A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

butòne , nm: butoni, vutone Definizione in is bestimentos, genia de cosa tundha e ladita cun istampighedhos po dha pòdere cosire a s'orrobba e fata po intrare in d-unu trau a manera de poderare impare duas partes de su matessi bestimentu (in sa bragheta, in petorras, in brúcios); su pl. fintzes prendhas de oro o de prata de apicare in petorras o, a filera, de is cuidos a is brúcios in su costúmene (prus che àteru de sa fémina) po bellesa; genia de puntighedha inue bogant is matas, fintzes de su frore; donniuna de is duas gràndhulas sessuales de s'animale mascu chi bogant su sèmene, o céllula sessuale mascu chi unindhosi a una céllula sessuale fémina ingendrat e ingènerat su fedu nou Sinonimi e contrari gutone / bótzicu, cuntzúpula, portzedhu, tràmula / calloni Modi di dire csn: pònnere unu b. = cosiri unu butoni; intrare su b. in su traucu = abbutonare; segàrendhe sos butones = crastare; b. sicu = mortu, chi no fait prus sèmini; b. de arrosa = portzedhu Frasi a sa tzacheta li cheret carchi butone 2. a sa fémina l'at donada: li at comporadu sos butones de oro 3. s'àrbure at bogadu unu butonedhu ruju chei su fogu ◊ su butonedhu de s'àrbure zughet sas fozighedhas aupadas ◊ un'arrosa in butoni sa chi oberit po martzu…◊ s'olia bogat is butonis po fai su frori 4. a papai dh'at fatu unu pratu de butonis de procedhu Terminologia scientifica prd, crn, rbr Traduzioni Francese bouton, testicule Inglese button, bud, testicle Spagnolo botón, testículo Italiano bottóne, gèmma, testìcolo Tedesco Knopf, Edelstein, Knospe, Hoden, Testikel.

butonèra , nf: abbutonera Definizione filera de butones, de prata, in is bratzos de unos cantu costúmenes (o fintzes in àteru bestimentu e àteru tretu); in sa carena de su mascu, genia de búscia inue funt is butones Sinonimi e contrari cogionera / cdh. butunera Terminologia scientifica cst, crn Etimo ctl. botonera Traduzioni Francese rangée de boutons Inglese row of buttons Spagnolo botonadura Italiano bottonièra Tedesco Knopfreihe.

butonéri , nm Definizione chie faet o bendhet butones Etimo srd.

butòni butòne

butonídu , pps, agt: abbutonidu* Definizione de butonire; nau de is linnas, de s'upighedhu de is frores, chi portat o chi at créschiu is butones po isparare Sinonimi e contrari cumulatu, ogridu.

butoníre , vrb Definizione foedhandho de matas, bogare, ammadurare butones Sinonimi e contrari abbuturare, aguxai, aportzedhare, indroghie, ocire, sbutonai Frasi in martu sas àrbures sunt totu butonindhe ca sunt apunta a isparare ◊ custos fiores sunt totu butonindhe pro fiorire ◊ sas olias butonint pro fàghere su fiore Etimo srd. Traduzioni Francese pousser des bourgeons, bourgeonner Inglese to bud Spagnolo brotar, acogollar Italiano gemmare Tedesco knospen.

butonúdu botonúdu

butorínu botorínu

bútos , nm pl Definizione prentos de bombitare Sinonimi e contrari bómbitu, butadura, conos Etimo srd.

bútos 1 , nm Definizione tzérrios, boghes foedhandho, mescamente po tírria Frasi no mi sont mai piàghidas sas boghes, sos butos e sos bandhos (S.Saba).

bútu , nm Definizione nughe de s'orroda, ue intrat su fusu (in mesu) e incàsciant is ràgios / butu de chera = regra Sinonimi e contrari fiascu 1, maltàgiu, muzolu Frasi teniat trabballu meda: arrodas de fai e de arrangiai, butus, istangas, aràdulus, mànigus de ainas 2. s'at a acumpangiai tzichirriendi su butu de sa carícia (B.Pisanu)◊ ndhe li ant furadu su presutu, un'iscartedhu, unu tziriledhu, unu butu de chera de abutu Cognomi e Proverbi smb: Buttu Etimo itl.p but Traduzioni Francese moyeu Inglese hub Spagnolo cubo Italiano mòzzo Tedesco Nabe.

bútu 1 , pps Definizione pps. de búgere, búxere Sinonimi e contrari batidu, portau Frasi aus butu cíxiri e pisu a iscola ◊ s'istintu mi at butu a cumenciare custu contu ◊ prena prena, cussa crobe, mi dh'at buta!

butúdu botúdu

butúdu 1 botúdu 2

butúgiu, butúju , nm Definizione parte de sa carena, su tretu de su gúturu, tra is codhos e sa conca, cunsiderau totu pínnigu; apalas: mola de su tzugu, ananti: gúturu Sinonimi e contrari ciugu, trucu, tzúgulu Frasi Efis no si lasseit pònnere sos pes in butujos ◊ ant una cadena in su butuju, no sunt ómines: canes sunt! ◊ che li est rutu subra tra butúgiu e codhos Terminologia scientifica crn.

butulài, butulàre , vrb Definizione fuliare a fora Sinonimi e contrari bessai, birare, bocare, gessai, revessare Frasi su bi ndhe pònnere de avassu, totu ndhe butulaiat ◊ butulaincedhu a foras, su piciocu! ◊ medas pensant chi po nci butulai sa miséria de domu dhus agiudit su ischèsciri sa limba sarda! Etimo srd. Traduzioni Francese déborder Inglese to overflow Spagnolo rebosar Italiano traboccare, stravasare Tedesco überlaufen, umgießen.

bútulu , nm Definizione su butulare, nau mescamente in su sensu de sa moida chi faet su búdhidu / andhare a bútulos = istribitendhe de arrennegu, cadredha cadredha Sinonimi e contrari cróculu, gurgúlliu / cadredhada, iscútulu Frasi ancora in sa forredha, sa cafetera a bútulos brufúliat istídhigos de cafei faendho fríere sa braja 2. candho intendhiat gasi furriàt de palas e si ndhe andhàt a bútulos che burricu freau candho dhi ponent sa sedha Etimo srd.

buturàda , nf Definizione tira de pedhe (o de àteru) chi si ponet in su tzugu a is animales, pruschetotu po dhis apicare sa sonàgia Sinonimi e contrari cannaca, collana, guturada*, loturada Traduzioni Francese collier Inglese collar Spagnolo collar Italiano collare Tedesco Halsband.

buturínu botorínu

buturònes, buturrònes , nm pl Definizione is gràndhulas de su gúturu e fintzes sa maladia de is matessi Sinonimi e contrari guturones*, origanas, origonis, tuturrone Terminologia scientifica crn, mld Traduzioni Francese parotide, parotidite, amygdalite Inglese parotid (gland), mumps, tonsillitis Spagnolo parótida Italiano ghiàndola paròtide, parotite, tonsillite Tedesco Ohrspeicheldrüse, Parotis, Ziegenpeter, Mumps, Parotitis, Mandelentzündung.