porchína, pórchina , nf Definizione
is porcos, su bestiàmene porchinu
Frasi
sos mannos mios ant tentu masones de bacas, arveghes e porchinas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
porcins
Inglese
swine livestock
Spagnolo
ganado porcino
Italiano
bestiame suino
Tedesco
Schweine.
porchinàdu , nm Definizione sa festa de su bochimentu de su mannale e totu su trebballu chi dhue bolet po manuire (ispartzire e pònnere apostu) su porcu, cunfetare e chistire is partes chi si faent (lardu, sartitzu, presciutu, gerdas, panceta, bortadu e àteru) Frasi custu santu faghevaghe pro sos frutos de s'aradu, pro tusorzu e porchinadu beniat postu in parusu (B. Trudhaju) Etimo srd.
porchínu, pórchinu polchínu
porchítu polchítu
pòrci , nm: pórciu,
pórtziu,
portzu,
proci,
próciu Definizione
in domos e mescamente palàtzios a cara a s'orruga, tretu ororu ammontau a bòveda (de su fràigu etotu), a bortas cun arcos e colonnas, ma apertu ananti de pòdere passare totus: portzu si narat fintzes a sa pontica inter duas domos de un'orruga (a/c.: in DES 297, sa forma pòrci, pròci benit de s'ispagnolu porche e arresurtat cun sa /ò/ aperta; sa forma pórciu, pórtzu, próciu benit de su catalanu porxu e arresurtat cun sa /ó/ serrada)
Sinonimi e contrari
pólticu,
poltigale,
porciada
Frasi
fia isconchiendi sétziu in s'eca de su pórciu ◊ in is ofellerias asuta de is prócius emu biu liconerias chi mi faiant su tziritziri ◊ po pesai a susu tocat a passai in d-unu próciu iscuriosu ◊ totus si poniant in su portzu de Salomone ◊ in dainnantis de su témpiu bi aviat unu pórtziu longu
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
spn., ctl.
porxu
Traduzioni
Francese
portique
Inglese
portico
Spagnolo
pórtico,
porche
Italiano
pòrtico
Tedesco
Portikus,
Laubengang.
porcíli porchíle
porcínu polchínu
pórciu pòrci
porconàtzu , agt Definizione brutu porcu, porcu nau a disprétziu ma prus a forte Sinonimi e contrari porcatzu Etimo srd.
porcòne , nm Definizione porcu mannu, fintzes nau de unu a disprétziu Etimo srd.
porcràbu, porcràpu pocràbu
pórcu pólcu
pordiài , vrb: apudrigare,
prodicare,
prudiae,
prudicare,
prudigare,
pudrigare,
purdiai,
purdigare,
putriare,
putricare Definizione
nau de totu su chi est vegetale o animale (materiale orgànicu), guastare, pudèsciri, andhare male coment'e cosa morta chi martzit, s'isfaet e pudeschet, fragat; in cobertantza, currúmpere, essire malos
Sinonimi e contrari
abburdèschere,
allacare 1,
frazicare,
imprudiare,
pudrire
Frasi
za ch'esso, za ch'esso, dae galera: no mi apo a prudicare in intro! ◊ sa frúture si arribbaiat chena si pudrigare finas a su beranu ◊ sa denti est purdiendisí ◊ pudrigada in prexone dha biant!
2.
aiant bistu lavras ozosas, dentes gróghinas, ànimas prudigàs e una birgonza manna chi los punghiat in su coro (G.Brocca)
Etimo
ltn.
putricare
Traduzioni
Francese
pourrir
Inglese
to putrefy
Spagnolo
pudrir
Italiano
putrefare
Tedesco
verwesen,
faulen,
verderben.
pordiàu , pps, agt: prodicau,
prudicau,
prudigadu Definizione
de pordiai, purdiai; chi est guastu / abbarra prodicau! = abarra firmu!, ista síncheru!
