inciurpài , vrb: insurpai,
insurpare,
inturpare,
intzurpai,
intzurpare,
itzurpai Definizione
essire o fàere tzurpu, menguare o bènnere mancu sa vista e, in cobertantza, sa capacidade de cumprèndhere, bíere s’arrexone, su giustu, sa cosa giai crara
Sinonimi e contrari
atzecare,
incegai,
inturpire,
intzeghire,
tzurpai
Frasi
seu beniu po fai biri a is itzurpus e po itzurpai a chini nat ca nci bit
2.
surdos e inturpados, faghent sa gherra cumbintos de leare sa vitória! ◊ intzurpada dea su dinare s’iat béndhiu sa cusciéntzia e s’ànima a su tiàulu ◊ sas banidades inturpant sa zente ◊ totu intzurpadu de sa passione abbratzat sa mundhana professione
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crever les yeux,
aveugler
Inglese
to blind
Spagnolo
cegar
Italiano
accecare
Tedesco
blind machen,
blind werden.
inclavài, inclavàre , vrb: incravai,
incravare,
ingravare Definizione
pònnere is craos, firmare cun is craos, nau mescamente de Cristos o de unu apicau a sa grughe; firmare, agguantare firmu coment'e ponendho craos
Sinonimi e contrari
crocifissare
/
ciaitare,
cravillai,
inciaire,
incravillai,
ingiaitare,
obbilai
| ctr.
isclavai
Frasi
de Deus su Fizu divinu su mundhu at créfiu salvare candho in sa rughe si est lassau incravare (G.Caddeo)◊ su buginu dh'abbrancat una manu po si dha incravai ◊ po ti èssi postu tanti amori ti dh'as bófiu incravai
2.
citu, no musciat, incravau in fundu de s'errori
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
crucifier,
enfoncer,
fixer
Inglese
to crucify,
to hammer
Spagnolo
crucificar,
enclavar
Italiano
crocifìggere,
confìggere
Tedesco
kreuzigen,
annageln.
incollutzài , vrb Definizione
calare o orrúere sa matza (istentina), apèrrere o illascare is músculos de sa bentre po isfortzu o àteru, essire matzigalau, collutzu, patire s'ímbena
Terminologia scientifica
mld
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
atteindre d'une hernie
Inglese
to suffer a hernia
Spagnolo
herniarse,
quebrarse
Italiano
subire un'èrnia
Tedesco
Hervortreten von Eigenweidebruch
incolvàre , vrb Definizione
ingurtire che crobos, papare a s'airada, a tropu
Sinonimi e contrari
imbuculare,
istruntzonare,
tzèrghere
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
manger à en crever
Inglese
to swallow,
to eat to bursting point
Spagnolo
tragar,
engullir,
atracarse
Italiano
inghiottire,
mangiare a crepapèlle
Tedesco
hinunterschlucken.
inconchinàre , vrb Definizione
incrubare a una parte un'istrégiu betandho cosa a imboidadura; fintzes cumbínchere a ccn., fàere chentza istare pentzandhodhoe meda a una cosa, aconcare
Sinonimi e contrari
abbucai,
incruai,
incrunai,
parangai
/
cumbínchede
Frasi
sa padedha cheret inconchinada pro ndhe piscare menzus sos macarrones
3.
cussu comente l'incónchinat faghet!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
incliner
Inglese
to tilt
Spagnolo
inclinar
Italiano
inclinare
Tedesco
schrägstellen.
inconcobàre , vrb: incorcobare Definizione
atrotigare faendho coment'e a conca, a lacu
Sinonimi e contrari
abbajonare,
agionedhare,
allachedhare,
atzumborai,
colembrai,
corcobare,
ingobbedhare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courber,
voûter
Inglese
to bow
Spagnolo
encorvar,
corcovar
Italiano
incurvare,
incurvire
Tedesco
beugen.
incoragíre, incoragíri , vrb: incorazire Definizione
giare o pònnere coràgiu
Sinonimi e contrari
acoragire,
alentai,
aminare,
audire,
incorai,
indanimai
| ctr.
impagurire,
isarcare,
spaurai
Frasi
zai dh'incorazis a fiza tua ca est po s'isposare!…
Etimo
itl.
