A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

francosína fragusína

fràncu , agt Definitzione nau de su nàrrere o fàere chentza cuare sa cosa, chi est ladinu, craru; fintzes chi no at tentu dannu, efetu malu o àteru deasi Sinònimos e contràrios afranchidu, iscabbúlliu, ladinu, líbberu, sàligu, sentzillu | ctr. falsu, fingidu Maneras de nàrrere csn: pàschere o èssere a pàsculu f. = in pàsculu tentu in donu, chi no si depit pagai, sentza pagai nudha; mesa franca = mànigu, pastu in donu; fàghere a manu franca = cun totu sa libbertade; zona franca = logu inue no si pagat dàtzios, impostas; essire f. = essírendhe chentza dannu de una dificurtade; balla franca = no isparada apostadamente pro chie li ferit o est in perígulu de li fèrrere Frases sas giòvanas passizendhe mustrant francu su sinu ◊ faedhas cun su risu de sas laras o cun s'ojada franca ◊ mezus faedha francu e naramilu dae prima ◊ prus francu ti dhu nau un'àtera dí a chini ses ◊ canno mi apo intesu sa balla franca fruschinànnemi a costatzu mi ne so totu brutatu 2. mancu nois semus francos de mennegas e tzerras (P.Palimodde) 3. in sas zonas francas no si pagant tzertas tassas Tradutziones Frantzesu franc, sincère Ingresu frank Ispagnolu franco Italianu franco, immune, indènne Tedescu offen, aufrichtig.

fràncu 1 , prep Definitzione salvu, foras de…, bogandhoche…, si che bogaus…: s'impreat meda in is frastimos mescamente candho si narant foedhos chi po su significau ndhe paret male a dhos pònnere impare Sinònimos e contràrios atzetuau, transi Frases maleitos siant totu cudhos chi ndhe ant faedhadu male de a mie, francu su batísimu! ◊ francu s'ozu santu, compare est unu farabbutu ◊ no costet a nesciunu che a mie: ndhe chelzo francu peri s'inimigu! ◊ francu sa die de festa, si manigaiant sempre sas matessi cosas ◊ de totu fit bonu e bene arrejonadu, francu de li mentovare trivàgliu! 2. Deus si ndi líbberit de sa língua de is féminas, francu sa de fostei, gomai! ◊ rosa chi fozas profumadas giughet pro aundhare a totu, francu a issa ◊ diàulu de s'intranna chi ti at fatu, francu Deus e nostra Segnora! Tradutziones Frantzesu sauf Ingresu except Ispagnolu excepto, salvo Italianu tranne, fuorchè Tedescu außer.

fràncu 2 , nm Definitzione moneda, númene de css. unidade monetària (ma in tempos reghentes nau pruschetotu de sa lira italiana) Sinònimos e contràrios sodhu Frases no portu mancu unu francu ◊ custa cosa costat deghemiza francos.

francubbúllu , nm Definitzione paperedhu chi balet de pagamentu po mandhare sa posta; in cobertantza, orrugu pitichedhedhu Frases si no ponis su tanti giustu de francubbullu, sa lítera lompit tassada 2. si remunint sas titas cun duos francubbullos in petorras! Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu timbre Ingresu stamp Ispagnolu sello Italianu francobóllo Tedescu Briefmarke.

francúdu , agt: francutu Definitzione chi portat farrancas; in cobertantza, furone Sinònimos e contràrios brancudu / furànciu, ungrudu Frases cussu est unu satanassu francudu ◊ cussos sont lupos francutos! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu armé des serres, rapace Ingresu claw provided, predatory Ispagnolu con garras, de presa Italianu provvisto di artìgli, rapace Tedescu klauig.

franculína , nf Definitzione genia de figura, de istatuedha.

francusína , nf Sinònimos e contràrios isaminamentu / debbilesa, falamentu, iscambatzone Terminologia iscientìfica mld Tradutziones Frantzesu asthénie Ingresu asthenia Ispagnolu astenia Italianu astenìa Tedescu Asthenie, Kraftlosigkeit.

