Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

infitziài , vrb: invisciare, invissiare, invitziai Definitzione pònnere o pigare vítzios, pònnere abbitúdine mala Sinònimos e contràrios addengae, afissiai, imbissiare Frases a infitziai su bestiàmini no s’infítziat poita cuss’ebra si dha dòngiu totu a cenadroxu! Tradutziones Frantzesu gâter Ingresu to pamper Ispagnolu mimar Italianu viziare Tedescu verwöhnen.

inflachèssiri , vrb: infrachessi Definitzione pigare a frachesa, a debbilesa, bènnere o fàere débbile Sinònimos e contràrios allacanae, flachèssiri, ifrachire, ispotriare 2. procura de inflachèssiri is disígius e gustus malus! Ètimu spn. enflaquecer Tradutziones Frantzesu épuiser Ingresu to exaust Ispagnolu agotar Italianu spossare Tedescu erschöpfen.

infloríre, infloríri , vrb: infrorí, infroriri Definitzione nau de is matas, bogare o fàere su frore; pònnere frores po bellesa, fàere bella una cosa coment'e ponendhodhi frores Sinònimos e contràrios fiorire / aflorigiai, infiorare, florèssiri Frases cussu at a benni candu infrorit sa figu ◊ est circhendi in sa tenta messada umbras de babaoi infroriu ◊ is campuras funt infrorendi ◊ ocannu sa castàngia, candu s'arritzoni fiat crescendu, at torrau a infrorí 2. su mutetu ti dh'infrorit ma bèni, lah! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fleurir, orner (fig.) Ingresu to decorate with flowers, to bloom Ispagnolu florecer, florear Italianu fiorire, infiorare Tedescu blühen, mit Blumen schmücken.

infogài , vrb Definitzione tènnere, pigare fogu, fàere fràmula Sinònimos e contràrios achighinare, afocazare, impampidhare | ctr. studai Tradutziones Frantzesu enflammer Ingresu to kindle Ispagnolu inflamar Italianu infuocare, infiammare Tedescu anzünden, entflammen.

infolcàre , vrb: infulcare Definitzione fàere o essire de prus, prus crispu; atzitzare, pònnere is unos contra a is àteros Sinònimos e contràrios acadriare, incrispai / ifurconare, impuntzonare Frases est pioindhe e bi at perígulu chi s'infolchet s'abba ◊ in custa chida infolcat su basolu 2. istat semper infulchendhe sos àteros a si vindicare Tradutziones Frantzesu épaissir Ingresu to thicken Ispagnolu espesar, azuzar Italianu raffittire Tedescu dichter machen.

infollitài , vrb Definitzione bogare fògia, isparare, nau de is matas Sinònimos e contràrios follitai, fozire, ifogire, infollai | ctr. irfozire Frases sa matixedha chi apu prantau est infollitendi: isperaus chi apat pigau bèni! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se garnir de feuilles Ingresu to leaf Ispagnolu hojecer Italianu méttere fòglie, fogliare Tedescu sich belauben.

infrichíri , vrb rfl Definitzione su si pònnere in mesu de cosas e chistiones angenas Sinònimos e contràrios cotulare, fichire, infruncuai, intraudhare, intraudhulare, intraugliare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'ingérer Ingresu to interfere Ispagnolu entrometerse Italianu ingerirsi Tedescu sich einmischen.

infrinzíre , vrb Definitzione fàere s'orrobba a pinnigas, a gajas, o a pesa e croca, in su bestimentu (es. in sa gunnedha in su tretu de su chintzu) Sinònimos e contràrios aggajai, apinnigonai, apuzonare, assaitare, atavellai Tradutziones Frantzesu plisser Ingresu to pleat Ispagnolu plisar Italianu plissettare Tedescu plissieren.

infriscuài, infriscuràre , vrb Definitzione ifriscare, fàere o pònnere friscura, friscu, illebiare sa basca tropu Sinònimos e contràrios afriscai, afriscorai, arrefriscai, ifriscare | ctr. caentare Frases infriscuai su binu, s'àcua, una cosa de papai ◊ tropu basca, no fait a crocai a letu: innantis s’infriscuaus bèni ◊ sas dies sunt comintzandhe a miminare e su tempus a infriscurare 2. una paxi noa m'infriscuat s'ànima Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rafraîchir Ingresu to cool Ispagnolu refrescar Italianu rinfrescare Tedescu abkühlen.

infrissài, infrissàre, infrissàri , vrb Sinònimos e contràrios iferchire, ifertzire, schidonai / afrangillonai, frongire Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu transpercer Ingresu to transfix Ispagnolu espetar Italianu infilzare Tedescu aufspießen.

infruncuài, infrunculài , vrb: infulculare Definitzione atzitzare, pònnere a unu contra a s'àteru a si gherrare o brigare o àteru; su intrare o si pònnere in logu o cosas ue no si depet Sinònimos e contràrios auntzare, ifurconare, inciulai / cotulare, imbucare, infrechidhare, infrichiri, intrare, intraudhare, intzudhire, tzacare Frases est infulculendhe su frade a sa vindita 2. serrai totu is gennas ca cussus infrúncuant in dogna logu: sa riunioni est púbblica, ma no bollu chi intrint a innòi! ◊ comenti fiu infruncuendi in sa Pratza intendu unu surbietu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu inciter Ingresu to instigate Ispagnolu instigar Italianu istigare Tedescu verleiten.

