pedisecàu , agt: peisegadu Definizione
chi portat pei segau, chi est tzopu, nau in cobertantza e cun tzacu de unu chi campat apitzu de is àteros (su porcu peisegadu = aténdhiu in totu chentza si mòvere a logu), chi pretenet totu de is àteros
Sinonimi e contrari
codialzu,
ilvioladu,
mandronàciu,
praitzosu
| ctr.
marasadore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fainéant
Inglese
lazybones
Spagnolo
holgazán,
gandul
Italiano
scansafatiche
Tedesco
Faulenzer,
Müßiggänger.
peditzópu , nm Definizione genia de brinchidedhu, fatu a unu pei Sinonimi e contrari ancabita, peincanedhu, tzàncaru Etimo srd.
pedíu pedídu
pedixólu , agt, nm Definizione chi o chie acostumat a pedire, a istare a su pedi pedi Sinonimi e contrari pedijolu, pedulianu Etimo srd.
pedòla , nf Definizione sa pinniga de is pantalones ue acabbat sa cambera acanta a su pei.
pedoliàre , vrb Definizione fàere sa pedulia, andhare pedindho, istare pedi pedi Sinonimi e contrari pedulianare Frasi su zíngaru andhat pedoliendhe in terra anzena.
pedonàre , vrb: peonare Definizione
camminare meda a pei
Sinonimi e contrari
ispeotare
Frasi
fui peonandhe a cara a domo, lenu che batu ◊ a peonare mi tocat!
Traduzioni
Francese
trotter
Inglese
to trek
Spagnolo
trotar
Italiano
scarpinare
Tedesco
lange gehen.
pedòne, pedòni , nm Definizione chie camminat a pei / a p. = a pei, pei pei 2. si faghiant finas tres chilómitros a pedone a pedone Cognomi e Proverbi smb: Pedone, Pedoni.
pèdra , nf: pelda,
perda,
petra,
preda,
preta Definizione
ammesturu de minerales, grae e po su prus tostau meda, chi format is orrocas, sa parte prus a pígiu de sa Terra, frida, nau pruschetotu in su sensu de orrugu (upm), parte pitica, deasi comente si ndhe agatat e comente si bogat de is perderas po fàere muros, incodaos, imprènnere, fàere a giarra po istradas o ammesturare cun ciumentu: si pentzat coment'e cosa chi no tenet sentidu perunu e po cussu fai a prangi o arriri is perdas serbit po nàrrere cantu ccn. cosa movet bene bene su sentidu de su cristianu / genias de pedra: p. de benimindhe (calamida); p. de calchina (carcària o tàchina); p. crobina = pedra de vulcanos, genia de imbidru niedhu, itl. ossidiana; p. ferrina (pedra tostada meda chi bogat orruina); p. fúmiga o spòngia (p. tosca, agghespada, totu tuvuda, pertunta, percolatza, sa chi faent a mola, fintzes bona po arrasigare pedhes conciadas); p. bàina (pedrabbàina)= pedra niedha chi essit a tellas; pedra pretziada = calidade de pedra bella e bona meda po fràigos (o partes) e fintzes po isculturas e trebballos de bellesa (es. màrmuri, granitu, trachite, basaltu); p. elighina (pedrellinna, truncos de matas fossilizadas); p. bianca (lumen de roca); p. de dentes (immartu); p. niedha (basaltu); p. biaita (predabbrava, sorfatu de arràmene); p. foghera, catzavogu, p. bianca, p. de atzàrgiu, p. arba, p. sitzia (pedra po allúere fogu); p. bia, p. morta (pedra tostada meda, pedra modhe coment'e cosa irfata); p. de acutare, acutadolza (genia de pedra chi faent a orrodas po acutzare, a granighedhos minudedhedhos, fines e paríviles); p. modhe (sinnadorza, tarcu); pedra tziporra = genia de pedra chi essit a pígios piticos; àtera calidade modhe: pedrasealza, cantone (prus che àteru bianca, itl. tufo), iscarratzana; perda burda = foedhandho de pedra metallífera, chi no portat metallu, itl stèrile; p. de arzola, de alzolare o treulare (orrugu mannu de pedra, longu de dhu pòdere acapiare e pigare a tragu in pitzu de su laore àrridu); p. de sassu (de erriu, po fàere incodaos); p. calaminària (intinghet s'arràmene a grogo); p. siporra (genia de pedra chi essit a orrugos lados, tostada meda); p. de budhu, de bullu (tundha, de erriu, sa chi poniant in su late imbudhidada po dhu fàere budhire in istrégiu de ortigu)
