A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

ingruxàe, ingruxài , vrb Definizione passare a istúturu una cosa cun àtera, pònnere o passare a grughe (fintzes a intessidura); arare a traessu, a istúturu de is surcos fatos in su brabatu; pònnere in sa grughe Sinonimi e contrari ruciare / inclavai Frasi si est sétziu e at ingruxau is bratzus ◊ ingruxai is cambas ◊ is cuadhus si funt firmaus abundi s'ingruxant is andaredhas ◊ is cranistajos ingruxant sa sarpa faendho cadinos 3. mortu a perda o ingruxau totu est su própriu: bociu dh'ant! Etimo srd. Traduzioni Francese croiser, couper Inglese to intersect Spagnolo cruzar Italiano incrociare, intersecare Tedesco kreuzen, sich kreuzen.

ingruxaméntu , nm Sinonimi e contrari ingrugiadura Etimo srd.

ingruxàre , vrb Definizione abbasciare ccn. cosa a una parte (es. sa conca o àteru); fàere totu trotu Sinonimi e contrari ancrucare, dòrchere, grunare, grusare, imbasciai, incruai, incrunai*, ingrussiare / atuturae, indortigare Frasi s'ingruxant piús de su normale chi azummai si truncant s'ischina ◊ sos chercos los at ingruxados su bentu ◊ che teracos ingruxant sa conca a donzi móvida de su padronu ◊ si ti paret bàscia sa terra pro ti pòdere ingruxare… ◊ a sa losa m'ingruxo cun devotu riguardu ◊ si devet ingruxare de fronte a sos meres Traduzioni Francese s'incliner, baisser, se courber Inglese to bend down Spagnolo inclinarse Italiano inchinarsi, piegarsi Tedesco sich neigen.

ingruxeràu , agt Definizione fatu a gruxeri, chi est a grughe, a dortu e a rugadis, postu de dónnia manera e betu Etimo srd.

ingruxéri , nm Definizione grughes de istrada, tretu inue duos camminos o orrugas si atóbiant a grughe (fintzes cosas postas a istúturu, a rughinu) Sinonimi e contrari aggrugadura, agruxeri, carvadura, forchidhadura, infurcada, ingrugiada, ingrugiadura, orrucradorzu, rughera Frasi si seus firmaus in s'ingruxeri intr'e duas bias Etimo srd. Traduzioni Francese carrefour Inglese crossing Spagnolo encrucijada, cruce Italiano incrócio Tedesco Kreuzung.

ingruzàre ingrujàre

ingruziàda ingrugiàda

íngua , nf: ínguina, ínguna Definizione su tretu coment'e surcu tra sa còscia (a parte de aintru) e sa bentre (su sutabbídhiu) Sinonimi e contrari angunàglia, ibbina, igliari, ímbana*, immina, ranedha Frasi sa stabedhi mi calàt fintzas a s'ínguina Terminologia scientifica crn.

inguantài, inguantàre , vrb Definizione pònnere o bestire is guantes.

inguarnitzàre , vrb Definizione pònnere (retratu, fotografia, pintura e gai) cun sa cornice totu a inghíriu Sinonimi e contrari incornissare Frasi ant detzisu de inguarnitzare sa lítera e de ndhe fàghere unu bellu cuadru Traduzioni Francese encadrer Inglese to enframe Spagnolo enmarcar Italiano incorniciare Tedesco einrahmen.

ingudhàni, ingudhànis, ingudhéni, ingudhénis icudhéi

ingudhidadúra imbudhidadúra

ingudhidài, ingudhidàre imbudhidài

ingudrài , vrb: ingurdae, ingurdai, ingurdare, ingurrai Definizione essire o fàere ingudru, pagu segante, nau de s'atza de un'aina mescamente a fortza de dh'impreare Sinonimi e contrari angudrai, auldare, intusciai, irburdare, irdassai, irgurdare, irmarrare, sgurdai | ctr. arrodai 1, immolare Frasi arriscu de m'ingudrai s'arrasoja Etimo srd. Traduzioni Francese émousser Inglese to blunt Spagnolo embotar Italiano ottùndere Tedesco abstumpfen.

ingudroníu , agt Definizione nau de ccn., chi cricat cosa coment'e un'ingurdone, disigiosu meda, chi dh'ispédhiat, chi est tropu atacau a ccn. cosa Sinonimi e contrari aggudroniu / desizosu, ingurdigiosu Frasi cussu pipiu est ingudroniu a sa tita ◊ cussa est genti ingudronia a su dinai, a s'ispàssiu Etimo srd.

ingúdru , agt: ingurdu 1 Definizione nau de un'aina, chi no segat (a fortza de dh'impreare, e si narat fintzes de marra); nau de unu, chi no cumprendhet, chi cumprendhet cun dificurtade Sinonimi e contrari angudru, auldu, irburdadu, irmarradu, iscutzu 1 / ingurru, sgudru | ctr. arrodadu, segante Modi di dire csn: i. che un'arrasoja a s'imbressi = prus irmarradu de gai!…; tirai a ingurdu = fàghere una cosa a malaggana, a murrunzu Frasi gortedhu ingurdu segadidus ◊ po fai linna at pigau una càvuna ingudra ◊ marrendi in terra prena de perda su marroni essit luegus ingurdu 2. cun su fenu puru su molenti tirat a ingurdu: no dhi praxit Etimo srd. Traduzioni Francese émoussé Inglese blunt Spagnolo embotado Italiano ottuso, non tagliènte Tedesco stumpf.

inguéntu , nm Frasi s'inguentu de sa Madalena, de santa Rosalia Traduzioni Francese panacée Inglese panacea Spagnolo panacea Italiano panacèa Tedesco Allheilmittel.

inguglionàlzu , agt, nm: ingullionarzu Definizione chi o chie pentzat solu a ingurtire, chi si che bolet papare totu issu, inguglione Sinonimi e contrari allambridu, allupidu, bentranu, inguglione, mangiufoni, pasteri, sassagoni Frasi ti dhu torro a nàrrere cal'est su bonu: a rispetare s'àteru, a no èssere ingullionarzu e ne fengosu Etimo srd.

ingugliòne , agt: ingullione Definizione chi iat a bòllere totu cussu, chentza lassare nudha a is àteros Sinonimi e contrari allimidu, allupidu, bentranu, ingrutone, mangiufoni, mossarzu, pasteri, sassagoni, sgalluponi / cdh. ingudhosu Frasi cudhissiosu e inguglione, brujat su logu ◊ a disizare disizo pagu, no so inguglione! ◊ fit timenne chi cussu ingullione no li lassaiat sa parte ◊ da su esser, Farina, ingullione ti as lassadu andhare sa fortuna chi destinada a tie fit dereta!(Moretti) Terminologia scientifica ntl Etimo srd. Traduzioni Francese goulu Inglese greedy Spagnolo goloso Italiano ingórdo Tedesco gefräßig.

inguglionería , nf Definizione su èssere ingugliones, disígiu malammodidu, esagerau, de bòllere fintzes s'angenu Sinonimi e contrari allimimentu, allurpidura, bentrania, ingorrosia, inguglionia, ingurdímine, ingurtonéntzia, iscórporu, lambridura, pasteréntzia Frasi in su logu brutu bi paschet sa musca cun inguglioneria ◊ s'inguglioneria de s'ómine atzecadu est unu mare chi no si pienat mai Traduzioni Francese gloutonnerie Inglese greed Spagnolo glotonería Italiano ingordìgia Tedesco Gefräßigkeit.