istedhàgia, istedhàja , nf: istedhàrgia Definizione s’aera comente si biet in notes craras totu istedhos / note istedhàgia Sinonimi e contrari istedhache Etimo srd.
istedhàre , vrb: stellai 1 Definizione prènnere de istedhos, frorigiare de istellas una borderia Sinonimi e contrari stregliai Frasi sa note comintzeit a s'istedhare.
istedhàre 1 istagiài
istedhàrgia istedhàgia
istedhàtzu , nm Definizione
in su sistema solare, genia de corpus chi no giaet lughe cosa sua ma chi torrat agoa sa lughe de su Sole
Sinonimi e contrari
pianeta
Frasi
lassat s'arrastu me is istedhus e istedhatzus (S.A.Spano)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
planète
Inglese
planet
Spagnolo
planeta
Italiano
pianéta
Tedesco
Planet.
istedhàu istedhàdu
istedhiàre , vrb: istidhai,
istidhare,
istidhiare,
istidhigare,
stidhiai Definizione
calare o fintzes betare a istídhigu a istídhigu, pròere unu pagu, pruschetotu cumenciare a pròere
Sinonimi e contrari
aciaviai,
arrosinai,
botiare,
cibinare,
modhinare,
plopighinare,
proighinai
/
allardare,
preutire,
untinare
Frasi
serra bèni cussu grifoni ca abarrat istidhigandho!
2.
totu su logu istidhiadu est, comente ses coladu cun s'isterzu sucuta sucuta!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dégoutter,
couler
Inglese
to trickle
Spagnolo
gotear
Italiano
gocciolare
Tedesco
tropfen.
istedhighédhu , nm Definizione min. de istedhu.
istédhu , nm: stedhu Definizione
astru lughente, inchesu, chi si biet in s'aera iscurigada, unu sole etotu (e dhue ndh'at chi funt meda prus mannos de su Sole) ma deasi atesu chi medas no si arrennescet a dhos bíere a ogu límpiu (e de cussos chi si bient dhue ndh'at medas chi funt galàssias)/ min. istedhighedhu; i. de chenadorzu, de orbèsciri, de prua a terra = itl. Vènere
Sinonimi e contrari
burtedhu,
iltella,
urtedhu 1
Frasi
lughias che istedhu ◊ su mundhu est pienu de Satanassos che istedhos in s'aera ◊ che istedhu giaru in sa funtana lughet s'ispera ◊ intro meu che zuto su lugore de mizas de istedhos de s'aera
2.
torra, bella, a sa fentana, ca un'istedhu ses tue!
Terminologia scientifica
astr
Etimo
ltn.
stella
Traduzioni
Francese
étoile
Inglese
star
Spagnolo
estrella
Italiano
stélla
Tedesco
Stern.
istediàli istadiàle
istegàre istecàre
istegiàre , vrb: istrejare,
istresiai,
istresiare Definizione
pònnere, pigare e trantzire o andhare atesu
Sinonimi e contrari
allalgare,
astesiai,
illalgare,
issuzire,
istelare,
istesare*,
istesire,
istregire
| ctr.
acoltziare,
acostai,
bènnere
Frasi
ih, odheu, mi ndhe istégio!◊ gai arrexonamus istrejendhe sa duda doliana ◊ carchidabat pro istresiare sos gatos ◊ cussu tenit ispédhiu de nc'istresiai de bidha sua (M.Simbula)
Traduzioni
Francese
éloigner
Inglese
to remove
Spagnolo
alejar
Italiano
allontanare
Tedesco
entfernen.
istégiu , nm Definizione istesiamentu / a i. de… = atesu de… Sinonimi e contrari allargada, istesiada, istéxiu | ctr. acostada, acurtziada Etimo srd.
istegliéri , nm Definizione chie portat su late a bidha (in istrègios: lamas, bidones) Frasi fachiat s'isteglieri chin su càmiu: garriaiat su late chi li vatuat su pastore e ghiraiat a casifítziu Etimo srd.
istégliu , nm: istelzu,
istérgiu,
isterju,
isterzu,
istrégiu,
istrezu,
istrexu,
stérgiu Definizione
upm.: istrègios, donniunu e totu is trastos chi podent serbire a pònnere o pigare cosa aintru
Sinonimi e contrari
bagàgliu
/
cdh. stégliu,
ttrs. istégliu
Modi di dire
csn:
istrexu de manígiu = su chi s'impreat die cun die, donzi die; can’e isterzu = (nadu a menisprésiu de unu) arga de muntonarzu, isterzari, farabbutu; fàghere s’isterzu = isciacuai s'istrexu imbrutau papendi o fendi a papai o in àtera faina; nudha est s'istrégiu chi portat!…= (nau de fémina), titimanna meda
Frasi
a sa gatu li prenaio s'istégliu a mannicare ◊ sos pastores unu tempus teniant istèrgios de furticu pro múrghere ◊ sos fizos si ant cumpartidu s'isterzu de sa mama ◊ at prenu de abba sa broca e àteros istrègios ◊ ocannu fato binu meda ma no tenzo isterzu!
2.
su maridu nch'est essidu a su tribàgliu e sa pobidha si est posta a fàghere s'isterzu (N.Fadda)◊ candho unu torrat male pro bene est unu cane de isterzu ◊ a ti nàrrere "calledhu de istrégiu" mi paret finas a ti dare onore! ◊ can'e istérgiu su paru de su sardu!…
Etimo
ltn.
sesterium
Traduzioni
Francese
récipient,
vaisselle
Inglese
container,
kitchenware
Spagnolo
recipiente,
vajilla
Italiano
recipiènte,
contenitóre,
stovìglie
Tedesco
Gefäß,
Geschirr.
istégu , nm Definizione corgiolu, sa tega chi abbarrat apustis bogau su granu, si est laore, o fintzes su corgiolu de frutuàriu sicau che a sa nughe, sa méndhula Etimo srd.
istéiba , nf Sinonimi e contrari afuta, aragoni, arrenigna, arrennegu, bischiza, corina, crocone, gormone, grema, mútria.
isteibósu , agt Definizione chi costumat a si arrennegare, a si pigare tzacu Sinonimi e contrari arrenignosu, croconosu Etimo srd.
isteínzu , nm Definizione lamentu ifadosu, fintzes iscusa chi si bogat tanti po si ndh'essire de un'impíciu Sinonimi e contrari chensa, arraghèscia, iscóticu, istibba Frasi tiu Tonedhu at lassau su costúmene pro sos isteinzos de sa fiza ◊ sa pitzinna at secau s'impromita cun isteinzos e camàndulas.
istelàe , vrb Definizione illimpiare su tele aprontandho sa terra po dha torrare a prènnere a laore Sinonimi e contrari immodhitare, irdeleinae Frasi po tenne s'arregorta tocat a istelae, a irdeleinae, a iscodionae.