sessualidàde , nf Definizione totu su chi faet su sessu de unu.
sèsta , nf Definizione su sestare, nau fintzes po sa forma o figura; tira de orrobba segada apostadamente, mescamente genia de fasca po segadas; sestu, orrugu mannu de lardu a forma de retàngulu / min. sestighedha Sinonimi e contrari lacinu 1 / sestu, tacale Frasi babbu mi batiat iscàtulas de tèmperas de divèscias sestas, chin pinnas e lapis de donzi colore 3. bae, fiza mia, e sègami una sesta de lardu! Cognomi e Proverbi smb: Sesta Etimo srd.
sestadòre , nm Definizione
chie, o fintzes aparíciu, chi cumènciat unu trebballu, un'òpera, dha sestat faendhodhi própriu is primas cosas
Sinonimi e contrari
| ctr.
afinadore
Traduzioni
Francese
ébaucheur
Inglese
sketcher
Spagnolo
quien,
que empieza un trabajo
Italiano
abbozzatóre
Tedesco
Skizzierer.
sestàdu , pps, agt, nm Definizione de sestare / bene s. (nau de persona) = chi est bene fatu, bellu de carena Sinonimi e contrari festau 2. fit piciocone istrízile e bene sestadu ◊ sos caltzones los gighiat camedhados e tapulados finas a no bi àere trama de su sestadu.
sestadúra , nf Definizione su sestare, sa cosa chi si sestat Sinonimi e contrari sestonzu, sestu Etimo srd.
sestài, sestàre , vrb Definizione
dissignare, marcare e segare cosa segundhu una misura, una forma, nau mescamente de su chi faent is maistos de pannu a s'orrobba faendho bestimentu; pentzare e precisare un'idea, calecuna cosa de fàere, calecuna cosa a manera de arresurtare cunforma a una bisura
Sinonimi e contrari
festare,
tallai
/
secare
Modi di dire
csn:
sestare su pane: segare a cantos dae su cumassu su tantu zustu pro bi essire unu pane; sestare sa tula = sinnalare su tantu (in largúria) de arare in sa die; rúghere che sestatu = (nadu de carchi cosa chi si addatat bene a un'àtera), andai bèni meda; sestare in mannu = pentzai a cosas mannas, fai contus mannus, fai cosas mannas; sestare sos àbbidos a dossu a unu = critigare
Frasi
su sartu sestat sa robba pro la cosire ◊ semenaio su trigu a punzos intro de sas tulas chi aio sestadu (L.Brotzu)◊ soniat su ballu cun d-unu frusciedhu de canna chi aiat sestadu a punta de resorza ◊ truncat e sestat de dogni manera: zughet sa limba che fóscighe de trapera! ◊ mama preparat s'impastu, suighet e sestat su pane
2.
cussu est unu chi sestat ingannos ◊ l'at sestada zusta a fàghere gai! ◊ su póveru candho sestat cosas in mannu est in su sonnu!
3.
sa mama li at sestadu duas isculivitas, a su pitzinnu, ca at fatu dannu ◊ e che pigant a chéjia a coa fata, bichiritendhe che catedhu in fossu: sos chi sunt in piata lis sestant sos àbbidos a dossu (A.Dettori)◊ sestaiant tulas de sete passos
Cognomi e Proverbi
prb:
chie bene sestat mezus cosit ◊ Deus sestat e Deus cosit
Etimo
itl.
sestare
Traduzioni
Francese
ébaucher,
couper,
recouper,
projeter
Inglese
to sketch,
to cut (out),
to plan
Spagnolo
esbozar,
recortar,
proyectar,
configurar
Italiano
abbozzare,
tagliare,
ritagliare,
progettare,
configurare
Tedesco
entwerfen,
schneiden,
ausschneiden,
planen.
sestechèste , cng Definizione si est e chi est = si ti decidis, si nosi decideuus, si est una cosa, si nosi poneus de acórdiu, si est abberu chi… Frasi sestecheste, ti dao cabarras e mi faghes su cuntratu ◊ no creo chi siat bénnidu, ma sestecheste l’agatamus in cudhane.
sestínzu , nm Sinonimi e contrari sestonzu.
sestónzu , nm Definizione
su sestare, su cuncordare, dissignare e fàere calecuna cosa cunforma a un'idea, a una misura
Sinonimi e contrari
sestadura,
sestinzu,
sestu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
modelage
Inglese
modelling
Spagnolo
modelado
Italiano
modellatura,
modellazióne
Tedesco
Modellierung.
