gurruliài , vrb Definizione su si pesare a boghes, a gurrúlius, a órulos, a gúgulos (ma nau fintzes de sa bentre buida a murrúngiu) Sinonimi e contrari agruguai, agruinai, agrumiai, guluriai, orulare Frasi is canis fiant gurruliendi ◊ margiani gurrúliat su dolori 2. no portamus cosa de papai e sa brenti cumentzàt a gurruliai!
gurrúliu, gúrrulu , nm Definizione
boghe de animale ma fintzes de gente po dolore o dispraxere mannu
Sinonimi e contrari
abélidu,
agrugu,
gruju,
órulu
Frasi
s'intendiat su gurrúliu ispantau de unu cani abbandonau
2.
is féminas prangendu dh'acumpàngiant a gúrrulus
Terminologia scientifica
bga
Traduzioni
Francese
hurlement
Inglese
howl
Spagnolo
aullido
Italiano
ululato
Tedesco
Heulen,
Geheul.
gurtédhu gortédhu
gurtezòne , nm Definizione
una calidade de cicória areste, cicória burda bona a insalada
Terminologia scientifica
rba, taraxacum officinale
Traduzioni
Francese
dent-de-lion,
fausse chicorée
Inglese
dandelion
Spagnolo
diente de león
Italiano
taràssaco,
soffióne
Tedesco
Löwenzahn.
gurtíciu gortíciu
gurtizòne , nm Definizione
genia de maladia de su trigu, trigu mortu o tabbachinu
Sinonimi e contrari
bruvurinu,
fogubíssimu,
fungubíssimu
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
nielle du blé
Inglese
wheat blight
Spagnolo
caries o tizón del trigo
Italiano
gólpe del grano
Tedesco
Steinbrand,
Schmierbrand.
gurtórju, gurtúgliu guntórzu
gurtuníu , nm: boturinu*, guturinu, gutoniu Definizione camminu istrintu meda; in bidha, carrela istrinta, a bortas chentza essia Sinonimi e contrari àndara, gurgu, guturedhu, mòri Frasi fiat arróscia de circai is gurtunius cuaus chi sunt in su coru de dogna èsseri ◊ funt gurtunius iscuriosus ◊ arratza de gutoniu istrintu!… Terminologia scientifica bdh.
gurturgínu , agt Definizione de su gurtúrgiu / manicare a g. = cun allurpimentu, a isbrentadura.
gurtúrgiu, gurtúrju guntórzu
gúrtzaru , nm Sinonimi e contrari ghírtalu 1, ghírtzoru Terminologia scientifica rba.
gurugliòne gulugliòne
gurulài , vrb Sinonimi e contrari urulare.
gurúle , nm Definizione
buca de logu, tretu istrintu in mesu de duos montes, de duas puntas de monte
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
passage étroit entre deux montagnes
Inglese
gorge
Spagnolo
desfiladero
Italiano
góla tra i monti
Tedesco
Schlucht.
gúrulu , nm Sinonimi e contrari úrrulu.
gurútu , nm, nf: gútura,
gúturu Definizione
su tretu de sa carena, a parte de fora e a parte de aintru, tra sa buca e su tzugu; carrela, orruga o camminu istrintedhu, badhigru istrintu; sa trumba de sa geminera / min. gurutinu = boturinu
Sinonimi e contrari
bilguzu,
bula,
búturu
/
caminu,
carrela,
àidu
Modi di dire
csn:
mela de su gúturu = su nodu, o figu, nughe de sa bula, annou de su tzugu o nú de su gúturu; sa canna de su gúturu = garguena; gúturu de monti = tretu astrintu a zisa de badhigru, coladorzu in mesu de duas puntas de monte; gúturu istrintu = nau de ccn., chi manighendhe ndhe sèberat carchi cosighedha prus a físsiu chi no pro bisonzu (es. su sèmene de sa ua)
Frasi
chi bolit papai e bufai apalas mias dh'at a arresci in su gúturu! ◊ no mi est arribbau mancu a su gúturu, de cantu fut pagu! ◊ pro ingurti custa cosa tocat a portai su gúturu che mainga de capotu!…
2.
sos gurutos in bidha fint bódios: no si bidiat ànima ◊ in sa cora aundi finiat su gúturu, Assunta fiat isciacuendu is pannus, in frúmini ◊ sos gurutos fint fatos a impredau ◊ nos poniamus a cúrrere a cantu potiamus in sos gurutinos de su vichinatu
Terminologia scientifica
crn, bdh, slg
Etimo
ltn.
guttur
Traduzioni
Francese
gorge,
sentier,
détroit
Inglese
throat,
path
Spagnolo
garganta,
callejuela
Italiano
góla,
vïòttolo strètto
Tedesco
Kehle,
enger Weg
gúrza gúrgia
gusàju , nm Definizione
porru de angioni, genia de erba chi faet unu cambighedhu biancu, fine che sa chibudha tzeurrada, unu pagu a concutza in s'oru de is arraighinas, fògia unu pagu a triàngulu (in setzione), de fragu e sabore forte, bona fríssia cun oos o fintzes crua (a insalada puru)
Sinonimi e contrari
àpara,
porru
Terminologia scientifica
rba, rbz, Allium triquetrum
Traduzioni
Francese
ail à trois angles,
ail triquètre
Inglese
allium triquetrum (grass)
Spagnolo
lágrimas de la Virgen
Italiano
àglio angolare
Tedesco
Glöckchen-Lauch.
gusàle , nm Definizione genia de gana, de volontade / leare, furriare su g. = passai sa ganas Sinonimi e contrari desizu, gana, grusàriu Frasi de cantu est fatu e lassadu mi leat su gusale de lu cumandhare! ◊ mi n'est seganne su gusale de annare a binza.
gusàre gosài 1