incricài , vrb Definizione
serrare sa genna a crica; incasciare in mesu de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
acricai,
agiotulare
| ctr.
scricai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
verrouiller
Inglese
to lock
Spagnolo
atrancar
Italiano
annottolare
Tedesco
klinken.
incricàre 1 , vrb Definizione
fàere càdriu, crispu, prus lestru, prus a forte
Sinonimi e contrari
acadriare,
apressibbiri,
apretai,
incradiare 1,
incrispai
| ctr.
abbacai,
abblandai
Frasi
comintzat a cúrrere incrichendhe e illonghendhe sos passos ◊ beh, a incricamus su passu, chi est tardu e su caminu est meda?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
accélérer
Inglese
to accelerate
Spagnolo
acelerar
Italiano
accelerare
Tedesco
beschleunigen.
incriedhài , vrb Definizione
intrare apare una cosa cun àtera; friscare a criedhu, isserrare / i. is didus, is dentis de duas arrodas
Sinonimi e contrari
apigiai,
crosai,
imbasare,
incasciae
/
creari,
incraedhae
| ctr.
scriedhai
2.
gei ti ses bèni incriedhau!…◊ funt apenas is dexi de noti e seis giai incriedhaus!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
encastrer,
engrener
Inglese
to put into gear
Spagnolo
encajar,
endentar
Italiano
incastrare,
ingranare
Tedesco
einschieben,
ineinandergreifen.
incrispàe, incrispài, incrispàre , vrb: incrispiai,
incrispiare Definizione
fàere crispu, cràdiu, pigare fortza, fàere prus lestru, de prus, prus istrintu; primmare, ofèndhere arrennegare; in cobertantza, fintzes annuare nau de s'aera
Sinonimi e contrari
acadriare,
afortiai,
apretai,
incribidai,
infruscare,
scrispiari
/
acristai,
inchigiare,
incilliri,
increstare
| ctr.
abbacai,
abblandai
Modi di dire
csn:
incrispiai su passu = caminare prus impresse; aeras incrispadas = chelu annuadu; incrispiare su guresi = fàgherelu essire prus afissu, intipiu
Frasi
sempre piús incríspiat su bentu cun bírridos de abba e nie frita (N.Cucureddu)◊ un'ispuntorzada a sos boitos lis faghet incrispiare su passu ◊ su bentu, s'àcua, su fogu funt incrispiendi ◊ est malu su bentu candu incríspiat: trocit truncu e isperdit su cinixu de dónnia fogu (P.Alcioni)◊ incrispat is passus e ponit sa fua
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
épaissir,
intensifier
Inglese
to intesify,
to thicken
Spagnolo
intensificar
Italiano
raffittire,
intensificare
Tedesco
dichter machen,
verstärken.
incrispíre , vrb Definizione
fàere a fròngias, a pinnigas, a gajas, fintzes fàere crispu faendho fortza
Sinonimi e contrari
afrangillonai,
afrascillonai,
aggranchizonare,
aggruncipire,
aggrunciulire,
apigiare,
arruntzai,
atavellai,
crispare,
frongire,
granculai,
iscrafangiai
Frasi
altzèndhesi su collete de su gabbanu e incrispendhe sos codhos mazados dae su tribàgliu, aiat leadu sa falada de su caminu ◊ cun sas manos incrispidas, ma cun delicadesa, at leadu sa cara mia e mi narat comente depia fàghere ◊ at dadu sa móvida a sos ciclistas cun d-unu mucaloru ruju, totu incrispidu
Traduzioni
Francese
rider,
froncer
Inglese
to wrinkle
Spagnolo
fruncir
Italiano
increspare
Tedesco
kräuseln.
incrivíre , vrb Definizione
calare unu cropu, giare su cropu abbaidandho bene innanti comente iscúdere, pigandho sa mira
Sinonimi e contrari
isciúdere,
tzacai
Traduzioni
Francese
frapper
Inglese
to deal a blow
Spagnolo
asestar un golpe
Italiano
assestare un cólpo
Tedesco
einen Schlag versetzen.
incroíe , vrb Definizione
pònnere in mesu de àteru o de àteros, totu impare, pònnere in su contu
Sinonimi e contrari
| ctr.
escluiri,
istagiai
Frasi
frastimàt a totus incroindhodhoe peri is animales censa curpa
Traduzioni
Francese
inclure
Inglese
to include
Spagnolo
incluir
Italiano
inclùdere
Tedesco
einbeziehen.
incrosirài , vrb: ingrusirai Definizione
fàere bènnere disígiu de ischire
Frasi
no fiat dógnia chistioni chi arrennesciat a ingrusirai o fai arriri
Traduzioni
Francese
intéresser,
intriguer
Inglese
to make curious
Spagnolo
despertar la curiosidad
Italiano
incuriosire
Tedesco
neugierig machen.
incrostài, incrostàre , vrb Definizione
pònnere, fàere sa crosta, unu pígiu de cosa, fintzes de ischedradura, de màrmuri o àteru chi si ponet a is muros
Sinonimi e contrari
acrostai,
aradhare,
ingrumai
/
aforrai
Frasi
a fortza de bufare binu fintzas s'istògomo de feghe incrostas, tue!