incoraggire
Traduzioni
Francese
encourager,
exhorter
Inglese
to encourage
Spagnolo
animar
Italiano
incoraggiare,
incitare
Tedesco
ermuntern.
incorài , vrb: incorare Definizione
pigare, giare o pònnere coràgiu
Sinonimi e contrari
acoragire,
alentai,
incoragire,
indanimai
Frasi
tra sas laras si ànimat, s'incorat cun totu su profumu e sa friscura de cussa buca chi adorat! (B.Mureddu)◊ totus funt incorendi su pipiu timarosu a papai ◊ dh'at incorau nendidhi de no si arrendi mai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
redonner du courage
Inglese
to cheer up
Spagnolo
animar,
alentar
Italiano
rincuorare
Tedesco
ermutigen.
incordonài, incordonàre , vrb Definizione
fàere coment'e unu cordone (prus che àteru de gente, militares) totu a inghíriu de calecuna cosa, o de gente o logu, po difesa, arrestare, cassare, compidare
Sinonimi e contrari
acordonare,
acoronai
/
incortigliai,
inghirare
Frasi
su fogu fuidu, si bi at zente a l'incordonare, za si subbacat ◊ l'ant incordonadu in medas e tentu l'ant, su malafatore ◊ sos carbineris aiant incordonadu una domo e che aiant bogadu duos zòvanos cun sos ferros
Traduzioni
Francese
encercler
Inglese
to surround
Spagnolo
rodear,
cercar
Italiano
accerchiare,
intorniare
Tedesco
einkreisen.
incornissàre , vrb: incornitzare,
ingurnisai Definizione
pònnere sa cornice a calecuna cosa
Sinonimi e contrari
inguarnitzare
Traduzioni
Francese
encadrer
Inglese
to frame
Spagnolo
enmarcar,
encuadrado
Italiano
incorniciare
Tedesco
einrahmen.
incorrài , vrb: incorrare Definizione
iscaviare cun is corros, iscúdere, férrere o cracare a cropos de corru, nau de animales chi ndhe portant; bogandho in bregúngia a ccn. po cosa de pagu contu timendhodha tropu, fàere male
Sinonimi e contrari
acorrae,
acorrociai,
iscorratzare,
sigorrai
Frasi
chi fiat istétiu bòi t'iat incorrau ◊ si sunt boes chi incorrant, no ti bi acúrtzies! ◊ fit nóidu ca su boe incorraiat
2.
màniga su minestrone, za no ti at a incorrare!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
encorner
Inglese
to gore
Spagnolo
cornear
Italiano
incornare,
cozzare con le còrna
Tedesco
auf die Hörner nehmen.
incorrutài , vrb: incurrutai Definizione
primmare, essire tristu, agiummai coment'e istare in dolu (corrutu); pònnere su corrutu
Sinonimi e contrari
intristai
/
corrutae
| ctr.
allegrare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'attrister
Inglese
to become sad
Spagnolo
entristecerse
Italiano
rattristarsi
Tedesco
traurig werden.
incortàe, incortài , vrb: incortare Definizione
isserrare in sa corte, inghiriare, pònnere in mesu a ccn. po dhu cassare, acorrare a mandra
Sinonimi e contrari
acoronai,
acorrae 1,
assitiai,
inchirrinare,
incortigliai,
incortiri,
isserrare
/
incordonai
Frasi
mi agiudat a bínciri sa malaspétzia po èssiri sempri incortada in domu trabballendi (R.Spissu)◊ dimónia de menga tonta, gei s'incorteis po cosa! ◊ si dh'iat incortada in cussa domu de sa paxa, e chini dh'iat circau?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enfermer,
assiéger,
entourer
Inglese
to shut in,
to besiege,
to surround
Spagnolo
encerrar,
cercar
Italiano
rinchiudere,
assediare,
accerchiare
Tedesco
einschließen,
umdrängen.
incortigliài, incortilài, incortillàe, intortillài, incortillàre , vrb Definizione
isserrare in cortile, in corrale, pigare totu a inghíriu a unu o a calecuna cosa po dha cassare
Sinonimi e contrari
acordonare,
acoronai,
acorrae 1,
acorralai,
imbachilare,
incordonare,
incortae,
incortiri,
inghirare
| ctr.
