incantzirài , vrb Definizione
furriare o fàere a cancru, nau de unu male
Traduzioni
Francese
se cancériser
Inglese
to make cancerous
Spagnolo
cancerarse
Italiano
incancherire
Tedesco
krebsartig werden.
incanudài, incanudàre , vrb Definizione
fàere o essire canu, murru, de pilos
Sinonimi e contrari
immurrai,
incanire
Traduzioni
Francese
devenir chenu
Inglese
to grow hoary
Spagnolo
encanecer
Italiano
incanutire
Tedesco
grau werden.
incapài , vrb: incapare 1 Definizione
ingapare, pònnere sa capa (a is druches)
Sinonimi e contrari
capare
Frasi
is mustatzolus sunt incapaus cun tzúcuru, o fintzas cun ciuculati
Traduzioni
Francese
glacer,
surglacer
Inglese
to ice
Spagnolo
glasear
Italiano
glassare
Tedesco
glasieren.
incaparonàre, incaparronàre , vrb Definizione
betare, bestire su caparone, ammantare o bestire bene
Sinonimi e contrari
acabbanai,
acaparronare,
acapotare,
acavanai,
acugudhare,
ammantai,
incapotai
| ctr.
innudare,
iscuguzare
Traduzioni
Francese
envelopper dans un manteau
Inglese
to cloak
Spagnolo
encapar
Italiano
ammantellare
Tedesco
mit einem Mantel umhüllen.
incapitàe, incapitài, incapitàre , vrb Definizione
su èssere, imbàtere o agatare in calecunu logu o chistione po cumbinatzione, comente podet arresurtare chentza chi dipendhat de su bòllere de nemos
Sinonimi e contrari
capitai,
incapai 1
/
acontèssere
Frasi
arratza de mulleri chi apu incapitau! ◊ chi iat incapitau a mimi no si fut fuiu, no! ◊ míseru tue chi nche ses incapitandhe in cussa malasorte! ◊ chi incapitat a no nch'èssede zeo, nch'est issa ◊ incàpitat, a boltas, in su note, che unu pitzinnu s'ischidet su bentu (S.Baldino)
Traduzioni
Francese
avoir lieu,
se passer
Inglese
to come,
to happen
Spagnolo
acontecer,
ocurrir
Italiano
capitare
Tedesco
geraten,
geschehen.
incapotài, incapotàre , vrb: ingapotare Definizione
pònnere o bestire su capoto
Sinonimi e contrari
acabbanai,
acaparronare,
acavanai,
acugudhare,
ammantai,
incaparonare
Traduzioni
Francese
envelopper dans un manteau
Inglese
to put an overcoat on
Spagnolo
poner el abrigo
Italiano
incappottare
Tedesco
einen Mantel anziehen.
incarài, incaràre , vrb rfl: incorare 1 Definizione
coment'e bogare sa cara, essire in calecunu logu (es. genna, fentana, muru), andhare a bíere / èssiri a incaracua = a su cua cua, faghíndhesi bídere, incarèndhesi, e torrèndhesi a cuare, apartare
Sinonimi e contrari
acarare,
acerare,
acontrare,
acrarare,
afaciai,
imbraconare,
inciarare,
infaciai,
ingiarare,
iscampiare
| ctr.
cuai
Frasi
caminu caminu totus s'incarant in su portale cun su pratu prenu de trigu po is isposos e augurare vida bella e errichesa ◊ candu passat tzerriendu, totus s'incarant a castiai ◊ unu pilloni si est incarau in su niu ◊ sa spaciada de mammai no mi lassàt incarai mancu in s'oru de s'enna ◊ sa luna si est incarada in su celu ◊ incaraisidhoi a biri ita est cussu chi s'intendit!◊ apo pichiadu e si est incorada a sa ventana
2.
donadhi unu cimingionedhu de pani ammodhiau pagu pagu incarau in su tzúcuru!
4.
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se montrer
Inglese
to show oneself
Spagnolo
asomarse
Italiano
affacciarsi
Tedesco
sich zeigen.
incaràre 1 , vrb Definizione
artzare o puntare un'arma po isparare
Sinonimi e contrari
incanai
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
pointer,
braquer,
viser
Inglese
to aim
Spagnolo
apuntar,
encarar
Italiano
spianare,
puntare un'arma
Tedesco
richten.
incarbonài, incarbonàre , vrb: incarvonare,
incrabonai Definizione
fàere a crabone, niedhu che crabone (o fintzes imbrutare de crabone), abbruxare
Sinonimi e contrari
acarvonare
Frasi
cussu arrustidori est capassu de incrabonai totu sa petza e apustis dha fadeus sa figura!… (G.Tatti)
Traduzioni
Francese
carboniser
Inglese
to burn down
Spagnolo
carbonizar
Italiano
carbonizzare
Tedesco
verkohlen.
incaríe , vrb: incarire,
incariri Definizione
crèschere de prétziu is cosas, bènnere caru
Sinonimi e contrari
incarare 2,
incarèssiri
| ctr.
