butòne , nm: butoni,
vutone Definizione
in is bestimentos, genia de cosa tundha e ladita cun istampighedhos po dha pòdere cosire a s'orrobba e fata po intrare in d-unu trau a manera de poderare impare duas partes de su matessi bestimentu (in sa bragheta, in petorras, in brúcios); su pl. fintzes prendhas de oro o de prata de apicare in petorras o, a filera, de is cuidos a is brúcios in su costúmene (prus che àteru de sa fémina) po bellesa; genia de puntighedha inue bogant is matas, fintzes de su frore; donniuna de is duas gràndhulas sessuales de s'animale mascu chi bogant su sèmene, o céllula sessuale mascu chi unindhosi a una céllula sessuale fémina ingendrat e ingènerat su fedu nou
Sinonimi e contrari
gutone
/
bótzicu,
cuntzúpula,
portzedhu,
tràmula
/
calloni
Modi di dire
csn:
pònnere unu b. = cosiri unu butoni; intrare su b. in su traucu = abbutonare; segàrendhe sos butones = crastare; b. sicu = mortu, chi no fait prus sèmini; b. de arrosa = portzedhu
Frasi
a sa tzacheta li cheret carchi butone
2.
a sa fémina l'at donada: li at comporadu sos butones de oro
3.
s'àrbure at bogadu unu butonedhu ruju chei su fogu ◊ su butonedhu de s'àrbure zughet sas fozighedhas aupadas ◊ un'arrosa in butoni sa chi oberit po martzu…◊ s'olia bogat is butonis po fai su frori
4.
a papai dh'at fatu unu pratu de butonis de procedhu
Terminologia scientifica
prd, crn, rbr
Traduzioni
Francese
bouton,
testicule
Inglese
button,
bud,
testicle
Spagnolo
botón,
testículo
Italiano
bottóne,
gèmma,
testìcolo
Tedesco
Knopf,
Edelstein,
Knospe,
Hoden,
Testikel.
butonèra , nf: abbutonera Definizione
filera de butones, de prata, in is bratzos de unos cantu costúmenes (o fintzes in àteru bestimentu e àteru tretu); in sa carena de su mascu, genia de búscia inue funt is butones
Sinonimi e contrari
cogionera
/
cdh. butunera
Terminologia scientifica
cst, crn
Etimo
ctl.
botonera
Traduzioni
Francese
rangée de boutons
Inglese
row of buttons
Spagnolo
botonadura
Italiano
bottonièra
Tedesco
Knopfreihe.
butonéri , nm Definizione chie faet o bendhet butones Etimo srd.
butòni butòne
butonídu , pps, agt: abbutonidu* Definizione de butonire; nau de is linnas, de s'upighedhu de is frores, chi portat o chi at créschiu is butones po isparare Sinonimi e contrari cumulatu, ogridu.
butoníre , vrb Definizione
foedhandho de matas, bogare, ammadurare butones
Sinonimi e contrari
abbuturare,
aguxai,
aportzedhare,
indroghie,
ocire,
sbutonai
Frasi
in martu sas àrbures sunt totu butonindhe ca sunt apunta a isparare ◊ custos fiores sunt totu butonindhe pro fiorire ◊ sas olias butonint pro fàghere su fiore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
pousser des bourgeons,
bourgeonner
Inglese
to bud
Spagnolo
brotar,
acogollar
Italiano
gemmare
Tedesco
knospen.
butonúdu botonúdu
butorínu botorínu
bútos , nm pl Definizione prentos de bombitare Sinonimi e contrari bómbitu, butadura, conos Etimo srd.
bútos 1 , nm Definizione tzérrios, boghes foedhandho, mescamente po tírria Frasi no mi sont mai piàghidas sas boghes, sos butos e sos bandhos (S.Saba).
bútu , nm Definizione
nughe de s'orroda, ue intrat su fusu (in mesu) e incàsciant is ràgios / butu de chera = regra
Sinonimi e contrari
fiascu 1,
maltàgiu,
muzolu
Frasi
teniat trabballu meda: arrodas de fai e de arrangiai, butus, istangas, aràdulus, mànigus de ainas
2.
s'at a acumpangiai tzichirriendi su butu de sa carícia (B.Pisanu)◊ ndhe li ant furadu su presutu, un'iscartedhu, unu tziriledhu, unu butu de chera de abutu
Cognomi e Proverbi
smb:
Buttu
Etimo
itl.p
but
Traduzioni
Francese
moyeu
Inglese
hub
Spagnolo
cubo
Italiano
mòzzo
Tedesco
Nabe.
bútu 1 , pps Definizione pps. de búgere, búxere Sinonimi e contrari batidu, portau Frasi aus butu cíxiri e pisu a iscola ◊ s'istintu mi at butu a cumenciare custu contu ◊ prena prena, cussa crobe, mi dh'at buta!
butúdu botúdu
butúdu 1 botúdu 2
butúgiu, butúju , nm Definizione parte de sa carena, su tretu de su gúturu, tra is codhos e sa conca, cunsiderau totu pínnigu; apalas: mola de su tzugu, ananti: gúturu Sinonimi e contrari ciugu, trucu, tzúgulu Frasi Efis no si lasseit pònnere sos pes in butujos ◊ ant una cadena in su butuju, no sunt ómines: canes sunt! ◊ che li est rutu subra tra butúgiu e codhos Terminologia scientifica crn.
butulài, butulàre , vrb Definizione
fuliare a fora
Sinonimi e contrari
bessai,
birare,
bocare,
gessai,
revessare
Frasi
su bi ndhe pònnere de avassu, totu ndhe butulaiat ◊ butulaincedhu a foras, su piciocu! ◊ medas pensant chi po nci butulai sa miséria de domu dhus agiudit su ischèsciri sa limba sarda!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
déborder
Inglese
to overflow
Spagnolo
rebosar
Italiano
traboccare,
stravasare
Tedesco
überlaufen,
umgießen.
bútulu , nm Definizione su butulare, nau mescamente in su sensu de sa moida chi faet su búdhidu / andhare a bútulos = istribitendhe de arrennegu, cadredha cadredha Sinonimi e contrari cróculu, gurgúlliu / cadredhada, iscútulu Frasi ancora in sa forredha, sa cafetera a bútulos brufúliat istídhigos de cafei faendho fríere sa braja 2. candho intendhiat gasi furriàt de palas e si ndhe andhàt a bútulos che burricu freau candho dhi ponent sa sedha Etimo srd.
buturàda , nf Definizione
tira de pedhe (o de àteru) chi si ponet in su tzugu a is animales, pruschetotu po dhis apicare sa sonàgia
Sinonimi e contrari
cannaca,
collana,
guturada*,
loturada
Traduzioni
Francese
collier
Inglese
collar
Spagnolo
collar
Italiano
collare
Tedesco
Halsband.
buturínu botorínu
buturònes, buturrònes , nm pl Definizione
is gràndhulas de su gúturu e fintzes sa maladia de is matessi
Sinonimi e contrari
guturones*,
origanas,
origonis,
tuturrone
Terminologia scientifica
crn, mld
Traduzioni
Francese
parotide,
parotidite,
amygdalite
Inglese
parotid (gland),
mumps,
tonsillitis
Spagnolo
parótida
Italiano
ghiàndola paròtide,
parotite,
tonsillite
Tedesco
Ohrspeicheldrüse,
Parotis,
Ziegenpeter,
Mumps,
Parotitis,
Mandelentzündung.