francusína 1 fragusína

francusína 2 , nf Definitzione fintzes barràluga a f. o cocóide farrancudu: animaledhu de mare, croxiu e totu farrancas (deghe), chi si nche istichit e istat po difesa aintru de unu tzintzigorredhu buidu Sinònimos e contràrios peada 1 Terminologia iscientìfica crx, paguristes oculatus, clibanarius misanthropus, diogenes pugilator Tradutziones Frantzesu pagure, Bernard-l'hermite Ingresu hermit-crab Ispagnolu ermitaño Italianu paguro bernardo Tedescu eine Einsiedlerkrebssorte.

francútu francúdu

francútza , nf Definitzione min. de franca, farrunca pitichedha.

fràndha , nf Definitzione parte de unu bestimentu, sa chi si ponet sa fémina ananti acapiada in chintzu (e faet fintzes a acapiare is coas in chintzu etotu faendho deosi coment'e una busciaca manna a pònnere cosa)/ min. frandhita Sinònimos e contràrios antaledha, àntela, davantabi, fadreta, falda, fantallicu, fascadòrgia, panneananti, saúciu Frases boghendhe mele, si at postu sa frandha in conca e in cara pro no li púnghere abe ◊ sas fizas suas fint totu ricamos, totu frandhas ◊ sas féminas ant culliu sas rosas a sas frandhas ◊ si at picau su pane in sa frandha Terminologia iscientìfica bst.

fràndha 1 , nf Definitzione is puntas, is chimas de is matas, una de is tres partes de una mata, sa prus in artu / pònnere frandhas (nau de is matas) = pillonai, brotare Sinònimos e contràrios chima, coma, comiola Frases in sas frandhas de sa ficu si apílicat che grassile Terminologia iscientìfica rbr.

frandhàle , nm Definitzione its, podhigale?, guante? Frases sos pódhighes, candho los aparaia a su fogu, pariat chi che cheriant fuire dae cussos frandhales tropu mannos.

fràndhere , vrb Definitzione pònnere a una parte, trantzire po no si lassare fèrrere, po no pigare cropu o istrobbare Sinònimos e contràrios frànghere* Frases s'istintu de si fràndhere lu fit abbertendhe chi depiat mantènnere sos ocros apertos bene ◊ si est fràndhiu in tempus.

frandhigàre , vrb: frandigai, frannicare, frannigare Definitzione fàere frandhigos, pigare a losinga (comente si faet fintzes a un'animale po dh'apaghiare, o a unu po ndhe aprofitare) Sinònimos e contràrios acarignai, allisai, allosingai, improsae, insabonai, lígnere Frases si sa boxi mia po pagu intendiat súbbitu curriat po mi frandigai (L.Matta)◊ fiat acostau totu frandiga frandiga a su molenti traitori ◊ est unu gatu masedu chi si fait frandigai ◊ no ti nd'importat nudha, a tui, de mei, e immoi benis a mi frandigai?! ◊ cun megus frànnicat pagu! Tradutziones Frantzesu caresser, cajoler Ingresu to caress Ispagnolu acariciar Italianu carezzare Tedescu liebkosen.

frandhígu , nf, nm: frandiga, fràndigu, frandigu, frànnigu Definitzione cosa chi si narat o si faet a s'àteru pigandhodhu cun delicadesa, coment'e ammostandhodhi amore (fintzes si no sèmpere po su bonu) Sinònimos e contràrios acasàgiu, cocoilledha, frandigadura, improsu, inzamu, losinga | ctr. ameletzu, amminetu, meneta Frases fiant po issa denghis e frandigas a totu fai (R.Spissu)◊ no mi ndi andu sentza de su dinai chi mi depit: no mi ndi fatzu nudha de is frandigus suus! ◊ fustei est sempri cun custus frandigus de… cú! ◊ luegus curriat fendimí frandigu, si trantzemu is passus fiat avatu miu ◊ a issu ni frandigus ni amaletzus fiant arrenéscius a nci dhu scadhiai (F.Carlini) Sambenados e Provèrbios prb: mellus su strúlliu de sa mama chi no su frandigu allenu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu flatterie, manigance Ingresu blandishment, trick Ispagnolu lisonja, embaucamiento Italianu lusinga, blandìzie, raggiro Tedescu Verlockung, Hintergehung.

fràndhiu , pps, agt Definitzione de fràndhere Sinònimos e contràrios frantu, transiu.

frandíga frandhígu