ingruxàe, ingruxài , vrb Definizione
passare a istúturu una cosa cun àtera, pònnere o passare a grughe (fintzes a intessidura); arare a traessu, a istúturu de is surcos fatos in su brabatu; pònnere in sa grughe
Sinonimi e contrari
ruciare
/
inclavai
Frasi
si est sétziu e at ingruxau is bratzus ◊ ingruxai is cambas ◊ is cuadhus si funt firmaus abundi s'ingruxant is andaredhas ◊ is cranistajos ingruxant sa sarpa faendho cadinos
3.
mortu a perda o ingruxau totu est su própriu: bociu dh'ant!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
croiser,
couper
Inglese
to intersect
Spagnolo
cruzar
Italiano
incrociare,
intersecare
Tedesco
kreuzen,
sich kreuzen.
ingruxaméntu , nm Sinonimi e contrari ingrugiadura Etimo srd.
ingruxàre , vrb Definizione
abbasciare ccn. cosa a una parte (es. sa conca o àteru); fàere totu trotu
Sinonimi e contrari
ancrucare,
dòrchere,
grunare,
grusare,
imbasciai,
incruai,
incrunai*,
ingrussiare
/
atuturae,
indortigare
Frasi
s'ingruxant piús de su normale chi azummai si truncant s'ischina ◊ sos chercos los at ingruxados su bentu ◊ che teracos ingruxant sa conca a donzi móvida de su padronu ◊ si ti paret bàscia sa terra pro ti pòdere ingruxare… ◊ a sa losa m'ingruxo cun devotu riguardu ◊ si devet ingruxare de fronte a sos meres
Traduzioni
Francese
s'incliner,
baisser,
se courber
Inglese
to bend down
Spagnolo
inclinarse
Italiano
inchinarsi,
piegarsi
Tedesco
sich neigen.
ingruxeràu , agt Definizione fatu a gruxeri, chi est a grughe, a dortu e a rugadis, postu de dónnia manera e betu Etimo srd.
ingruxéri , nm Definizione
grughes de istrada, tretu inue duos camminos o orrugas si atóbiant a grughe (fintzes cosas postas a istúturu, a rughinu)
Sinonimi e contrari
aggrugadura,
agruxeri,
carvadura,
forchidhadura,
infurcada,
ingrugiada,
ingrugiadura,
orrucradorzu,
rughera
Frasi
si seus firmaus in s'ingruxeri intr'e duas bias
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
carrefour
Inglese
crossing
Spagnolo
encrucijada,
cruce
Italiano
incrócio
Tedesco
Kreuzung.
ingruzàre ingrujàre
ingruziàda ingrugiàda
íngua , nf: ínguina, ínguna Definizione su tretu coment'e surcu tra sa còscia (a parte de aintru) e sa bentre (su sutabbídhiu) Sinonimi e contrari angunàglia, ibbina, igliari, ímbana*, immina, ranedha Frasi sa stabedhi mi calàt fintzas a s'ínguina Terminologia scientifica crn.
inguantài, inguantàre , vrb Definizione pònnere o bestire is guantes.
inguarnitzàre , vrb Definizione
pònnere (retratu, fotografia, pintura e gai) cun sa cornice totu a inghíriu
Sinonimi e contrari
incornissare
Frasi
ant detzisu de inguarnitzare sa lítera e de ndhe fàghere unu bellu cuadru
Traduzioni
Francese
encadrer
Inglese
to enframe
Spagnolo
enmarcar
Italiano
incorniciare
Tedesco
einrahmen.
ingudhàni, ingudhànis, ingudhéni, ingudhénis icudhéi
ingudhidadúra imbudhidadúra
ingudhidài, ingudhidàre imbudhidài
ingudrài , vrb: ingurdae,
ingurdai,
ingurdare,
ingurrai Definizione
essire o fàere ingudru, pagu segante, nau de s'atza de un'aina mescamente a fortza de dh'impreare
Sinonimi e contrari
angudrai,
auldare,
intusciai,
irburdare,
irdassai,
irgurdare,
irmarrare,
sgurdai
| ctr.