Sinonimi e contrari
fràzicu,
frazigadu,
marcitau
2.
is reticulaus fuant fatus cun palus de linna mesu purdiaus ◊ zuchet sas dentes minujas belle e totu prudicadas
Traduzioni
Francese
pourri
Inglese
rotten
Spagnolo
podrido
Italiano
marcito,
putrefatto
Tedesco
verwest,
verfault.
pòre , nm Definizione
cantidade manna, meda, aira / avb., a p. = meda
Sinonimi e contrari
aira,
meda,
muntone
/
bundhàntzia
Frasi
che ghirabat unu pore de dinare ◊ terra bona cussa: su pore chi ocannu est batindhe l'ant a zúchere a montovu! ◊ cun totu su pore chi aiant, medas fint bestios che pidores ◊ bidu as su pore de s'erba chi bi est? ◊ l'ant arrocau unu pore de carabbineris ◊ in cussa dommo bi est su pore: cada gràssia de Deus!
2.
nche li mandhant robba de ortu, frútura e binu a pore ◊ arribbant a pore sas rúnchines ◊ si fit divertiu a pore ◊ sa musca si li ghetaiat a pore
Etimo
ctl.
por
Traduzioni
Francese
myriade,
un très grand nombre de
Inglese
multitude,
very much
Spagnolo
sinfín,
muchísimo
Italiano
mirìade,
moltìssimo
Tedesco
Myriade,
sehr viel.
pòre 1 , nm, nf Definizione
sentidu de timória, siat própriu in su sensu de tímere e siat fintzes solu in su sensu de no pràghere, de pàrrere tropu difícile, trebballosu, de dèpere sufrire meda, de fàere a tímere
Sinonimi e contrari
apantàviu,
aporu,
pagura
Modi di dire
csn:
ómine de p. = severu, fintzas malu, ómine de fídigos; míntere, ghetare, pònnere p. = fàghere a timire, isarcare, parri tropu difícili, timiresila; ite pore!… = it'irgannu!, it'arrore!
Frasi
dabant ispintas chi ghetabant pore ◊ sos cadhos de abba istant a múghidas e a corrónchinos in notes de pore ◊ istanote su bentu est ghetandhe pore chin boches de tiliocas ◊ sa die mi at postu pore: s'ocrada sua terrorosa mi l'apo bida tantas dies supra de mene ◊ pache a su mortu: pore a su mortore! ◊ fint pastores e no timiant traschias e ne àteru: petzi sa zustíssia lis ghetabat pore ◊ puru sos suos l'ant lassadu solu in su Getsèmani, a Cristos: totugantos prenos de pore mannu sunt fuidos! ◊ no mi lasso destruire de sas pores inimigas ◊ issa, chin totu sos pores suos, no ischiat betare sale a padedha!
2.
mi est betendhe pore a che pigare a montes a pè ◊ mi est betendhe pore a essire a fora, cun custu fritu!
3.
sos élighes, ozastros seculares oe sunt rughes pídigas de pore (V.Becciu)
Traduzioni
Francese
crainte,
peur
Inglese
fear
Spagnolo
miedo,
temor
Italiano
timóre,
paura
Tedesco
Angst.
porestàgiu palastràgiu
porfesciòne , nf: brefessioni,
prafassoni,
professone,
profiscione,
prufassoni,
prufessioni,
prufessone,
prufessoni,
prufiscione Definizione
cambarada manna de gente chi camminat totu impare acumpangiandho unu santu o a ccn. àteru / andhare a prufessone, in professone = in medas, a filera
Sinonimi e contrari
acumpagnamentu,
crufassoni,
poltiscione
Frasi
cun su cadhu fia in sa profiscione ◊ cras si dent fàghere duas profisciones: una a su fonte, s'àtera a sa losa ◊ cun d-unu cadhu a nastros e campana in d-una festa fia in prufiscione ◊ a Bidhanoba fui andau po sa prufessioni de Corpus Domini ◊ semus andhaos a porfescione a santu Sarvadore
2.
sos depidores mandhaiant in professone sas muzeres a si apunzare preghendhe de no che los bogare ◊ fatuvatu sa chirca beniat a profiscione ◊ sos zovanos sont a prufessones passizandhe
Etimo
ctl.
professó
Traduzioni
Francese
procession
Inglese
procession
Spagnolo
procesión
Italiano
processióne
Tedesco
Prozession.