istallòne , agt, nm: stalloni Definizione cuadhu cogiudu de casta, po sa monta, a parare arratza Sinonimi e contrari ammessarzu, coberidori Etimo itl. stallone.
istallonèra , nf Definizione istalla inue si tenent is istallones.
istallonéri , nm Definizione unu chi contivígiat is istallones, ue si pesat cuadhos.
istàllu istagílu
istàllu 1 , nm Definizione domos cun aposentos meda, pruschetotu in su sartu; buidu de mata o de orroca inue at fatu su niu e su mele s'abe Sinonimi e contrari dommo / casa / cdh. stadhu Frasi abberit su bracone e bidet totu s'istallu impostadu, inghiriadu de bandhidos! ◊ so trancuillu in domo mia: tenzo unu bellu istallu de granitu 2. daghi si agataiat un'istallu si bi poniat unu sinnale pro no lu tocare àtere ◊ sos puzones chi no benint regoglidos si ndhe andhant e, si agatant un'àlvure tuvudu, formant un'istallu Etimo itl. stallo.
istàllu 2 , nm Definizione
istentóngiu a fàere unu pagamentu
Frasi
mira chi cussu no ti fatzat istallu! (G.F.Sedda)
Traduzioni
Francese
retard de paiement
Inglese
arrearage
Spagnolo
morosidad
Italiano
morosità
Tedesco
Säumigkeit.
istàmacu , nm: istòcamu,
istòcomo,
istòcomu,
istògamu,
istògomo,
istògomu,
istòmacu,
istòmagu,
istòmmacu,
istòmogu,
itògomo,
stògamu Definizione
arremu de sa carena ue su papare matzigau tratenet, ammesturat e in parte si digirit: est a bisura de sacu, de calecunu prammu de longària, prus largu a un'ala, prus istrintu comente acabbat a sa essia a cara a s'istentina, postu a istúturu asuta de su parasàmbene chi dh'istàgiat de is prumones e de su coro; est fatu a bàtoro pígios de intessidura, arrasposu a parte de aintru, lisu a parte de fora, dhue cabet de litru e mesu a duos e mesu de cosa e si istringhet e illargat a barigua: in sa essia a cara a s'istentina portat una genia de nodu o anedhu chi si istringhet o aperit tupandho o faendho passare su papare de sighire a digirire in sa prima parte de s'istentina
Modi di dire
csn:
forte de i. = chi no est gai fàtzile a li fàghere a ganamala sas cosas; pònnere in s'i. (nau de una cosa papada)= zúgherela a pesu ora meda chentza la pòdere tizirire; furriare s'i. = fai a ganas lègia; fàghere istògomo malu = (nadu de cosas de manigare) fàghere a ganamala, (nadu de chistiones, fatas e gai) istare male, dispiàghere meda coment'e ofesa; abbunzare, apachiare s'istògomo = papai calincuna cosa po allebiai su fàmini; zúghere s'i. a nodu mortu = serrau po dispraxere mannu
Frasi
sentiant sas fritzas de sa gana punghènnelis s'istàmacu ◊ cun custu fàghere mi as giradu s'istògomo! ◊ cussa cosa chi apo manigadu mi est posta in s'istògomo ca fit frita ◊ dogni mesura de capatzidade cuntenit cudhu tantu: ma s'istògomo de su cristianu est un'isterzu fatu in modu istranu!
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
stomachus
Traduzioni
Francese
estomac
Inglese
stomach
Spagnolo
estómago
Italiano
stòmaco
Tedesco
Magen.
istambecàre , vrb Definizione fàere sa móvia coment'e orruendho Sinonimi e contrari trabbucare.
istamenàre , vrb Definizione aprontare s'ordiu in su telàrgiu.
istàmene , nm: istàmine,
istàmini,
istamu,
stàmini Definizione
sa parte prus bona de sa lana, de su linu; filau de lana fine; parte mascu de is frores chi portat su podhinedhu chi ingendrat s'óvulu o céllula fémina
Sinonimi e contrari
bidhu,
istaminzu
/
istamentu
Frasi
betados in palas giughiant sacos de lana de primu istàmene ◊ is pillonis portant istàmini de dogna ginia
Etimo
ltn.
stamine(m)
Traduzioni
Francese
étamine
Inglese
stamen,
fine carded wool
Spagnolo
estambre
Italiano
stame
Tedesco
Gespinst,
Stamen.