abbaratai,
arrebbasciai,
imbaratire
Frasi
in su mercadu totu est incaridu ◊ su chi pagamus zumpendhe su mare ant incaridu chi pro viazare de prus nos cherent su deghe pro chentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
renchérir,
hausser
Inglese
to raise
Spagnolo
encarecer
Italiano
rincarare
Tedesco
verteuern.
incarnài, incarnàre , vrb: incarrare Definizione
intrare o fichire in mesu de sa carre, nau prus che àteru de cosa chi creschet; torrare a crèschere sa carre; fàere a carre, pigare carres
Sinonimi e contrari
incarnie
Frasi
sos ogros tuos mi ant fatu efetu e s'amore in coro est incarnadu ◊ est gai bella chi paret una dea incarnada ◊ a isse si li incarnant sas ungras ca las zughet totu dortas e allachedhadas
3.
su Cristos si est incarnadu in su sinu de sa Vírzine Maria
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
s'incarner
Inglese
to grow in,
to thrust into the flesh
Spagnolo
encarnarse
Italiano
incarnire,
incarnare
Tedesco
ins Fleisch eindringen lassen.
incarramacinài , vrb Definizione
betare a s'afaiu trastos bècios o arrimaos, impreare su logu cun carramatzinas
Sinonimi e contrari
imbarratzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
encombrer de fanfreluches
Inglese
to hamper with trifles
Spagnolo
llenar un lugar de baratijas
Italiano
ingombrare di cianfrusàglie
Tedesco
mit Krams überfüllen.
incarrazàre , vrb Definizione
iscúdere o andhare cun fuliesa a subra de s'àteru o de calecuna cosa; carragiare puru
Sinonimi e contrari
assaltizare,
carrabbusai,
imbestire,
ruciare
/
incarralzare
Frasi
cun sos cadhos sunt faghinne atintzione pro no incarrazare a nemos colanne in sas carrelas ◊ po sorte no at passadu màchina, sinono dh'iat incarrazadu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
heurter,
tamponner
Inglese
to run into
Spagnolo
atropellar
Italiano
investire
Tedesco
anfahren.
incarrebài, incarredài, incarrelài, incarrelàre , vrb: incarrerai Definizione
cumenciare calecuna cosa, aprontare una faina, cumenciare a andhare, pigare s'orruga o su camminu po andhare a logu, ghiare o fàere andhare a una filada fintzes in su sensu de giare annestru, imparu, currègere su cumportamentu; pònnere a filera
Sinonimi e contrari
abbiare 1,
abiai,
comentzari,
coviare 1,
imbrocare,
impostai,
incaminare,
irvinghinzare,
temperare,
tocai 1
| ctr.
iscaminai
Modi di dire
csn:
i. una faina, una festa = comintzare una faina, una festa; èssiri piciochedhu incarrerau = piciocu mannu; incarrerai a ccn. = dàreli annestru, briga, fàgherelu andhare o èssere adderetu, fintzas catzarechelu; su tempus est incarrerendu = est benindhe, est bénnida s'ora, s'est faghindhe tardu, ch'est colendhe; incarrebendi a… (una tzerta ora, tempus) = faci a… a oras de…; incarrelàresi bi'e… = comintzare a tucare a sa bandha de…, incarrerai a andai a…; portai sa brenti incarrerendu = creschindhe, ingrassendhe; no incarrerist! = no comintzes, no torres a comintzare (a chircare chistiones, murrunzare, e gai)
Frasi
ias giai serrau is ogus po t'incarredai citiu faci a su soli…◊ a passu a passu si est incarrerau faci a domu ◊ andeus a biri no siat incarrerendu a innòi ◊ in monti incarreramu su bestiàmini e dèu mi setzemu a ligi ◊ est incarrebau totu a passu de portanti ◊ piciochedha de doxi annus drommit in su letu de sa mama… gei mi dh'emu incarrerada! ◊ apu incarrebau in su mori de monti po ti atobiai ◊ incarrelamus a cara a s'oriente
2.
s'ischiliai de unu muntoni de genti chi dhoi fiat benia iat incarrerau s'intrada de su palàtziu, is iscaberas, ascensoris, ufícius
3.
si seus cravaus apari e eus incarrerau a si basai ◊ de sa dí mammai at incarrerau a tenni pensamentus ◊ at incarrerau a tocai su tratori totu timi timi ◊ duas diis dhui funt… istau ca est incarrebendi cuatru mesis! ◊ cumentzai a si codromingiai ca s'ora est incarrebendi! ◊ sa cummédia incarrerat immoi ◊ incarrerat a proi… e at fatu una strossa
4.
prus incarrerat s'edadi e prus benint is maladias ◊ tzia Vitória est incarrerendi a is cent'annus ◊ est incarrerendi s’ora de prandi
Etimo
ctl.
encarrerar
Traduzioni
Francese
acheminer,
s'acheminer
Inglese
to route
Spagnolo
arrancar,
encaminar
Italiano
instradare,
avviarsi
Tedesco
sich auf den Weg begeben.
