ledhisínu , agt Definizione nau de brebè e de craba, chi portat lana niedha.
lédhu , nm Definizione min. de calledhu Sinonimi e contrari callelledhu, catedhu.
ledrelèdre , agt, avb: lerdelerde Definizione
(si narat fintzes chentza repitia) chi est modhe coment'e gheladina, modhe modhe chi no faet a dhu pigare, nau fintzes coment'e avb. de una manera de fàere cun delicadesa e istima
Sinonimi e contrari
gevi,
modhincu
/
lecheleche,
plodhe
Frasi
custa cosa est ledreledre, no faghet mancu a la leare! ◊ li frobbo sa massidha colorida, ledre ledre, e li dao unu basitu, a sa criadura ◊ fint ómines bastantes, zughiant galu fortza fintzas si sos músculos fint benzendhe a èssere ledres
2.
a s'incontru ispessadu, faedhemus gai ledre ledre, sos ojos a lughe intrea
Traduzioni
Francese
tendre,
tendrement,
mou
Inglese
softish,
tender (ly)
Spagnolo
blando,
flojo,
tierno,
tiernamente
Italiano
mollìccio,
semidènso,
inconsistènte,
tènero,
teneraménte
Tedesco
weich.
lédrigu , agt Definizione chi est lentu, no aguantat, coment'e ledreledre Sinonimi e contrari lentu, lenu, modhe.
ledrigúra , nf Definizione
su èssere lédrigu, lentu lentu, modhincu
Traduzioni
Francese
flaccidité
Inglese
flabbiness
Spagnolo
flàcidez
Italiano
flaccidézza
Tedesco
Schlaffheit.
lèe lè
lèfra , nf: levra Definizione
fogu mudu, genia de maladia mala, apitzigadita, chi durat a longas meda: una calidade faet a nodighedhos in sa pedhe, a granos (o fintzes a gurones mannos che un'ou), mescamente in cara; un'àtera leat a is puntas de is nérbios comente acabbant in sa pedhe, faet a màncias de colore orrúbiu cotu e sa carre morit e che orruet a tretos
Sinonimi e contrari
lebbra
Frasi
sanadu dai sa levra, su zòvanu esseit su prus bellu de totugantos
Terminologia scientifica
mld
Traduzioni
Francese
lèpre
Inglese
lepra
Spagnolo
lepra
Italiano
lébbra
Tedesco
Aussatz,
Lepra.
lèga , nf: alleca Definizione cosa chi si chistionat, argumentu Sinonimi e contrari faedhu, paràgula / algumentu, chestione, tema 1 / bodheta Modi di dire csn: leare sa l. = leare una detzisione frimma (fintzas chentza resone, a sa manera de sos tostorrudos); pigare l. = pònneresi a faedhare de carchi argumentu, de carchi chistione Frasi chi ti bogant lega, arrispundi che su crabaxu: nara ca ei! ◊ sighendi sa lega, sa pobidha pigat s'ampudhita de s'acuasanta e ndi fait un'istrichidhada a su letu ◊ apo inténdhiu legas de cogiuóngiu ◊ custa lega est andhandho de buca in buca 2. si leant sa lega, aju ndh'as de isetare!…◊ si leat sa lega, cussu est peus de s'àinu ◊ ant pigau lega de su chi fut capitau note innanti ◊ niunu ti leat sa lega, a tie, candho ses resinnada in su chi as detzisu.
lèga 1 , nf: liga 1 Definizione
ligadura, ma pruscatotu ammesturu de metallos diferentes iscagiaos impare (es. brunzu, de arràmene e istagnu) po pòdere tènnere calidades noas, diferentes de is chi tenent is metallos a solos; genia de sótziu, organizatzione chi si faet po un'iscopu intr'e personas o organizatziones diferentes
Frasi
custa est muneda de bona liga ◊ sa pabassina si fait cun méndula, pabassa e pasta po donai sa liga
Traduzioni
Francese
alliage,
ligue,
association
Inglese
league,
alloy
Spagnolo
aleación,
liga
Italiano
léga
Tedesco
Legierung,
Bund.
legàle, legàli , agt, nm Definizione chi est fatu segundhu su ’e sa lei; chie at istudiau is leis / ora l. = s'ora chi marcant is arrellòrgios no po sa posidura de su Sole ma posta ainnanti apostadamente po arresparmiare lughe e currente a mericedhu candho faet prus oras de lughe Sinonimi e contrari abbogau / cdh. ligali Terminologia scientifica prf.