2.
sa cuba est totu incrostada de feghe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
plaquer
Inglese
to plate
Spagnolo
chapar
Italiano
placcare
Tedesco
plattieren.
incruài , vrb: incrubai,
incrubare,
incuare,
inculbare,
incurbare,
incurbiai,
incurbiare,
incurvare Definizione
abbasciare a un'ala, pònnere a un'imboe, culembru; abbasciare sa conca, indrúchere s'ischina a cara a denanti; su si indrúchere a ccn., a su chi bolet s'àteru
Sinonimi e contrari
ancrucare,
cruai,
incrunai,
inconchinare,
incrinire,
incrubedhare,
incrunai,
indortinare,
ingruxare,
palangai
| ctr.
arritzare,
istantargiai,
ficare
Frasi
m'incurvavo in sa funtana bufandhe a fruncu ◊ si est incrubau a ndi bodhí cosa de terra ◊ fit timendhe a s'incurbiare a cullire crocas ◊ su bentu est tirendi aici e sa mata s'incrubat a cussa parti ◊ zuchet s'ischina a unu cantzu a fortza de istare incurbiau ◊ incrua s'istrexu po pigai prus àcua a tassoni! ◊ totu sas matas s'incrubant ◊ apo incurbadu sa conca e mi so cagliadu
2.
su soli si nci fiat incrubendu
3.
no est de atzetare goi a conca incurbiada su chi nos benit o chi nos fachent!
Cognomi e Proverbi
prb:
chie meda s'incúrviat su culu si li biet
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
incliner,
pencher,
s'incliner,
s'humilier
Inglese
to incline,
to bow,
to bend down
Spagnolo
inclinar,
agachar,
humillarse
Italiano
inclinare,
chinare,
inchinarsi,
umiliarsi
Tedesco
neigen,
sich neigen,
sich erniedrigen.
incruciài , vrb: incultare,
incultziare,
incurciare,
incursai,
incursare,
incurtzae,
incurtzai,
incurtziare,
ingrutzai,
iscurtziai Definizione
fàere prus curtzu, segare una cosa menguandho sa longària (ma si narat de tempus puru); passare in àteru logu (prus che àteru fora de camminu) a manera de fàere innanti a lòmpere a ue si depet andhare; bènnere o andhare prus acanta a ccn. o a calecuna cosa
Sinonimi e contrari
acurtzai,
cercinae,
chertzinare,
murtzinare
/
acostai
| ctr.
illonghiare,
pellongare
Frasi
su bènnere mancu a sas régulas li at incurtziau sa bida ◊ in atóngiu is diis s'iscúrtziant ◊ balla, ingrutzendi funt is diis: est giai iscurigau mortu!◊ incruciadha, sa chistioni, e coita puru!
2.
cuss'istrada incúrtziat meda ca no bi at furriadas
3.
dhi pigat sa manu, si dh'incurtzat a is lavras e dha basat (F.Pilloni)◊ s'incurtzat acanta coment'e su pistilloni chi bolit cassai unu síntzulu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
abréger,
raccourcir
Inglese
to shorten
Spagnolo
acortar,
abreviar
Italiano
abbreviare,
raccorciare
Tedesco
abkürzen.
incrudèschere , vrb: incruèschere Definizione
provare dolore, dispràxere, fàere o essire peus, prus dolorosu; nau de cosas coendho o faendho, chi no coent o no essint bene / i. su male = impeorai
Sinonimi e contrari
dòlere,
dispiàchere,
incrèschere,
rànchere
/
incalèschere,
incancheriare
Frasi
si pecadu no atrogas su coro incrueschet ◊ cantu martirizu: su patire tou est piús incruéschidu!
2.
l'incrudeschet sa cundanna chi at iscontau
3.
su màndhicu at incrudéschiu ◊ sa pasta si est incrudéschia (G.F.Sedda)
Etimo
spn.
encrudecer
Traduzioni
Francese
regretter,
aigrir
Inglese
to regret,
to grow worse (harsh)
Spagnolo
doler,
exacerbar,
encrudecer
Italiano
rincréscere,
incrudire,
inasprire
Tedesco
leid tun,
sich verschlimmern.
incrupài, incrupàre, incrupàri , vrb: inculpare,
incurpai,
incurpare,
ingulpare,
ingurpare Definizione
betare a unu is neghes o curpas de calecuna cosa
Sinonimi e contrari
acajonare,
acriminai,
acrupai,
acusai,
articulai,
ifartare,
imputai
| ctr.
discurpai
Frasi
Fulana lu cheriat ingulpare ca a una fiza li aiat fatu dannu ◊ cussus si funt incrupendi s'unu cun s'àturu de su chi ant fatu ◊ mi so fertu eo: no ingurpedes àtera pessone!
