cudhàniche , avb Definizione in cudhu logu Sinonimi e contrari cudhae*, incudhéniche, incudhéchisi, incudhóriche, iniendhe | ctr. innoce Frasi in cuche un'aschisorju, in cudhàniche unu cabadhu e prus innedha sa pitzinna chi mi fit isetandhe! ◊ Elias istabat semper fulliau candho inoche, candho cudhániche.
cúdhe , prn, agt: cudhu Definizione
(f. cudha) inditat, o serbit a inditare, persona, animale o cosa atesu (no sèmpere de logu) de chie est foedhandho e de chie est ascurtandho; tzerriandho a unu chi no s'ischit ite dhi narant o no si connoschet, si narat coment'e agt. própriu a sa persona chi si tzérriat acumpangiandhodhu a ómine, fémina, zòvanu e àteru: deosi s'impreat fintzes lastimandho o brigandho (in cunfidàntzia) a unu chi si connoschet (e duncas naendho fintzes a unu tue); si narat, puru, coment'e agt., inditandho cosas a ispantu, coment'e cosa bella o disigiada meda / a/c. cudhe s'impreat solu coment'e prn. sing. mascu; candho est agt. si ponet sèmpere innanti de su nm.; cudha cosa si narat meda de calecuna cosa chi no si bolet o no si podet numenare, mescamente ananti de àtera gente, o fintzes de cosa chi ischit bene chie foedhat e chie ascurtat
Sinonimi e contrari
icudhe
| ctr.
custe,
custu
Frasi
cudhe est annatu a Roma e non at bistu su Papa ◊ apo fatu cudhu chi fimus nendhe innantis ◊ cudhu chi mi at a fàghere custu piaghere at a bènnere recupessadu ◊ a chini praxit custu e a chini praxit cudhu ◊ no palzo piús cudha! ◊ dèu apu a fai che cudhu: pagu intendu e pagu biu! ◊ donai una mirada piedosa a totus cudhus chi funt in aflitzioni! ◊ chie est cudhe chi si est acostendhe? ◊ cudha chi est setzendi pabas a innòi mi parit Filomena (A.Garau)
2.
sonat su pitariollu movendho cudhos pódhighes annosaos de is annos ma lépidos che una manu de giovonedhu ◊ cudha robba chi ses bidindhe est sa mia ◊ cudha cosa chi mi as dadu fit guasta ◊ cudha fiuda est torrendisí a cojai
3.
o cudh'ómine!, o cudha fémina!, o cudha zente! ◊ ite nachi at a fàghere cudh'ómine, malevadadu, chi no ndhe podet sa vida!…◊ m'abbàida a lassare cudha fémina sola, malàida comente est! ◊ cudhu macu, aite ses faghindhe gai?!
4.
portant cudhus butones mannus de oro!…◊ cudhu bellu pane, coromeu, totu seghendhe a fitas mannas!…◊ un'isprigu pariat, cudha pratza, de comenti dh'iu mundada! ◊ cudhu gosu chi teniat, cudha tanti allegria at dépiu cambiai ◊ cudha bella síndria frisca… coromeu a bona!
5.
sempre in chirca de féminas pro cudha cosa est, cussu!
Etimo
ltn.
(ec)cu(m) + ille, (ec)cu(m) + illum
Traduzioni
Francese
ce,
cet,
celui
Inglese
that
Spagnolo
él,
aquel
Italiano
quégli,
colui,
quéllo (f. colèi,
quella)
Tedesco
jener,
der da,
jene,
die da.
cudhéi, cudhéni cudhàe
cudhenía cudhainía
cudhénis cudhàe
cudhía , avb Definizione a cudha bia, a s'àtera parte de… Sinonimi e contrari adhae, adhei, adhia 1 Frasi sa fémina fuit de una bidha a cudhia de su frúmene (Z.A.Cappai)◊ su tzilleri est a cudhia de sa carrela Etimo srd.
cudhighiólu , nm Definizione codhu minore, logu, terrenu prus in artu, chi faet a sedha Sinonimi e contrari cúcuru, monticru, sedha Terminologia scientifica slg.
cudhóru , avb Definizione (in) cudh'oru, (in) cudhu tretu Sinonimi e contrari cudhae.
cúdhu cúdhe
cudiàtu coizàdu
cudína codína
cudinàrju, cudinàrzu codinàrzu
cúdis , nf: cutis Definizione
su pígiu de pitzu de sa carre, fora, sa pedhe fine de sa carena
Sinonimi e contrari
codi
Terminologia scientifica
crn
Etimo
spn.
cutis
Traduzioni
Francese
peau
Inglese
skin
Spagnolo
cutis
Italiano
cute
Tedesco
Haut.
cudíssia codícia
cudissiósu codiciósu
cudrívu , nm Sinonimi e contrari annicrarju, annicrinu, crodina, rodiu Etimo ltn. *cultivus.
cudrónzu crudónzu
cúdru crú
cúdu còdi
cudúdha , nf Definizione
una calidade de cicória areste, bona de papare (sa chima)
Sinonimi e contrari
chimedha,
cugúdula,
mammaluca 1,
pabantzolu,
sirubabantzolu
Terminologia scientifica
rba, Hyoseris radiata
Traduzioni
Francese
hyoséride rayonnante
Inglese
wild chicory
Spagnolo
estrella
Italiano
trinciatèlla
Tedesco
wilde Zichorie.