istaméntu , nm Definizione
parte mascu de is frores, genia de filighedhu chi in punta portat coment'e unu butonedhu cun su pódhine chi ingendrat s'óvulu o céllula fémina
Terminologia scientifica
rbr
Traduzioni
Francese
étamine
Inglese
stamen
Spagnolo
estambre
Italiano
stame
Tedesco
Stamen.
istaméntu 1 , nm Definizione su istare, su si firmare a istare; in su Regnum Sardiniae (istadu de Sardigna asuta de domíniu angenu de su 1409 a su 1847 candho is Savoia ant betau apare sa Sardigna cun is àteros istados chi teniant in su continente) fit donniuna de is tres partes de su "Parlamentu", chi formaiant is feudatàrios, sa gerarchia de sa Crésia e is rapresentantes de is citades Frasi faghe istamentu in sa funtana de s'amore, fizu meu! ◊ no fit cuntentu de s'istamentu sou Etimo ctl., rgn. estament, estamento.
istàmine, istàmini istàmene
istamínzu , nm Sinonimi e contrari istàmene.
istàmpa , nf, nm: istampu,
stampu Definizione
genia de apertura pitichedha, tundhita, prus che àteru fata cun aina o àtera cosa puntuda; in sa carena, su tretu comente acabbat s'istentina; trebballu de iscritura de un'òpera fata a machinàriu / min. istamputza, istampighedhu, stampuedhu, istamparedha, stampetu (in bocí a s. = bochire in pagu tretu, nadu de su porcrabu candho lu bochint in pagu tretu colendhe fuindhe in dainanti de sa posta)
Sinonimi e contrari
buchitedhu,
stuviolu,
stuvioni,
tupa 1,
tupusone,
tuviolu
/
pertusu
/
imprenta
Modi di dire
csn:
s'istampu de sa crai = sa tupa; proas de istampa = pàzines chi s'imprentant a bídere comente essint, o fintzas totu s'òpera istampada pro poder bídere si bi at irballos de currèzere
Frasi
s'ira e su molóstiu li creschiant in sa carena a cada istampu chi fachiat in sos oros de su ziru (S.Spiggia)◊ no lu podiant agatare in perunu chizolu, ne in peruna istampa ◊ sicunnu s'istampu su babbarrotzi ◊ sestas un'istamparedha e che pones sas otinas
2.
is istampus sunt po allebiai is fiancus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
trou,
orifice
Inglese
hole,
orifice
Spagnolo
agujero
Italiano
buco,
fóro,
orifìzio
Tedesco
Loch.
istampabbarríle , nm Definizione genia de bobboi chi istampat sa linna Terminologia scientifica crp Etimo srd.
istampadòre , nf Definizione
chie faet trebballos de istamperia
Traduzioni
Francese
typographe
Inglese
printer
Spagnolo
tipógrafo
Italiano
tipògrafo
Tedesco
Drucker.
istampadúra , nf: stampadura Definizione su istampare Sinonimi e contrari trapadura Etimo srd.
istampài , vrb: istampare,
stampai Definizione
fàere istampos; foedhandho de iscritura, iscríere líbberos, giornales e àteru in tipografia, a machinàriu (fàere cópias)/ i. moneda = fàghere su dinari
Sinonimi e contrari
istuvare,
istuviolai,
istuvonare,
patungi,
pertuntare,
spunciai,
trapai,
tupusonare
/
imprentai
Frasi
a fortza de lu pònnere in su fogu, su labiolu si est istampadu ◊ finas in annada bona male campas: iscudes cascu chi s'aera istampas! (Màsala)◊ una balla li aiat istampau sa zubba
2.
sas tipografias istampant líbberos, giornales, e gai
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
percer,
estamper,
imprimer
Inglese
to print,
to pierce
Spagnolo
agujerear,
imprimir
Italiano
forare,
stampare
Tedesco
lochen,
drucken.
istampamúru , nm Definizione
pigione, genia de topi de mata
Sinonimi e contrari
grotzinu,
stampagresura
Terminologia scientifica
pzn, Sylvia communis
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fauvette
Inglese
whitethroah
Spagnolo
curruca zarcera
Italiano
sterpàzzola
Tedesco
Dorngrasmücke.