Sinonimi e contrari
códua,
crastu
Modi di dire
csn:
perd'e sali, de túcaru = rena de sale, túcaru a cantu mannitu tostu (ranza) fatu apostadamente; p. patilla = de bullu, pedra de riu lísia, de imbudhighinare a betare a su late pro lu còghere; p. de arrodu = pro arrodare ainas; perda matzagani o conca de cane = perda chi no tenit sétiu, de malu sétiu; p. razonina = chi essit a cantighedhos, chi si segat a bículos; perdas de ogus malus = zenia de predighina de zúghere in dossu a zisa de breve; tostau che perda = tostu che balla, tostu meda; èssere cotu che preta = imbriagu pérdiu; solu chei sa preta secata, sou coment'e sa perda = solu solu; èssere pedra sulda = betàresi a surdu, èssere de mal'intesa, chi no cheret iscurtare; bogare pedra = segare, fàghere pedra in sa cava; manigàresi sas pedras de su caminu (irrocu) = no lassai nudha, papai birdi e sicau; no lassare pedras in su caminu = furai cantu si agatat, de totu; fàghere a ríere sas pedras = fai arriri meda; fàghere a prànghere sas pedras = secare su coro a sa pedra, fai prangi a totus; b'at de ndh'àere dolu sas predas = zente de lastimare abberu (sa pedra no zughet coro modhe!); su male de sas pedras = pedra chi si bi faghet in su fele, in sos runzones, itl. calcolòsi; nàrrere de sa pedra pane = fai passai una cosa po un’àtera, fai a crèiri su malu po bonu; coru de perda = de coro malu, chi no tenet dolu; circai a perdas pesadas, a p. furriada, istovecada = chircare totue, meda, a pilighísciu; pedra de assentu = pedra de contonada; perdas fitas = pedras de s’antigóriu, unu pagu a zisa de figura de carchi cosa e postas ficadas ritzas; èssere sas pedras in abba = in logu de rocas, essire s'abba in sas pedras de cantu at próidu meda; abbarrare a pedra de cadhigare, de sètzere = abbarrai po pedra de fundamentu, po sempri; grai che perda = pesosu meda; dare pedra ’e pistare a unu = pònnereli dificurtades, dàreli it'e fàghere meda a inzotu, a cadha (mescamente andhèndheli in contràriu); iscúdere a preda moindhe = frusiendi, de cantu o pro comenti benit iscuta
Frasi
triballu malu est a bogare pedra! ◊ beneico sas pretas chi at secatu babbu meu pro pesare a mie (P.Dui)◊ no iscudas a pedra, ca est chei sa balla! ◊ su muru fràigu a pedra est forte ◊ sa preda in s'aronzu si collit a muntonedhos ◊ s'impedrau in bidha fut fatu a pedra lisa de frummi
2.
un'amigu bonu no dh'agatas mancu a perda furriada ◊ est sempri currendu infatu de su sodhu a perdas pesadas ◊ as incontradu una pedra de tocu chi no la movent sisias ne bentos! ◊ fit fitzu únicu, éniu, solu chei sa preta secata ◊ si no ses pedra sulda già as intesu! ◊ no castis cussas piciocas: lah ca ti tocu de perda! ◊ ma cale mascatzu, cussu, si no betat pedra a pudha?! ◊ cuss'àcua furiat bona po su mali de is perdas ◊ at a mòrrere isse puru, no at a abbarrare a preda de cadhigare! ◊ mi at postu in sa perda de sa bregúngia, ca mi parit ca portu unu facili in faci! (A.Murru)◊ "Su Para e Sa Mòngia" funt duas perdas fitas intermesu de Santuanni e Santantiogu
3.
sa pipia si est posta a suncuai e a prangi de fai piedadi a is pedras
Cognomi e Proverbi
smb:
Perda
Terminologia scientifica
mnr
Etimo
ltn.
petra
Traduzioni
Francese
pierre
Inglese
stone
Spagnolo
piedra
Italiano
piètra
Tedesco
Stein.
