francosína fragusína
fràncu , agt Definizione
nau de su nàrrere o fàere chentza cuare sa cosa, chi est ladinu, craru; fintzes chi no at tentu dannu, efetu malu o àteru deasi
Sinonimi e contrari
afranchidu,
iscabbúlliu,
ladinu,
líbberu,
sàligu,
sentzillu
| ctr.
falsu,
fingidu
Modi di dire
csn:
pàschere o èssere a pàsculu f. = in pàsculu tentu in donu, chi no si depit pagai, sentza pagai nudha; mesa franca = mànigu, pastu in donu; fàghere a manu franca = cun totu sa libbertade; zona franca = logu inue no si pagat dàtzios, impostas; essire f. = essírendhe chentza dannu de una dificurtade; balla franca = no isparada apostadamente pro chie li ferit o est in perígulu de li fèrrere
Frasi
sas giòvanas passizendhe mustrant francu su sinu ◊ faedhas cun su risu de sas laras o cun s'ojada franca ◊ mezus faedha francu e naramilu dae prima ◊ prus francu ti dhu nau un'àtera dí a chini ses ◊ canno mi apo intesu sa balla franca fruschinànnemi a costatzu mi ne so totu brutatu
2.
mancu nois semus francos de mennegas e tzerras (P.Palimodde)
3.
in sas zonas francas no si pagant tzertas tassas
Traduzioni
Francese
franc,
sincère
Inglese
frank
Spagnolo
franco
Italiano
franco,
immune,
indènne
Tedesco
offen,
aufrichtig.
fràncu 1 , prep Definizione
salvu, foras de…, bogandhoche…, si che bogaus…: s'impreat meda in is frastimos mescamente candho si narant foedhos chi po su significau ndhe paret male a dhos pònnere impare
Sinonimi e contrari
atzetuau,
transi
Frasi
maleitos siant totu cudhos chi ndhe ant faedhadu male de a mie, francu su batísimu! ◊ francu s'ozu santu, compare est unu farabbutu ◊ no costet a nesciunu che a mie: ndhe chelzo francu peri s'inimigu! ◊ francu sa die de festa, si manigaiant sempre sas matessi cosas ◊ de totu fit bonu e bene arrejonadu, francu de li mentovare trivàgliu!
2.
Deus si ndi líbberit de sa língua de is féminas, francu sa de fostei, gomai! ◊ rosa chi fozas profumadas giughet pro aundhare a totu, francu a issa ◊ diàulu de s'intranna chi ti at fatu, francu Deus e nostra Segnora!
Traduzioni
Francese
sauf
Inglese
except
Spagnolo
excepto,
salvo
Italiano
tranne,
fuorchè
Tedesco
außer.
fràncu 2 , nm Definizione moneda, númene de css. unidade monetària (ma in tempos reghentes nau pruschetotu de sa lira italiana) Sinonimi e contrari sodhu Frasi no portu mancu unu francu ◊ custa cosa costat deghemiza francos.
francubbúllu , nm Definizione
paperedhu chi balet de pagamentu po mandhare sa posta; in cobertantza, orrugu pitichedhedhu
Frasi
si no ponis su tanti giustu de francubbullu, sa lítera lompit tassada
2.
si remunint sas titas cun duos francubbullos in petorras!
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
timbre
Inglese
stamp
Spagnolo
sello
Italiano
francobóllo
Tedesco
Briefmarke.
francúdu , agt: francutu Definizione
chi portat farrancas; in cobertantza, furone
Sinonimi e contrari
brancudu
/
furànciu,
ungrudu
Frasi
cussu est unu satanassu francudu ◊ cussos sont lupos francutos!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
armé des serres,
rapace
Inglese
claw provided,
predatory
Spagnolo
con garras,
de presa
Italiano
provvisto di artìgli,
rapace
Tedesco
klauig.
franculína , nf Definizione genia de figura, de istatuedha.
francusína , nf Sinonimi e contrari
isaminamentu
/
debbilesa,
falamentu,
iscambatzone
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
asthénie
Inglese
asthenia
Spagnolo
astenia
Italiano
astenìa
Tedesco
Asthenie,
Kraftlosigkeit.