arrodai 1,
immolare
Frasi
arriscu de m'ingudrai s'arrasoja
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émousser
Inglese
to blunt
Spagnolo
embotar
Italiano
ottùndere
Tedesco
abstumpfen.
ingudroníu , agt Definizione nau de ccn., chi cricat cosa coment'e un'ingurdone, disigiosu meda, chi dh'ispédhiat, chi est tropu atacau a ccn. cosa Sinonimi e contrari aggudroniu / desizosu, ingurdigiosu Frasi cussu pipiu est ingudroniu a sa tita ◊ cussa est genti ingudronia a su dinai, a s'ispàssiu Etimo srd.
ingúdru , agt: ingurdu 1 Definizione
nau de un'aina, chi no segat (a fortza de dh'impreare, e si narat fintzes de marra); nau de unu, chi no cumprendhet, chi cumprendhet cun dificurtade
Sinonimi e contrari
angudru,
auldu,
irburdadu,
irmarradu,
iscutzu 1
/
ingurru,
sgudru
| ctr.
arrodadu,
segante
Modi di dire
csn:
i. che un'arrasoja a s'imbressi = prus irmarradu de gai!…; tirai a ingurdu = fàghere una cosa a malaggana, a murrunzu
Frasi
gortedhu ingurdu segadidus ◊ po fai linna at pigau una càvuna ingudra ◊ marrendi in terra prena de perda su marroni essit luegus ingurdu
2.
cun su fenu puru su molenti tirat a ingurdu: no dhi praxit
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émoussé
Inglese
blunt
Spagnolo
embotado
Italiano
ottuso,
non tagliènte
Tedesco
stumpf.
inguéntu , nm Frasi
s'inguentu de sa Madalena, de santa Rosalia
Traduzioni
Francese
panacée
Inglese
panacea
Spagnolo
panacea
Italiano
panacèa
Tedesco
Allheilmittel.
inguglionàlzu , agt, nm: ingullionarzu Definizione chi o chie pentzat solu a ingurtire, chi si che bolet papare totu issu, inguglione Sinonimi e contrari allambridu, allupidu, bentranu, inguglione, mangiufoni, pasteri, sassagoni Frasi ti dhu torro a nàrrere cal'est su bonu: a rispetare s'àteru, a no èssere ingullionarzu e ne fengosu Etimo srd.
ingugliòne , agt: ingullione Definizione
chi iat a bòllere totu cussu, chentza lassare nudha a is àteros
Sinonimi e contrari
allimidu,
allupidu,
bentranu,
ingrutone,
mangiufoni,
mossarzu,
pasteri,
sassagoni,
sgalluponi
/
cdh. ingudhosu
Frasi
cudhissiosu e inguglione, brujat su logu ◊ a disizare disizo pagu, no so inguglione! ◊ fit timenne chi cussu ingullione no li lassaiat sa parte ◊ da su esser, Farina, ingullione ti as lassadu andhare sa fortuna chi destinada a tie fit dereta!(Moretti)
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
goulu
Inglese
greedy
Spagnolo
goloso
Italiano
ingórdo
Tedesco
gefräßig.
inguglionería , nf Definizione
su èssere ingugliones, disígiu malammodidu, esagerau, de bòllere fintzes s'angenu
Sinonimi e contrari
allimimentu,
allurpidura,
bentrania,
ingorrosia,
inguglionia,
ingurdímine,
ingurtonéntzia,
iscórporu,
lambridura,
pasteréntzia
Frasi
in su logu brutu bi paschet sa musca cun inguglioneria ◊ s'inguglioneria de s'ómine atzecadu est unu mare chi no si pienat mai
Traduzioni
Francese
gloutonnerie
Inglese
greed
Spagnolo
glotonería
Italiano
ingordìgia
Tedesco
Gefräßigkeit.