séstu , nm Definizione
su sestare, s'arte o sa capacidade de sestare; su mógliu a ue betare calecuna cosa po essire de sa matessi figura e forma (fintzes cussu po fàere su casu); genia de forma po fàere calecuna cosa a betu giustu, o fintzes dissignu, idea, intentzione de fàere calecuna cosa e sa bisura de custa; fintzes sa parte de fora de sa natura de sa fémina po cantu assimbígiat a una segada
Sinonimi e contrari
festu
/
mógliu
/
aiscu
/
dessignu,
idea
/
guarnícia
/
cunnu
Modi di dire
csn:
èssiri o essiri de su própiu s. = totugantos guales (nadu de zente, èssere totugantos a un'origra, de sas matessi ideas, de sas matessi maneras de fàghere), che postos in fromma; pònnere in s. = pònnere in sa fromma; bogare de s. = iscumbinare, iscontzare; èssere fora de s. (nau de ccn.)= cunfusionau; a s. de… = fatu a zisa de… (es. a s. tundhurinu = tundhu, tundhatzu, prus longu chi no largu); pane sestu = a zisa de lóriga; rúghere a s. = andhare bene meda, èssere própiu zustu, dèghere; s. de lardu, de peta = cantrexali, arrogu mannu de lardu, de petza; s. de unu cuadru, de una pintura = guarnissa
Frasi
innantis faghet su sestu in su pabilu, pustis segat sa robba ◊ sos sacones fint gai chena sestu ◊ un'imbustu as de remeju in cosinzu e in sestu, siat tou o anzenu (P.Pisurzi)◊ si bidies su sestu de su cartzone, est unu mannu e unu curtzu! ◊ ant fatu una làpide a sestu tundhu ◊ a su pane de Pasca mamma li daiat sestos divèscios: rosas, cadhitos, líbberos, fozas e gai
2.
po fai pistoncus si fait sa pasta e si ghetat a is sestus e apustis si ponint in su forru ◊ impastànt sa terra cun sa palla e dha ghetànt a is sestus po fai su làdrini ◊ no as a crei ca funt diferentis: parint essius totus de su própiu sestu! ◊ pro fàghere sa màniga a sas lepas sos mastros faghent innanti su sestu
3.
su sestu fit chi isse si che depiat picare abbandhas su tzeracu naràndheli contulàntzias
4.
fit unu cuadru antigu, bi fit pintada Nostra Segnora, bella meda, e finas su sestu fit nódidu, lalgu, de linna tribagliada a fiores e fozas (P.Gajas)◊ cussu proégliu a custu pitzinnu li rughet a sestu!
Cognomi e Proverbi
smb:
Sestu
Etimo
itl.
sesto
Traduzioni
Francese
coupe,
moule,
projet,
vulve
Inglese
cut,
mould,
plan,
vulva
Spagnolo
corte,
molde,
proyecto,
vulva
Italiano
tàglio,
stampo,
sàgoma,
progètto,
configurazióne,
vulva
Tedesco
Schnitt,
Form,
Plan,
Vulva.
sesúgia, sesúja , nf, nm: sisuja,
sisuju,
susúgia,
susuja,
susuza Definizione
est una genia de lóriga de loru o pedhe crua chi si ponet a su giuale, in mesu in mesu, po dhue intrare sa punta de sa timona de su carru o sa canna de s'arau / pinnicare o fortzicare sa cosa, sa zente che susuja = fàere a unu gànciu, atrotigare, acancarronare
Sinonimi e contrari
agione,
alasoni,
bagione 1,
cajone 1,
fatzolu 1,
giussòrgia
Terminologia scientifica
msg
Etimo
ltn.
subjugia (lora)
Traduzioni
Francese
anneau d'un joug
Inglese
strip of leather joining the top flail to the handle
Spagnolo
barzón
Italiano
gombina
Tedesco
Lederriemen im Pflugbaum.
sèta sèda
setànta , agt, nm Definizione
su tanti de sete bortas deghe (in números àrabbos 70, in números romanos LXX)
Frasi
su sardu lu faedho dae piús de setant'annos (como ndh'apo setanta bàtoro apenas giómpidos), pero timo sempre de nàrrere calchi cosa chi no andhat bene! ◊ babbu miu tenit setanta cuatru annus ma parit prus zòvunu meda
Etimo
ltn.
septanta
Traduzioni
Francese
soixante-dix
Inglese
seventy
Spagnolo
setenta
Italiano
settanta
Tedesco
siebzig.
setantína , nf Definizione unos setanta, prus o mancu Etimo itl. settantina.
setàre , vrb Sinonimi e contrari saidai*
setàssu sadàtzu
setatógliu , nm Definizione genia de carruga (carru) po carrare laore messau a s'argiola, po seidare Sinonimi e contrari carruca Etimo srd.
setatzàre scedassài
setàtzu sadàtzu
sète , agt, nm: seti Definizione
su tanti de is pódhighes de una manu prus àteros duos (in números àrabbos 7, in números romanos VII): est impreau fintzes cun significau de meda, a bisura de símbulu
Modi di dire
csn:
fàghere pro sete (es. faedhare, triballare, manigare e gai)= a meda; (fai ccn. cosa) seti po catórixi = a mal'istropiadura; ai papau pani de seti forrus = ischírela longa; samunare in set'abbas = meda (nau pruscatotu de sa menti, a manera de cambiai s'identidadi, is ideas de unu)
Frasi
unu ses e seti ti fais! ◊ sa buca dhi serrint cun seti lenciorus! ◊ chi dhi calit lampu cun seti lampixedhus avatu! ◊ sete ispadas de dolore su coro mi ant trapassadu…◊ agato cussa cosa mancari dha cues in sete pizos de muru
Cognomi e Proverbi
smb:
Sette, Setti
Etimo
ltn.
septem
Traduzioni
Francese
sept
Inglese
seven
Spagnolo
siete
Italiano
sètte
Tedesco
sieben.