incarrigài, incarrigàre , vrb: ingarrigare Definizione
pònnere unu pesu in pitzu de calecuna cosa, ma mescamente giare a fàere a ccn. una faina, una miscione, un'impreu; rfl., su s'imbarare o acotzare a calecuna cosa, ponendhosi coment'e in pitzu, a pesu, faendho càrrigu
Frasi
resteint cuntentos de s'òpera sua, a comintzare dae chie bi l'aiat ingarrigada
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
charger
Inglese
to load,
to charge
Spagnolo
encargar
Italiano
incaricare,
commissionare
Tedesco
beauftragen.
incarrutzài , vrb rfl: incurrutzai Definizione
agiummai coment'e pònnere in su carru: pònnere, imbarare a pitzu de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
acotzai,
arrambare,
arremai 1,
asubai,
imbarrigare
Frasi
dh'at incurrutzau a su muru ◊ no abarris sempri incarrutzau a mei: bai e gioga! ◊ incurrutzat sa conca apitzus de su coscinu, ma sonnu nudha ◊ at incurrutzau sa conca asuba de su codhu de s'amigu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
mettre un objet sur qqch
Inglese
to lay down
Spagnolo
poner encima de algo
Italiano
adagiare sópra
Tedesco
niederlegen.
incartài , vrb: incartare Definizione
imbodhigare cosa, pònnere in paperi; obbrigare a unu cun calecunu iscritu, fàere cuntratu; rfl. giare o impromitire s'ànima a su dimóniu; giogandho a cartas, abbarrare cun cartas in manu chi no cuncordant impare po pòdere serrare sa giogada
Sinonimi e contrari
imbodhiai
2.
su cuntratu dipendhiat de su tantu de sa robba: cun prus de dughentas chimbanta berveghes incartaias pro chimbe annos ◊ chie cheriat imparare un'arte s'incartaiat cun d-unu mastru pro unu tantu de annos
3.
no fit un'istincu de santu, tiu Nigola, ma no fit mancu incartadu a su dimóniu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
envelopper
Inglese
to come to a written agreement
Spagnolo
envolver,
encartar,
encartarse
Italiano
incartare,
obbligare uno con scrittura,
fare un patto col diàvolo
Tedesco
in Papier einpacken,
einen Vertrag schließen,
sich dem Teufel verschreiben.
incasciàe, incasciài , vrb: incasciare,
incassare,
incassiare Definizione
pònnere in sa càscia; intrare apare duas cosas o partes fatas adatas po torrare giustas s'una cun s'àtera; arresurtare in mesu de duas cosas e abbarrare cassau, arréschiu; fichire ideas in conca
Sinonimi e contrari
apigiai,
crosai,
imbasare,
incastrai,
incriedhai
/
inciassare
/
cravare,
fichire,
incalchetare,
tzacare
Modi di dire
csn:
i. sa porta = imbarare sa zanna, serrare; incasciasí una cosa in conca = incaschetare
Frasi
cussu at traitu unu bandhidu pro s'incasciare sa tàglia
3.
est una bia incasciada in mesu de duus murus e matas de arroli ◊ su tirighinu fit incasciadu dae duas grundhas artas de granitu
4.
nche li fit incassatu in conca su cuntipitzu d'essire a bannitare e nessune fit reséssitu a l'irvortare
Etimo
ctl., spn.
encaixar
Traduzioni
Francese
encaisser,
encastrer
Inglese
to box,
to embed
Spagnolo
encajar,
engarzar
Italiano
incassare,
incastrare,
incastonare
Tedesco
in Kisten verpacken,
einschieben,
einfassen.
incassidhàre, incassillài , vrb Definizione
tratènnere ammalaògia firmu chentza lassare andhare, chentza pòdere fàere o fuire
Sinonimi e contrari
arrocai,
imprasonai,
isserrai
/
incasciae
Frasi
acuita po no t'incassillai s'unda me in s'arriu! ◊ fiat in domu e candu est arribbada s'àcua dh'at incassillada aintru ◊ sa fillatrota est s'ambidha abarrat incassillada me is arrius sentza de podi torrai a mari ◊ non podiat fai pru nudha… si est agatada incassillada
2.
a picinnia incassidhao profumos e sedatzao sónnios ◊ si at papau totu su sartitzu e cantu at pótziu incassidhare in brente!
Traduzioni
Francese
bloquer
Inglese
to block
Spagnolo
bloquear,
entrampar
Italiano
bloccare,
intrappolare
Tedesco
sperren.
incastàre , vrb: ingastare Definizione
incasciare, pònnere firmu in mesu o aintru de ccn. cosa
Sinonimi e contrari
incasciae,
incastrai,
incristedhai
Frasi
si mustrat in colore de sa luna ingastada in fine oro perla fine ◊ faghent una capella totu ingastada in oro
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
enchâsser,
sertir
Inglese
to set
Spagnolo
engastar
Italiano
incastonare
Tedesco
einfassen.