legalisài, legalizài, legalizàre , vrb Definizione
fàere a manera chi una cosa, fata o connota, arresurtet cunforma a sa lei in su sensu de fàere sa lei chi dha permitit
Traduzioni
Francese
légaliser
Inglese
to legalize
Spagnolo
legalizar
Italiano
legalizzare
Tedesco
legalisieren.
legalmènte, legalmènti , avb Definizione segundhu su chi narat sa lei, cunforma a sa lei.
legassía , nf Definizione
genia de incàrrigu
Sinonimi e contrari
contibizu,
faina,
impíciu
Frasi
Tzèsare s'aiat leatu sa legassia de parare s'istatzu (A.Pau)
Etimo
spn.
legacía
Traduzioni
Francese
légation,
ambassade
Inglese
legation
Spagnolo
legación
Italiano
legazióne,
ambascerìa
Tedesco
Gesandtschaft.
lège lè 1
legédhu , agt Definizione unu pagu légiu, feonzu Sinonimi e contrari legitedhu.
lègere , vrb: lèghere,
lèzere,
lígere,
ligi,
lígiri,
lízere,
lixe Definizione
connòschere o ischire su significau de s'iscritura de is limbàgios e duncas cumprèndhere su chi narat; osservare e cumprèndhere is cosas naendho giustu su chi o comente funt, osservare e cumprèndhere css. singiale / ind. pres. dèu lígiu (lí-giu), deo lego, lezo; pps. légidu, lessu, letu 1, lézidu, lígidu, lígiu (lí-gi-u), liziu; ger. leghendhe, lezindhe, ligendi, ligindho
Sinonimi e contrari
legie
Modi di dire
csn:
lígiri de passu = dare un'abbaidada impresse a unu líbberu; fàghere un'atrocada lezindhe = firmaisí aundi no si depit po calincunu fuedhu chi no si connoscit; lèzere sa vida a unu = chircare, bogàrendhe a pizu totu su chi si l'ischit de bonu e mescamente de malu, a briga o a bodheta
Frasi
no ischiat a lègere e ne a iscríere ◊ su literadu legesit sa lítera ◊ so isperanno chi dhi fete cuntentu lizenno custa cantilena ◊ a dies de oe su chi no ischit a lèzere est peus de su tzegu ◊ si no atuas a su chi ses lezindhe no ndhe cumprendhes nudha ◊ sa lítera dh'at lizia Loisu ◊ apu nau a is piciochedhos ca tui lixes su giornalinu ci faent
2.
a su pitzinnu totus sa fortuna leghent in sas istellas (B.Satta)◊ sa majarza lezet sas cartas, sa zíngara lezet sa manu, s'issentziadu lezet sas cosas, sos datos, sos piessignos chi est istudiendhe
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
lire
Inglese
to read
Spagnolo
leer
Italiano
lèggere
Tedesco
lesen.
legéru , agt: lezeri, ligeri, ligériu, lixeri, lizeri, lizeru Definizione nau de cosa, chi pesat pagu, chi no est grae; nau de fortza, chi no est forte (nau fintzes de cosa de bufare cun pagu àrculu), chi no est meda, chi no dhue bolet pelea meda; nau de su fàere de unu, chi est chentza régula, chentza caràtere e ne firmesa, giau a is violeras, conchilébiu Sinonimi e contrari illigeru, lébiu / cdh. liceri / conchilébiu | ctr. grae, pesosu 2. pro èssere lezera tantu ndhe pato eo e patis tue, cun su coro a tambarue in sospiros e piantu (G.Cherchi)◊ fut lizeri chi si est fina de sa sorre innamoradu (Piras) Cognomi e Proverbi smb: Lezzeri, Liggeri, Lizzeri Etimo itl. leggero.
legèsa , nf: lezesa Definizione su èssere légiu de unu, de una cosa, su no pràghere a sa vista Sinonimi e contrari feura, legiori | ctr. bellesa Frasi sa legesa de Maria Pintaoru, chi po no dha biri s'imbussàt a lentzoru ◊ lu vidio chi ti doliant sos òcios pro cussa legesa! Etimo srd.