francusína 1 fragusína
francusína 2 , nf Definizione
fintzes barràluga a f. o cocóide farrancudu: animaledhu de mare, croxiu e totu farrancas (deghe), chi si nche istichit e istat po difesa aintru de unu tzintzigorredhu buidu
Sinonimi e contrari
peada 1
Terminologia scientifica
crx, paguristes oculatus, clibanarius misanthropus, diogenes pugilator
Traduzioni
Francese
pagure,
Bernard-l'hermite
Inglese
hermit-crab
Spagnolo
ermitaño
Italiano
paguro bernardo
Tedesco
eine Einsiedlerkrebssorte.
francútu francúdu
francútza , nf Definizione min. de franca, farrunca pitichedha.
fràndha , nf Definizione parte de unu bestimentu, sa chi si ponet sa fémina ananti acapiada in chintzu (e faet fintzes a acapiare is coas in chintzu etotu faendho deosi coment'e una busciaca manna a pònnere cosa)/ min. frandhita Sinonimi e contrari antaledha, àntela, davantabi, fadreta, falda, fantallicu, fascadòrgia, panneananti, saúciu Frasi boghendhe mele, si at postu sa frandha in conca e in cara pro no li púnghere abe ◊ sas fizas suas fint totu ricamos, totu frandhas ◊ sas féminas ant culliu sas rosas a sas frandhas ◊ si at picau su pane in sa frandha Terminologia scientifica bst.
fràndha 1 , nf Definizione is puntas, is chimas de is matas, una de is tres partes de una mata, sa prus in artu / pònnere frandhas (nau de is matas) = pillonai, brotare Sinonimi e contrari chima, coma, comiola Frasi in sas frandhas de sa ficu si apílicat che grassile Terminologia scientifica rbr.
frandhàle , nm Definizione its, podhigale?, guante? Frasi sos pódhighes, candho los aparaia a su fogu, pariat chi che cheriant fuire dae cussos frandhales tropu mannos.
fràndhere , vrb Definizione pònnere a una parte, trantzire po no si lassare fèrrere, po no pigare cropu o istrobbare Sinonimi e contrari frànghere* Frasi s'istintu de si fràndhere lu fit abbertendhe chi depiat mantènnere sos ocros apertos bene ◊ si est fràndhiu in tempus.
frandhigàre , vrb: frandigai,
frannicare,
frannigare Definizione
fàere frandhigos, pigare a losinga (comente si faet fintzes a un'animale po dh'apaghiare, o a unu po ndhe aprofitare)
Sinonimi e contrari
acarignai,
allisai,
allosingai,
improsae,
insabonai,
lígnere
Frasi
si sa boxi mia po pagu intendiat súbbitu curriat po mi frandigai (L.Matta)◊ fiat acostau totu frandiga frandiga a su molenti traitori ◊ est unu gatu masedu chi si fait frandigai ◊ no ti nd'importat nudha, a tui, de mei, e immoi benis a mi frandigai?! ◊ cun megus frànnicat pagu!
Traduzioni
Francese
caresser,
cajoler
Inglese
to caress
Spagnolo
acariciar
Italiano
carezzare
Tedesco
liebkosen.
frandhígu , nf, nm: frandiga,
fràndigu,
frandigu,
frànnigu Definizione
cosa chi si narat o si faet a s'àteru pigandhodhu cun delicadesa, coment'e ammostandhodhi amore (fintzes si no sèmpere po su bonu)
Sinonimi e contrari
acasàgiu,
cocoilledha,
frandigadura,
improsu,
inzamu,
losinga
| ctr.
ameletzu,
amminetu,
meneta
Frasi
fiant po issa denghis e frandigas a totu fai (R.Spissu)◊ no mi ndi andu sentza de su dinai chi mi depit: no mi ndi fatzu nudha de is frandigus suus! ◊ fustei est sempri cun custus frandigus de… cú! ◊ luegus curriat fendimí frandigu, si trantzemu is passus fiat avatu miu ◊ a issu ni frandigus ni amaletzus fiant arrenéscius a nci dhu scadhiai (F.Carlini)
Cognomi e Proverbi
prb:
mellus su strúlliu de sa mama chi no su frandigu allenu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
flatterie,
manigance
Inglese
blandishment,
trick
Spagnolo
lisonja,
embaucamiento
Italiano
lusinga,
blandìzie,
raggiro
Tedesco
Verlockung,
Hintergehung.
frandíga frandhígu