2.
bi faiat una làstima custu tziu incrupau chena neghe de un'isorrobbu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
inculper
Inglese
to accuse
Spagnolo
culpar
Italiano
incolpare
Tedesco
beschuldigen.
incuadhigài, incuadhigàre , vrb Definizione
pònnere subrabare, una cosa in pitzu de s'àtera, coment'e a cuadhu
Sinonimi e contrari
acabadhare,
acabadhicare,
acuadhigai,
imperrai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
surpeposer
Inglese
to put on,
to superimpose
Spagnolo
solapar,
encaballar
Italiano
sovrapporre,
incavalcare
Tedesco
übereinanderlegen.
incubàe, incubài, incubàre , vrb: incupai,
incupare Definizione
pònnere su mustu in su cubone a budhire, pònnere su binu in sa carrada (cuba); ufrare, essire ufrau che una cuba de s'arrennegu, de su fele (nau de animales mannos – boes, bacas – fintzes mòrrere de ufradura po àere papau erba isciusta in beranu)
Sinonimi e contrari
incubonare
/
acubare,
afenare,
inchibberare,
ufiare
| ctr.
iscubonare,
scupai
Modi di dire
csn:
incubare calore = collire caentu meda, imbudhighinare e tratènnere su calore; incubare una maladia = collire intzimia de maladia, finas a candho sa maladia no si paret bene
Frasi
su bingiateri at binnennau e incupau su mustu
2.
gasi, incubendhe fora de sentidu, si únfiat tantu, si únfiat, mischina, chi ruet morta crebada in fiancu (Limbaresu)◊ si li sunt incubadas sas bacas e ndhe li at mortu puru
3.
no ghetu mexina a su mustu incubau, su fatu e cracau po no guastai (F.Pischedda)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
entonner
Inglese
to barrel
Spagnolo
encubar
Italiano
imbottare
Tedesco
in Fässer füllen.
incubonàre , vrb: incuponare,
uncubonare Definizione
pònnere su mustu in su cupone o cubedina a budhire
Sinonimi e contrari
acuponare,
incubae
| ctr.
irmustare,
iscubonare
Frasi
sa ua apenas catigada s'incubonat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vinifier
Inglese
to vinify
Spagnolo
vinificar
Italiano
vinificare
Tedesco
den Wein bereiten.
incuculàre , vrb: incugulare Definizione
su si pesare o pònnere nues in s'aera; nau in cobertantza de unu, fàere in cara trista, séria, pentzamentosa
Sinonimi e contrari
abbudhonare,
annuai 1,
cuculare,
incumbuxae
| ctr.
isclarire,
ispalaciae
Frasi
isperemas chi no incúculet (G.M.Cabras)◊ gelu, bidhia e chelu incuguladu no tent esístere nemmancu in s'ammentu (S.Casu)
Etimo
itl.
incocollarsi
Traduzioni
Francese
se couvrir de nuages,
s'assombrir
Inglese
to cloud over
Spagnolo
nublarse
Italiano
rannuvolarsi
Tedesco
sich bewölken.
incugudhài, incugudhàre , vrb Definizione
pònnere su cugudhu
Sinonimi e contrari
acapuciai,
acubudhare,
acucutare,
acuguciai,
acugudhai,
incucutare
| ctr.
iscugudhai
2.
is cunfrades furint incugudhaos coment'e po carrasegare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
encapuchonner
Inglese
to hood
Spagnolo
encapuchar
Italiano
incappucciare
Tedesco
eine Kapuze aufsetzen.
incuíre , vrb Definizione
torrare agoa, istesiare torrandho incuadas
Sinonimi e contrari
| ctr.
avansare
Frasi
sos lacanantes cherent fraigare acurtzu a sa làcana, ma depent incuire ambos duos, ca depent lassare unu tantu de logu in mesu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
reculer
Inglese
to pull back,
to degrade
Spagnolo
retroceder
Italiano
arretrare,
retrocèdere
Tedesco
zurückgehen,
zurückweisen.
incujàre , vrb Definizione
fàere calecuna cosa a un'ancuju, a unu gànciu
Sinonimi e contrari
ancujare*,
aunchinare,
incruai,
indrúchere,
tròdhiri
| ctr.
istirare
Frasi
sa zente isulana no incujat s’ischina a s'ocupatzione romana
Traduzioni
Francese
baisser,
courber
Inglese
to bend
Spagnolo
doblar en forma de gancho
Italiano
piegare ad uncino,
curvare
Tedesco
biegen.