infitziài , vrb: invisciare,
invissiare,
invitziai Definizione
pònnere o pigare vítzios, pònnere abbitúdine mala
Sinonimi e contrari
addengae,
afissiai,
imbissiare
Frasi
a infitziai su bestiàmini no s’infítziat poita cuss’ebra si dha dòngiu totu a cenadroxu!
Traduzioni
Francese
gâter
Inglese
to pamper
Spagnolo
mimar
Italiano
viziare
Tedesco
verwöhnen.
inflachèssiri , vrb: infrachessi Definizione
pigare a frachesa, a debbilesa, bènnere o fàere débbile
Sinonimi e contrari
allacanae,
flachèssiri,
ifrachire,
ispotriare
2.
procura de inflachèssiri is disígius e gustus malus!
Etimo
spn.
enflaquecer
Traduzioni
Francese
épuiser
Inglese
to exaust
Spagnolo
agotar
Italiano
spossare
Tedesco
erschöpfen.
infloríre, infloríri , vrb: infrorí,
infroriri Definizione
nau de is matas, bogare o fàere su frore; pònnere frores po bellesa, fàere bella una cosa coment'e ponendhodhi frores
Sinonimi e contrari
fiorire
/
aflorigiai,
infiorare,
florèssiri
Frasi
cussu at a benni candu infrorit sa figu ◊ est circhendi in sa tenta messada umbras de babaoi infroriu ◊ is campuras funt infrorendi ◊ ocannu sa castàngia, candu s'arritzoni fiat crescendu, at torrau a infrorí
2.
su mutetu ti dh'infrorit ma bèni, lah!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fleurir,
orner (fig.)
Inglese
to decorate with flowers,
to bloom
Spagnolo
florecer,
florear
Italiano
fiorire,
infiorare
Tedesco
blühen,
mit Blumen schmücken.
infogài , vrb Definizione
tènnere, pigare fogu, fàere fràmula
Sinonimi e contrari
achighinare,
afocazare,
impampidhare
| ctr.
studai
Traduzioni
Francese
enflammer
Inglese
to kindle
Spagnolo
inflamar
Italiano
infuocare,
infiammare
Tedesco
anzünden,
entflammen.
infolcàre , vrb: infulcare Definizione
fàere o essire de prus, prus crispu; atzitzare, pònnere is unos contra a is àteros
Sinonimi e contrari
acadriare,
incrispai
/
ifurconare,
impuntzonare
Frasi
est pioindhe e bi at perígulu chi s'infolchet s'abba ◊ in custa chida infolcat su basolu
2.
istat semper infulchendhe sos àteros a si vindicare
Traduzioni
Francese
épaissir
Inglese
to thicken
Spagnolo
espesar,
azuzar
Italiano
raffittire
Tedesco
dichter machen.
infollitài , vrb Definizione
bogare fògia, isparare, nau de is matas
Sinonimi e contrari
follitai,
fozire,
ifogire,
infollai
| ctr.
irfozire
Frasi
sa matixedha chi apu prantau est infollitendi: isperaus chi apat pigau bèni!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se garnir de feuilles
Inglese
to leaf
Spagnolo
hojecer
Italiano
méttere fòglie,
fogliare
Tedesco
sich belauben.
infrichíri , vrb rfl Definizione
su si pònnere in mesu de cosas e chistiones angenas
Sinonimi e contrari
cotulare,
fichire,
infruncuai,
intraudhare,
intraudhulare,
intraugliare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'ingérer
Inglese
to interfere
Spagnolo
entrometerse
Italiano
ingerirsi
Tedesco
sich einmischen.
infrinzíre , vrb Definizione
fàere s'orrobba a pinnigas, a gajas, o a pesa e croca, in su bestimentu (es. in sa gunnedha in su tretu de su chintzu)
Sinonimi e contrari
aggajai,
apinnigonai,
apuzonare,
assaitare,
atavellai
Traduzioni
Francese
plisser
Inglese
to pleat
Spagnolo
plisar
Italiano
plissettare
Tedesco
plissieren.
infriscuài, infriscuràre , vrb Definizione
ifriscare, fàere o pònnere friscura, friscu, illebiare sa basca tropu
Sinonimi e contrari
afriscai,
afriscorai,
arrefriscai,
ifriscare
| ctr.
caentare
Frasi
infriscuai su binu, s'àcua, una cosa de papai ◊ tropu basca, no fait a crocai a letu: innantis s’infriscuaus bèni ◊ sas dies sunt comintzandhe a miminare e su tempus a infriscurare
2.
una paxi noa m'infriscuat s'ànima
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rafraîchir
Inglese
to cool
Spagnolo
refrescar
Italiano
rinfrescare
Tedesco
abkühlen.
infrissài, infrissàre, infrissàri , vrb Sinonimi e contrari
iferchire,
ifertzire,
schidonai
/
afrangillonai,
frongire
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
transpercer
Inglese
to transfix
Spagnolo
espetar
Italiano
infilzare
Tedesco
aufspießen.
infruncuài, infrunculài , vrb: infulculare Definizione
atzitzare, pònnere a unu contra a s'àteru a si gherrare o brigare o àteru; su intrare o si pònnere in logu o cosas ue no si depet
Sinonimi e contrari
auntzare,
ifurconare,
inciulai
/
cotulare,
imbucare,
infrechidhare,
infrichiri,
intrare,
intraudhare,
intzudhire,
tzacare
Frasi
est infulculendhe su frade a sa vindita
2.
