Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

ingruxàe, ingruxài , vrb Definitzione passare a istúturu una cosa cun àtera, pònnere o passare a grughe (fintzes a intessidura); arare a traessu, a istúturu de is surcos fatos in su brabatu; pònnere in sa grughe Sinònimos e contràrios ruciare / inclavai Frases si est sétziu e at ingruxau is bratzus ◊ ingruxai is cambas ◊ is cuadhus si funt firmaus abundi s'ingruxant is andaredhas ◊ is cranistajos ingruxant sa sarpa faendho cadinos 3. mortu a perda o ingruxau totu est su própriu: bociu dh'ant! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu croiser, couper Ingresu to intersect Ispagnolu cruzar Italianu incrociare, intersecare Tedescu kreuzen, sich kreuzen.

ingruxaméntu , nm Sinònimos e contràrios ingrugiadura Ètimu srd.

ingruxàre , vrb Definitzione abbasciare ccn. cosa a una parte (es. sa conca o àteru); fàere totu trotu Sinònimos e contràrios ancrucare, dòrchere, grunare, grusare, imbasciai, incruai, incrunai*, ingrussiare / atuturae, indortigare Frases s'ingruxant piús de su normale chi azummai si truncant s'ischina ◊ sos chercos los at ingruxados su bentu ◊ che teracos ingruxant sa conca a donzi móvida de su padronu ◊ si ti paret bàscia sa terra pro ti pòdere ingruxare… ◊ a sa losa m'ingruxo cun devotu riguardu ◊ si devet ingruxare de fronte a sos meres Tradutziones Frantzesu s'incliner, baisser, se courber Ingresu to bend down Ispagnolu inclinarse Italianu inchinarsi, piegarsi Tedescu sich neigen.

ingruxeràu , agt Definitzione fatu a gruxeri, chi est a grughe, a dortu e a rugadis, postu de dónnia manera e betu Ètimu srd.

ingruxéri , nm Definitzione grughes de istrada, tretu inue duos camminos o orrugas si atóbiant a grughe (fintzes cosas postas a istúturu, a rughinu) Sinònimos e contràrios aggrugadura, agruxeri, carvadura, forchidhadura, infurcada, ingrugiada, ingrugiadura, orrucradorzu, rughera Frases si seus firmaus in s'ingruxeri intr'e duas bias Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu carrefour Ingresu crossing Ispagnolu encrucijada, cruce Italianu incrócio Tedescu Kreuzung.

ingruzàre ingrujàre

ingruziàda ingrugiàda

íngua , nf: ínguina, ínguna Definitzione su tretu coment'e surcu tra sa còscia (a parte de aintru) e sa bentre (su sutabbídhiu) Sinònimos e contràrios angunàglia, ibbina, igliari, ímbana*, immina, ranedha Frases sa stabedhi mi calàt fintzas a s'ínguina Terminologia iscientìfica crn.

inguantài, inguantàre , vrb Definitzione pònnere o bestire is guantes.

inguarnitzàre , vrb Definitzione pònnere (retratu, fotografia, pintura e gai) cun sa cornice totu a inghíriu Sinònimos e contràrios incornissare Frases ant detzisu de inguarnitzare sa lítera e de ndhe fàghere unu bellu cuadru Tradutziones Frantzesu encadrer Ingresu to enframe Ispagnolu enmarcar Italianu incorniciare Tedescu einrahmen.

ingudhàni, ingudhànis, ingudhéni, ingudhénis icudhéi

ingudhidadúra imbudhidadúra

ingudhidài, ingudhidàre imbudhidài

ingudrài , vrb: ingurdae, ingurdai, ingurdare, ingurrai Definitzione essire o fàere ingudru, pagu segante, nau de s'atza de un'aina mescamente a fortza de dh'impreare Sinònimos e contràrios angudrai, auldare, intusciai, irburdare, irdassai, irgurdare, irmarrare, sgurdai | ctr. arrodai 1, immolare Frases arriscu de m'ingudrai s'arrasoja Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu émousser Ingresu to blunt Ispagnolu embotar Italianu ottùndere Tedescu abstumpfen.

ingudroníu , agt Definitzione nau de ccn., chi cricat cosa coment'e un'ingurdone, disigiosu meda, chi dh'ispédhiat, chi est tropu atacau a ccn. cosa Sinònimos e contràrios aggudroniu / desizosu, ingurdigiosu Frases cussu pipiu est ingudroniu a sa tita ◊ cussa est genti ingudronia a su dinai, a s'ispàssiu Ètimu srd.

ingúdru , agt: ingurdu 1 Definitzione nau de un'aina, chi no segat (a fortza de dh'impreare, e si narat fintzes de marra); nau de unu, chi no cumprendhet, chi cumprendhet cun dificurtade Sinònimos e contràrios angudru, auldu, irburdadu, irmarradu, iscutzu 1 / ingurru, sgudru | ctr. arrodadu, segante Maneras de nàrrere csn: i. che un'arrasoja a s'imbressi = prus irmarradu de gai!…; tirai a ingurdu = fàghere una cosa a malaggana, a murrunzu Frases gortedhu ingurdu segadidus ◊ po fai linna at pigau una càvuna ingudra ◊ marrendi in terra prena de perda su marroni essit luegus ingurdu 2. cun su fenu puru su molenti tirat a ingurdu: no dhi praxit Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu émoussé Ingresu blunt Ispagnolu embotado Italianu ottuso, non tagliènte Tedescu stumpf.

inguéntu , nm Frases s'inguentu de sa Madalena, de santa Rosalia Tradutziones Frantzesu panacée Ingresu panacea Ispagnolu panacea Italianu panacèa Tedescu Allheilmittel.

inguglionàlzu , agt, nm: ingullionarzu Definitzione chi o chie pentzat solu a ingurtire, chi si che bolet papare totu issu, inguglione Sinònimos e contràrios allambridu, allupidu, bentranu, inguglione, mangiufoni, pasteri, sassagoni Frases ti dhu torro a nàrrere cal'est su bonu: a rispetare s'àteru, a no èssere ingullionarzu e ne fengosu Ètimu srd.

ingugliòne , agt: ingullione Definitzione chi iat a bòllere totu cussu, chentza lassare nudha a is àteros Sinònimos e contràrios allimidu, allupidu, bentranu, ingrutone, mangiufoni, mossarzu, pasteri, sassagoni, sgalluponi / cdh. ingudhosu Frases cudhissiosu e inguglione, brujat su logu ◊ a disizare disizo pagu, no so inguglione! ◊ fit timenne chi cussu ingullione no li lassaiat sa parte ◊ da su esser, Farina, ingullione ti as lassadu andhare sa fortuna chi destinada a tie fit dereta!(Moretti) Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu goulu Ingresu greedy Ispagnolu goloso Italianu ingórdo Tedescu gefräßig.

inguglionería , nf Definitzione su èssere ingugliones, disígiu malammodidu, esagerau, de bòllere fintzes s'angenu Sinònimos e contràrios allimimentu, allurpidura, bentrania, ingorrosia, inguglionia, ingurdímine, ingurtonéntzia, iscórporu, lambridura, pasteréntzia Frases in su logu brutu bi paschet sa musca cun inguglioneria ◊ s'inguglioneria de s'ómine atzecadu est unu mare chi no si pienat mai Tradutziones Frantzesu gloutonnerie Ingresu greed Ispagnolu glotonería Italianu ingordìgia Tedescu Gefräßigkeit.