iscapare
Frasi
candu funt dromius dhus incortillant e dhus faint iscraus ◊ cun una pedhi de bòi segada a corrias arrinnescint a incortillai totu unu cúcuru ◊ si t'incortillu cun is canis mius t'imbucat su frius!◊ sos carabbineris dhos ant incortillaos a bis pònnere sos ferros
2.
is angionis funt incortilaus e no podint fui ◊ no nc'est nisciunus in pratza: funt totus incortillaus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
entourer
Inglese
to surround
Spagnolo
cercar,
rodear
Italiano
accerchiare
Tedesco
einkreisen.
incosciài, incosciàri , vrb: incossare Definizione
pigare o pònnere in mesu de is còscias, pònnere in mesu, cicire a cuadhu: nau in cobertantza, ingannare, aprofitare de s'àteru / i. unu cuadhu, unu burricu, sa bicicreta = sere a cadhu
Sinonimi e contrari
cabadhare 1,
cadhighinare
Frasi
sa levarora est benira a motu, una motu manna chi usàt sa politzia: tanti non dha incosciàt!…
2.
chi sighint aici, gei incòsciant a cuadhu a su babbu puru, custus fillus! ◊ mi as incosciau una borta ma no m'incòscias prus! ◊ manera de fai ananti de totus, cussa piciochedha, incosciada cun su piciocu in pratza!…◊ po annestai incòsciat is fundus de su sarmentu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
monter,
chevaucher
Inglese
to ride
Spagnolo
cabalgar
Italiano
cavalcare
Tedesco
reiten.
incrabinàre , vrb Definizione
andhare coment'e abbaidandho a crabas, chentza giare atentzione; arrennegare meda pigandho a boghes e frastimandho a s'àteru, airare
Sinonimi e contrari
acrabinare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
invectiver
Inglese
to shout (abuse)
Spagnolo
gritar,
maldecir
Italiano
inveire
Tedesco
wettern.
incrabiolài , vrb Definizione
pònnere is crabiolas, is currentes, faendho teuladas
Sinonimi e contrari
intzivinai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
voliger
Inglese
to plank
Spagnolo
enmaderar
Italiano
impalcare
Tedesco
die Balken legen.
incrabistàe, incrabistài, incrabistàre , vrb: incrapistare Definizione
pònnere su crabistu, su brunchile a un'animale; in cobertantza, poderare sa gente che leada a crabistu, aprofitandhosindhe
Sinonimi e contrari
abbrunchilare,
acrabistai,
imbrunchidare
/
acapiae,
tènnere
Frasi
mi che acultziaia a su poledhu pro lu incrabistare
2.
s'àinu est incrabistadu ligadu in sa lóriga
3.
arrenescint a incrabistai sa pòbara genti ◊ un'imbriaghera de lughe mi est incrapistandhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enchevêtrer
Inglese
to halter
Spagnolo
encabestrar
Italiano
incavezzare
Tedesco
halftern.
incrèschere , vrb: incresci,
incrèsciri Definizione
giare ifadu, giare incruescu, ma mescamente sentire calecunu dolore o fintzes unu dannu, unu dispraxere
Sinonimi e contrari
dispiàghere,
dòlere,
ifadare,
incrudèschere
Frasi
non dia chèrrere incrèschere a nisciunu (G.Fiori)◊ aia bisonzu e apo incréschidu
2.
dh'increscit una camba ◊ m'increscit una denti, m'increscint is arrigus
3.
su de no premiare una poesia in calchi cuncursu no devet incrèschere e ne ammutzighilare sos cuncurrentes
Etimo
itl.
increscere
Traduzioni
Francese
avoir mal,
être désolé
Inglese
to ache,
to be sorry
Spagnolo
doler,
lamentar
Italiano
dolére
Tedesco
schmerzen.
increstàre , vrb: incristare,
ingristare Definizione
abbaidare cun is cristas o chígios istringhendho coment'e ammeletzandho, fintzes arrennegaos
Sinonimi e contrari
achizare,
acristai,
inchigiare,
inchizire,
incilliri
2.
si l'agateit in dainanti cun cudhos ojos incristendhe sas pibiristas (M.Bua)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
courroucer
Inglese
to get angry
Spagnolo
fruncir el ceño
Italiano
corrucciarsi
Tedesco
ärgerlich werden.