serrai totu is gennas ca cussus infrúncuant in dogna logu: sa riunioni est púbblica, ma no bollu chi intrint a innòi! ◊ comenti fiu infruncuendi in sa Pratza intendu unu surbietu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
inciter
Inglese
to instigate
Spagnolo
instigar
Italiano
istigare
Tedesco
verleiten.
infruscàre , vrb Definizione
su si mòvere o essire fruscu, lestru meda
Sinonimi e contrari
acadriare,
apretai,
incribidai,
incrispai,
infrusai
Frasi
sa temporada mala est infruschendhe cun súlidos de bentu bidhiarzu, cun funadas de ranzola ◊ su bentu est infruschendhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
devenir impétueux
Inglese
to intensify
Spagnolo
intensificar
Italiano
intensificare,
divenire impetuóso
Tedesco
stärker werden.
infuscài, infuscàre , vrb Definizione
essire iscuriosu, nau de su tempus e de s'ària chi si ammontat de nues; nau de gente, intristare, fàere cara trista, pentzamentosa
Sinonimi e contrari
afuscai,
annapai,
imbelare,
impannare,
inchelare,
intelai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'obscurcir,
assombrir
Inglese
to darken,
to become gloomy
Spagnolo
ensombrecer
Italiano
incupirsi,
infoscare
Tedesco
sich verfinstern,
verdunkeln.
infusilàre , vrb rfl: irfusilare Definizione
essire deretu, andhare che coete
Sinonimi e contrari
imbèlghere,
irbotare,
irbrinnare,
irfregorare,
irghelare,
ispesare,
tocai 1
Frasi
isse, tra sos abbréngulos, ufanu cun d-una canna presa s'infusilat e faghet giannitare su catedhu (P.Casu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'esquiver
Inglese
to slink off
Spagnolo
pirárselas
Italiano
svignàrsela
Tedesco
sich davonmachen.
infuteràre , vrb Definizione
pigare afuta, tzacu, arrennegare meda
Sinonimi e contrari
acroconai,
afutare,
airai,
aorcare,
arrabbiai,
arragiolire,
arrannegai,
inchietae,
inchimerai,
infelai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se mettre en colère
Inglese
to flare up
Spagnolo
enfurecerse
Italiano
infuriarsi
Tedesco
wütend werden.
ingaitzàre , vrb Definizione
aferrare, pigare cun fortza, arrèschere in calecuna cosa
Sinonimi e contrari
aferrai,
aggafai,
agganciai,
aggarrai,
leai
/
arrancare,
arrèschere,
ingatzinai
Frasi
tiu Barore aiat ingaitzadu sa dente cun sa tenatza ◊ sos corros a su chelvu si che li sunt ingaitzados in sos ratos bàscios de sas àlvures
Traduzioni
Francese
saisir,
s'accrocher
Inglese
to hook
Spagnolo
enganchar
Italiano
agganciare
Tedesco
zuhaken.
ingalapài , vrb Definizione
cassare, acapiare, poderare acapiau o coment'e acapiau
Sinonimi e contrari
acapiae
Etimo
itl.
incalappiare
Traduzioni
Francese
attraper
Inglese
to catch,
to ensnare
Spagnolo
atrapar
Italiano
accalappiare
Tedesco
fangen.
ingalàre , vrb rfl: inghelare Definizione
tancare is ogos a dormire, cumenciare a dormire
Sinonimi e contrari
dormire,
indormiscai,
ingalenare,
insonnigai
Frasi
mi che so ingheladu de su sonnu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'endormir
Inglese
to fall asleep
Spagnolo
adormecerse
Italiano
addormentarsi
Tedesco
einschlafen.
ingalàre 1 , vrb: inghelare 1 Definizione
intrare a una cala, cuare in is calas: nau de su sole, betare o intrare asuta de s'orizonte su sero; a logos, ingurtire
Sinonimi e contrari
intanae
/
ingúllere,
ingurti
| ctr.
essire,
cumpàrrere
/
abbrèschere
Frasi
candho s'ingalat su sole pesso a un'àtera intrada chi no bidet piús dies (C.Meridda)◊ si ne fiant annaos inghelannonne che umbras malas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se coucher (Soleil),
descendre sous l'horizon
Inglese
to set
Spagnolo
ponerse el sol
Italiano
tramontare
Tedesco
untergehen.
ingalenàre , vrb: ingalinai,
ingalinare,
inghelenare Definizione
su primu pigare sonnu, cumenciare a dormire, dormire pagu pagu; pigare o bínchere ccn. cosa comente faet su sonnu
Sinonimi e contrari
abeliari,
aggalenare,
agghilimare,
ammaculiare,
apisulinare,
assograi,
galare,
ingalighinare,
ingallinare
| ctr.
ischidare
Frasi
si m'ingalenaia drommia chin d-un'ogru abbertu e unu tancadu! ◊ suta de pàsidas umbras m'ingaleno ◊ no resesso a m'ingalenare ◊ si ndhe inghelenat comente si ndhe dormiat in sa coa de sa mama ◊ mi seu ingalinau in s'oru de sa forredha
2.
pro ingalenare sa solidade soniat su ballu cun d-unu frusciedhu ◊ in s'umbra de s'aposentu s'ingalinant sos disizos
Traduzioni
Francese
s'assoupir
Inglese
to doze off
Spagnolo
adormilarse
Italiano
appisolarsi,
assopire
Tedesco
einschlummern.