infruscàre , vrb Definitzione su si mòvere o essire fruscu, lestru meda Sinònimos e contràrios acadriare, apretai, incribidai, incrispai, infrusai Frases sa temporada mala est infruschendhe cun súlidos de bentu bidhiarzu, cun funadas de ranzola ◊ su bentu est infruschendhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu devenir impétueux Ingresu to intensify Ispagnolu intensificar Italianu intensificare, divenire impetuóso Tedescu stärker werden.

infuscài, infuscàre , vrb Definitzione essire iscuriosu, nau de su tempus e de s'ària chi si ammontat de nues; nau de gente, intristare, fàere cara trista, pentzamentosa Sinònimos e contràrios afuscai, annapai, imbelare, impannare, inchelare, intelai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'obscurcir, assombrir Ingresu to darken, to become gloomy Ispagnolu ensombrecer Italianu incupirsi, infoscare Tedescu sich verfinstern, verdunkeln.

infusilàre , vrb rfl: irfusilare Definitzione essire deretu, andhare che coete Sinònimos e contràrios imbèlghere, irbotare, irbrinnare, irfregorare, irghelare, ispesare, tocai 1 Frases isse, tra sos abbréngulos, ufanu cun d-una canna presa s'infusilat e faghet giannitare su catedhu (P.Casu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'esquiver Ingresu to slink off Ispagnolu pirárselas Italianu svignàrsela Tedescu sich davonmachen.

infuteràre , vrb Definitzione pigare afuta, tzacu, arrennegare meda Sinònimos e contràrios acroconai, afutare, airai, aorcare, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchietae, inchimerai, infelai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se mettre en colère Ingresu to flare up Ispagnolu enfurecerse Italianu infuriarsi Tedescu wütend werden.

ingaitzàre , vrb Definitzione aferrare, pigare cun fortza, arrèschere in calecuna cosa Sinònimos e contràrios aferrai, aggafai, agganciai, aggarrai, leai / arrancare, arrèschere, ingatzinai Frases tiu Barore aiat ingaitzadu sa dente cun sa tenatza ◊ sos corros a su chelvu si che li sunt ingaitzados in sos ratos bàscios de sas àlvures Tradutziones Frantzesu saisir, s'accrocher Ingresu to hook Ispagnolu enganchar Italianu agganciare Tedescu zuhaken.

ingalapài , vrb Definitzione cassare, acapiare, poderare acapiau o coment'e acapiau Sinònimos e contràrios acapiae Ètimu itl. incalappiare Tradutziones Frantzesu attraper Ingresu to catch, to ensnare Ispagnolu atrapar Italianu accalappiare Tedescu fangen.

ingalàre , vrb rfl: inghelare Definitzione tancare is ogos a dormire, cumenciare a dormire Sinònimos e contràrios dormire, indormiscai, ingalenare, insonnigai Frases mi che so ingheladu de su sonnu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'endormir Ingresu to fall asleep Ispagnolu adormecerse Italianu addormentarsi Tedescu einschlafen.

ingalàre 1 , vrb: inghelare 1 Definitzione intrare a una cala, cuare in is calas: nau de su sole, betare o intrare asuta de s'orizonte su sero; a logos, ingurtire Sinònimos e contràrios intanae / ingúllere, ingurti | ctr. essire, cumpàrrere / abbrèschere Frases candho s'ingalat su sole pesso a un'àtera intrada chi no bidet piús dies (C.Meridda)◊ si ne fiant annaos inghelannonne che umbras malas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se coucher (Soleil), descendre sous l'horizon Ingresu to set Ispagnolu ponerse el sol Italianu tramontare Tedescu untergehen.

ingalenàre , vrb: ingalinai, ingalinare, inghelenare Definitzione su primu pigare sonnu, cumenciare a dormire, dormire pagu pagu; pigare o bínchere ccn. cosa comente faet su sonnu Sinònimos e contràrios abeliari, aggalenare, agghilimare, ammaculiare, apisulinare, assograi, galare, ingalighinare, ingallinare | ctr. ischidare Frases si m'ingalenaia drommia chin d-un'ogru abbertu e unu tancadu! ◊ suta de pàsidas umbras m'ingaleno ◊ no resesso a m'ingalenare ◊ si ndhe inghelenat comente si ndhe dormiat in sa coa de sa mama ◊ mi seu ingalinau in s'oru de sa forredha 2. pro ingalenare sa solidade soniat su ballu cun d-unu frusciedhu ◊ in s'umbra de s'aposentu s'ingalinant sos disizos Tradutziones Frantzesu s'assoupir Ingresu to doze off Ispagnolu adormilarse Italianu appisolarsi, assopire Tedescu einschlummern.