tésu , pps, agt Definizione de tèndhere Sinonimi e contrari téndhiu 2. custu pane ch'est totu tesu ◊ su pane de fresa cheret tesu bene, ca sinono no essit parívile.
tésu 1 , avb, agt: atesu, stésiu Definizione a tretu mannu de unu logu (ma si narat fintzes de tempus, de parentella) Sinonimi e contrari ailladru, allontanu | ctr. acanta, acurtzu Frasi poi ti at a arrivare dae tesu un'isposu famadu in logos suos (S.Lay Deidda)◊ su sonu de sas campanas s'intendhet dae tesu ◊ sa cosa madura si bidet dae tesu ◊ che intraiat in s'iferru pro poder bídere sa picioca nessi dae tesu ◊ su dhi biri de tesu sa figura mi parrit chi bolla in prexu iscopiai 2. a mancu no la poto dare, sa linna, ca benzo dae logu tesu ◊ est logu tesu e bi at de s'istracare ca semus andhendhe a pè ◊ in sa dí clara si bit finas a is montis tesus de Sa Giara ◊ beh, a incricamus su passu, chi est tardu e su caminu est tesu?! 3. bi at solu calchi pastore isperiendhe dae tesu in tesu ◊ no teniat parentis de tesu e ni de acanta 4. mancai mi bias de tesu in tesu, subésiu ti as su nòmini miu Etimo ltn. tensus.
tesúra , nf Definizione su istèrrere orrobba, trastos po asciutare o pigare sole Sinonimi e contrari isterridura, spainadura.
tet , bvrb: det Definizione at a…, at a dèpere… + vrb.: bvrb. de 3ˆ pers. sing. chi s'impreat sèmpere po giare s'idea de unu tempus benidore o de una possibbilidade, cosa chi est dàbbile (che a su benidore etotu) Frasi "Tet èssere una fémina!" - at fatu su pisedhu, mirendhe sa caldeglina ◊ a nos innetare no tet bastare s'abba de su mare ◊ si sa promissa tet àere efetu già l'as a bídere ◊ siscuru, no tet àere nadu mancu "Bah!" a s'istragore de sa fusilada ◊ custos assuntos ti los tet àere nados chentu bortas (G.Ruju).
tetànicu , agt Definizione de su tètanu.
tètanu, tètaru , nm: tètene Definizione càncaru a is músculos chi si intèterant e dolent forte, ma nau po unu de is peus infetos chi faent cuss'efetu Sinonimi e contrari téturu Terminologia scientifica mld.
tetè! , iscl: tzetzè! Definizione tzérriu chi si betat a unos cantos animales po dhos asseliare o fintzes tzerriandhodhos a bènnere Frasi tetè, prest'a un'ala, cane malaitu! Etimo srd.
tetèla , nf Definizione
genia de bestimentu de féminas, de pònnere asuta de sa gunnedha o de lassare a crocare su note; bestiredhu de pipiu (bestiu a bisura de feminedha)
Sinonimi e contrari
bidhori,
canscioleta,
cànsciu,
cansitu,
suntanu
Frasi
antalena, fardeta e tetela carrarjant sos mermos suos
2.
candho fipi minoredhu a teteledha aiamus unu porcu mannalitu
Terminologia scientifica
bst
Traduzioni
Francese
jupon
Inglese
petticoat
Spagnolo
enagua,
combinación
Italiano
sottovèste
Tedesco
Unterkleid.
tetemèche , nm Sinonimi e contrari carigna, frandiga, losinga Modi di dire csn: zúchere o picare a su t. = leare a losingas; èssere a t. chin…, de… = avatu de…, a s'atrollada cun…, sempri impari 2. che so ispossibiu ca so sempre chin issu a tetemeche ◊ sunt caras festadas in sa roca, frores dolentes de supedhos tucandhe a lampaluche tetemeche chin notes inchietas.
tètene tètanu
teteòne tentiòne
teterèsa , nf Definizione
su èssere téteru, tostau, malu a tròchere, de una cosa, de unu (fintzes nau in cobertantza de su si crèdere tropu)
Sinonimi e contrari
teterúmene,
teterura
| ctr.
modhesa,
modhore
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rigidité
Inglese
stiffness,
rigidity
Spagnolo
rigidez
Italiano
rigidézza
Tedesco
Steifheit.
tetericòre , nm Definizione su èssere téteru, tostau Sinonimi e contrari teterore, tostore Etimo srd.
teteròre , nm Definizione su èssere téteru, tostau Sinonimi e contrari tetericore, tostore Etimo srd.
téteru , agt: tétiru,
tétiu Definizione
nau de cosa chi, mescamente innanti modhe e lenta, est o est essia tostada, a bisura de nae de linna (po s'abba, po su fritu, de ufradura): si narat fintzes po deretu, ténneru, chi no est trotu; foedhandho de ccn., chi si credet meda, tropu / téteru che fuste, che brocu, che canna
Sinonimi e contrari
achirdinadu,
chídrinu,
incodinau
/
cdh. tétaru
| ctr.
indullidori,
mugiaditu
Frasi
unu candho morit s'ifritat e abbarrat téteru ◊ sa fune de cànnau ifusta est tètera ◊ bi at robba chi si est ifusta est tètera ◊ s'ischina tètera zughes, chi no t'imbàssias a nudha?! ◊ semus tèteros de su fritu!
2.
ista prus téteru subra de su cadhu! ◊ est camminandhe téteru che brocu ◊ s'ispiga a conca bàscia est ingranida, sa tètera est aurtida ◊ no so che candho a punta de ischina caminaia téteru che canna!
3.
cussa est bellita ma tètera che fusu ◊ Crateone fit colatu téteru che fuste e aiat respostu apenedhas a su salutu ◊ mi est atobiada tètera che fusu, no mi at mancu saludau
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rigide,
contracté,
transi
Inglese
rigid,
contracted,
benumbed
Spagnolo
rígido,
contraído,
entumecido
Italiano
rìgido,
contratto,
intirizzito
Tedesco
starr,
verkrampft.
teterúmene , nm Definizione su èssere téteru, ma nau de una manera de fàere barrosa, presumia, de chie si credet e pigat s'àteru che petza de pei Sinonimi e contrari teteresa Frasi sa mere at leadu sa teraca cun d-unu teterúmene chi l'at fata piànghere Etimo srd.
teterúra , nf Sinonimi e contrari teteresa Etimo srd.
tetésu , agt, nm Definizione chi o chie est de Teti.
téti , nm: tétiu 1,
tetu Definizione
genia de linna chi faet a cannàile longu fine fine e ispinosu, faet sa fògia a forma de triàngulu e bogat pibionedhos tundhos a gurdone, orrúbios candho funt cotos / rúere dae su rú a su tétiu = andhare de male in peus
Sinonimi e contrari
arrugràbiu,
asmila,
raza,
serrada,
tentione,
úrtzula,
visioni 1
/
alúsara,
bentzígliu
Frasi
in cussas cresuras bi at rú, prunetza, calarighe, mudregu, murta e teti
Cognomi e Proverbi
smb:
Teti, Tetti
Terminologia scientifica
mt, Smilax aspera, Clematis flammula
Etimo
srdn.
Traduzioni
Francese
smilax,
salsepareille
Inglese
smilax
Spagnolo
zarzaparrilla,
clemátide
Italiano
smìlace spinósa
Tedesco
Stechwinde.
tetíle tadíbi