gàgnu , nm Definizione torracontu, benefíciu chi si ndhe tenet de calecuna cosa / su male de su g. = asuria, susuncúmini Sinonimi e contrari badagnu, gadagnu, gualanzu, ingogna, lucru, profetu, torracontu Frasi Semèstene si godit, malu gagnu!, de custa bellesa giuta a notu (P.Mossa) Etimo cdh. gagnu.
gài gàe
gaichí , cng Definizione gai chi…, de una manera chi…
gaíci, gaíe gàe
gaigastólu , nm: galgastolu Definizione sa canna de su gúturu inue passat su papare de buca a s'istògomo Sinonimi e contrari aghentolu*, argatolu, bilguzu, gorga, gorguzu, ingollidosu, ingrastolu, ingurtidórgiu, valgastolu / alguena, garguena Terminologia scientifica crn.
gaína , nf Definizione est sa beste de un'aina segante Sinonimi e contrari bàina Etimo itl. guaìna.
gaínche , avb Definizione de cussa manera, de cussu tanti Sinonimi e contrari aggae, aici Frasi sos pitzinnos como naschent mannos, peldindhe gainche su gustu po sa vida ◊ fuint gainche bellos chi pariant istedhos! ◊ s'olia zughiat su truncu gainche russu! Etimo srd.
gàita , nf Definizione
samunóngiu chi si faet a is istentinas
Sinonimi e contrari
cristele,
servissiale
Etimo
spn.
gaita
Traduzioni
Francese
clystère
Inglese
enema
Spagnolo
clistel,
clister
Italiano
clistère
Tedesco
Einlauf,
Klistier.
gaítza , nf Definizione papada manna (candho bochint su mannale) Sinonimi e contrari abbentrada, atatamacada, satzada.
gàja , nf Definizione
in sa camisa, aciunta a is coedhas de ananti; dhu narant fintzes a is lobos chi si parent a fora in su crebedhu: in s’orrobba o bestimentu, piega
Sinonimi e contrari
gajedha,
nésiga 1
/
tórronu
/
incrispa,
pínnica
Frasi
poni is nàdias e tessi a gajas!
Cognomi e Proverbi
smb:
Gaia, Gaias
Etimo
ctl.
gaya
Traduzioni
Francese
soufflet de chemise
Inglese
gusset
Spagnolo
nesga
Italiano
gheróne della camìcia
Tedesco
Zwickel am Hemde.
gajólu , nm Definizione gàbbia de miniera, ascensore, genia de cabbina in is putzos de is minieras po calare e artzare gente, minerale e ferramentas e àteru.
gajòne , nm Definizione genia de gaja, de pinniga manna Sinonimi e contrari ghilone.
gajòne 1 , nm Definizione genia de lóriga de pedhe, in su giuale, ue si faet intrare sa punta de sa timona Sinonimi e contrari agione*, cajone 1, sesuja.
gàju , nm: aggaju Definizione cuntentu, sentidu de gosu Sinonimi e contrari cuntentesa, gódiu, gosa, gosura Frasi totu su gaju meu a íscios dono, su coro iscioro de cussu si prenet (A.Mariani) Etimo ltn. gaudium.
gàla , nf Definizione
cosa chi si ponet o chi si faet po bellesa, po èssere prus bellos (e fintzes po divertire o divertindho); manera de fàere prexaos a bàntidu / bestire de g. = ponniri bestimenta bona, bella, de festa
Sinonimi e contrari
bantu,
festa
/
blaga
Frasi
no apu disigiau ni òru, ni prata e ni sa gala de atrus ◊ su rei e sa regina fuant benius cun grandu gala ◊ vaidiche dereta, ca non prango po gala! ◊ gei ti ant a passai is galas puru!
2.
cun sas retas a pala, fatendhesindhe gala, Pep'Iscedhu si aviat a piscare ◊ fit gala su de mi dispretziare, invece de mi agiuare! ◊ no mi ndhe birgonzo: antzis de su coju ndhe fato gala (Limbudu)
Cognomi e Proverbi
smb:
Gala
Traduzioni
Francese
faste,
luxe,
fête
Inglese
pomp,
party,
luxury
Spagnolo
pompa,
fiesta,
lujo
Italiano
pómpa,
fèsta,
lusso
Tedesco
Pracht,
Pomp,
Fest,
Luxus.
gàla 1 , nf: cala 1,
galla Definizione
medicamentu in forma de candeledha, genia de píndula longhita cun meighina fata adata po s’iscagiare, de fichire in su pertusu
Etimo
spn.
cala
Traduzioni
Francese
suppositoire
Inglese
suppository
Spagnolo
supositorio
Italiano
suppósta
Tedesco
Zäpfchen,
Suppositorium.
gàla 2 , nf: gara Definizione
cantada a poesia o a chiterra chi si faet mescamente in is festas, prus che àteru a bínchidas, a chie arrennescet a arrespòndhere méngius a s'àteru; calesiògiat cosa fata a bínchidas, a chie ndhe faet prus o méngius
Sinonimi e contrari
perfia
Frasi
ca poeta che Pedru no che ndh'at, lu sunt chirchendhe dae dogni ala pro dogni festa chi bi faghent gala ◊ tandho ses tue su chi cheret bínchere su pannu in custa gala?! ◊ prite sos Sardos no faghent a gala a difèndhere sa Sardigna? ◊ no penso de aer fatu gara fea pro ch'istada no siat tropu bella!(Mura)
Traduzioni
Francese
comepétition poétique improvisée,
compétition
Inglese
improvised poetry contest,
competition
Spagnolo
certamen
Italiano
gara poètica estemporànea,
competizióne
Tedesco
Wettgesang,
Streitgesang.
galabbói , agt, nm Sinonimi e contrari ballalloe, innóchidu, scimpri, scioncu / ttrs. santunnoce.
galabèra , nf: galavera Definizione
gala bera, meda, cuntentesa manna ma coment'e a bàntidu, a braga
Sinonimi e contrari
blaga
Modi di dire
csn:
rídere a galabera = a befe; g. de ingannos = isciala de ingannus
Frasi
no ti ndhe luchet prus de galabera: ses che anzone in bratzos de sa morte ◊ sas campanas che las ant antziadas a campanile chin duos zubos totu galavera
2.
chercos cranucaos a galabera froghedhant dae nobu ◊ sas balentias de sa zoventude las contant a betzos a galabera ◊ totu s'oro de su mundhu, a galabera l'aia trasformau in onestade! (F.Satta)◊ duas ebbas che pannera campiones de su munnu las amus a galavera
Etimo
spn.
calavera
Traduzioni
Francese
enthousiasme,
joie,
vanité
Inglese
enthusiasm,
mirth,
vainglory
Spagnolo
entusiasmo
Italiano
entusiasmo,
gàudio,
vanaglòria
Tedesco
Begeisterung,
Freude,
Überheblichkeit.