pedrabbàina , nf Definizione
genia de pedra niedha chi essit a pígios, adata po fàere lavagnas, po téula de caberturas, a leminàrgios
Sinonimi e contrari
bitzarra
Frasi
est essida sa mere e si est posta in sa pedrabbàina de su giannile ◊ su pamentu de sa crésia fit fatu a pedrabbàina
Traduzioni
Francese
ardoise
Inglese
slate
Spagnolo
pizarra
Italiano
ardèsia
Tedesco
Schiefer.
pedràciu , agt Definizione nau de ccn., chi est metzanu, malu Frasi cussu nanca est itzurpu, surdu e pedràciu puru!
pedràda , nf Definizione
pedra pitica iscuta atesu, cropu de pedra / leare a pedradas, giogàresi a sa p. = iscúdere a pedra
Frasi
si sunt giogados a sa pedrada e a isse li at essidu unu biaconcu in chizos
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
coup de pierre
Inglese
blow with a stone
Spagnolo
pedrada
Italiano
sassata
Tedesco
Steinwurf.
pedràghe , nm, nf: pedriaghe,
perdaghe,
predache,
predaghe Definizione
logu totu pedra; pràdiche o pedra lada po cassare animales (margianes, pigiones, lèperes)/ parare unu p. pro tènnere puzones
Sinonimi e contrari
crastarzu,
pedrera,
pedriaxu,
praicàrgiu,
razile,
talloraxu
/
altana,
peàdiga 1,
pradera
Frasi
dogni ómine o fera, mavele o marraghe, dae dogni pedraghe, gridat sa protesta ◊ ruent che puzone in sa predache
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain pierreux,
traquenard en pierre
Inglese
stony ground,
stone trap
Spagnolo
pedrisco,
losa
Italiano
pietràia,
schiàccia,
tràppola di piètra
Tedesco
steiniges Gelände,
Falle aus Steinen.
pedràja , nf: perdaja Definizione
logu ue si bogat pedra, cava de pedra
Sinonimi e contrari
pedrera
Etimo
itl.
pietraia
Traduzioni
Francese
carrière de pierres
Inglese
stone quarry
Spagnolo
pedrera
Italiano
cava di piètre
Tedesco
Steinbruch.
pedrajóu , agt Definizione nau de sa gióbia de carrasegare Sinonimi e contrari laldagiolu.
pedràju , nm: pedralzu,
pedràrgiu,
pedrarju,
pedrarzu,
predarju,
prediàrgiu,
pretàgliu,
pretarju Definizione
logu totu pedra
Sinonimi e contrari
crastarzu,
mogolàrgiu,
pedraghe,
pedriaxu,
praicàrgiu,
predàili,
razile,
talloraxu
Frasi
in cussos pedrajos bi at mudeju, ozastros, figumorisca ◊ in sos pedrarjos bi creschet sa tiria ◊ si l'ant àpita dae sa sicagna, ma sont paschenne in sos pretàglios
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
terrain rocheux,
terrain pierreux
Inglese
stony ground
Spagnolo
pedregal
Italiano
terréno roccióso,
pietràia
Tedesco
steiniges Gelände.
pedralàna , nf Definizione lanedha de pedra, genia de erba chi creschet in pitzu de is pedras Etimo srd.
pedràle , agt, nm: perdali,
petrale,
predale,
pretale Definizione
chi est de pedra, tostau che pedra; pedra de fundhamentu (mescamente su pl.), fintzes pedra de argiola po treulare; su tretu in mesu in mesu de s'argiola
Sinonimi e contrari
perrai
Modi di dire
csn:
béciu p. = betzu meda, a pes in sa fossa; surdu p. = chi no intendhet nudha nudha; birde p. = birde meda, cherfu, nadu de frutuàriu
Frasi
est béciu perdali ◊ fit una nue niedha pedrale ◊ s'ustinu est surdu predale e mudu che tumba ◊ germanu miu est surdu perdali ◊ est istatu in prejonia fintzas a si torrare vetzu petrale
2.
e cale coro pedrale no sentit custas penosas boghes suas amorosas? (Grolle)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
de pierre
Inglese
stony
Spagnolo
de piedra
Italiano
di piètra
Tedesco
steinern.
pedràlla , nf Definizione logu de pedra iscàbula, iscapa, sa pedra etotu Sinonimi e contrari pedraghe, pedredu, pedrera, pedriaxu Frasi una borta isceti mi apu a èssi iscanciofau su diru mannu de is peis in cussa pedralla!… Etimo srd.
pedràlzu pedràju