corporzàle , nm Definizione sa parte grussa de una carena, foras is bratzos, is cambas e sa conca Sinonimi e contrari dossu Terminologia scientifica crn Etimo srd. Traduzioni Francese tronc sans les membres Inglese trunk Spagnolo tronco Italiano il trónco escluse le mèmbra, tórso Tedesco Oberkörper.

corramènta , nf: corrimenta Definizione is corros, mescamente de is boes / genias de corramenta: corramenta a tanalla (a punta a aintru), bàdua (a punta a denanti, conca a bàsciu), arta (a corros deretos, a punta in artu), trotoxada (a corros atrotigaos), isprata (a puntas a fora), múntzia (a corros piticos e male fatos) Sinonimi e contrari armamenta, corra, corradura, corraza Frasi custos boes zughent una corramenta bella ◊ de candho no ti ant giuntu pro arare ses diventadu de corramenta forte ◊ custu murone giughet corramenta che trau! 2. a issu gei dh'ia a bolli biri carriau de corramenta!… Etimo srd. Traduzioni Francese cornes Inglese horns Spagnolo cuernos Italiano le còrna (soprattutto del bue) Tedesco Hörner.

criadórgiu, criadórju, criadórzu, criadróxu , nm, agt: criatógliu, criatorju Definizione logu inue is pudhas andhant a fàere is oos; criadorzu dhu narant po criongianu puru Sinonimi e contrari niada / criancianu Frasi est afoginada in su giannile che una pudha sentza criadórgiu (A.Zedde)◊ sa pudha est chircandhe criatorju 2. sunt pudhas bellas e criadorzas Etimo srd. Traduzioni Francese nid de poules Inglese brooding nest Spagnolo ponedero, ponedor Italiano nido dóve la gallina depone le uòva Tedesco Brutnest.

dhas , prn: las Definizione prn. de 3ˆ p. pl. fémina po gente o cosa manigiau a cumplementu ogetu Frasi cussas boxis dhas intendu e dhas connòsciu ◊ cussas fainas issu dhas fiat a prexeri ◊ sas arbeghes inue dhas tenes? ◊ como mi che tiro is botas e dhas pòngio a asciutare ◊ is piciocas si parant a fúrriu de sa pratza ibertandho a dhas brindhare is piciocos po ballare ◊ sas brullas sunt bellas e dhas aggradesso Etimo ltn. illas Traduzioni Francese les Inglese them Spagnolo las Italiano le (prn.) Tedesco sie.

dhi , prn: li Definizione prn. de 3ˆ persona sing. chi si manígiat po su cumplementu dativu e de 'interessu', fintzes coment'e forma de arrespetu: pl. dhis (a issos, a issas) Sinonimi e contrari si 3 / bos Frasi dhi nau ca est aici! ◊ pia a èssere cuntentu de dhi mustrare su chi teneus ◊ su cavalieri miu, e ita dhi potzu nai?! (S.A.Spano)◊ unu pagu de ispera dhi est sobrada pro custa zente ◊ si dhu fatzo ischire, ca ndhe dhi paret bene ◊ at pigau s'ascioni po ndi dhi tirai su croxu, a su truncu ◊ a fustei ita ndi dhi parit? ◊ est pedindhe de dhi mutire su dotore ◊ at bófiu a unu chi dhi teniat cunfiantza meda Etimo ltn. illi Traduzioni Francese lui Inglese him, her Spagnolo le, con pron. diretto: se Italiano gli, le (a lui, a lei) Tedesco ihm, ihr.

feminàlla , nf, nm: feminaza, feminazu, femmiarxu, femminazu Definizione chedha de féminas, féminas medas, is féminas Sinonimi e contrari feminiu / cdh. feminàglia Frasi a missa donzi die bi andhat meda sa feminaza ◊ cussa est fèngia de feminalla ◊ su feminazu pensaiat a samunare, prugare e fàere a pane su trigu Etimo srd. Traduzioni Francese les femmes Inglese women (a lot of) Spagnolo mujerío Italiano le dònne, quantità di dònne Tedesco Frauen (Pl.).

frisciàre 1 , vrb Definizione genia de sonu chi faent is gatos candho funt firmos sérios coment'e dormindho Sinonimi e contrari aggrogotai, arrasai, grunnire, igrisai, raulare, runidare Frasi a frisciare frísciat s'atu Terminologia scientifica bga Etimo srd. Traduzioni Francese ronronner Inglese to purr Spagnolo ronronear Italiano fare le fusa Tedesco schnurren.

idalài, idalàri , vrb: irdalai, isdalare, sdalai Definizione segare o ispuntare s’ala, is alas, fèrrere a s’ala; nau de gente, immarrire meda, pònnere o tènnere unu dolore chi no lassat camminare o trebballare Sinonimi e contrari iderrigari, isalare 2. s'àbbile fit débbile e totu isdalada ◊ soi totu irdalada, soi morendumí! Etimo srd. Traduzioni Francese rogner les ailes Inglese to clip (wings) Spagnolo cortar las alas Italiano tarpare le ali Tedesco beschneiden.

ildarrastàre , vrb: irdarrastai Definizione cricare e pigare s’arrastu de peis, s’arrastu de sa fera Sinonimi e contrari addromare, arrastai, atratare, trateare Etimo srd. Traduzioni Francese dépister Inglese to trace Spagnolo rastrear Italiano rintracciare, seguire le tracce Tedesco aufspüren.

ildeossàre , vrb: ildiossare, irdaossare, irdegossare, irdeossare Definizione bogare de pare o iscosciare unu trastu, fàere a orrugos; nau de ccn., immarrire meda de ndhe sentire dolore / i. una cradea, unu bancu, unu banchitu Sinonimi e contrari iddoare, isconsiminzare, istracassare | ctr. aconciai Frasi chie fit istrampadu a manca, chie imboladu a dresta, chie irdeossendhe unu banchitu…◊ bides piantas seculares fatas a carvone: ndhe faghent sa piedade, ildeossadas ◊ petzi mi che sapo in terra a unu muntone, irdaossadu che cuba betza ◊ leademilu, sinono l'ildiosso! 2. oe so totu irdeossadu cun cussu triballu de deris! Traduzioni Francese démolir, traumatiser, se casser les os Inglese to smash, to traumatize, to thrash s.o Spagnolo destrozar, tener los huesos molidos Italiano sfasciare, traumatizzare, rómpere le òssa Tedesco zerbrechen, ein Trauma bewirken, zerschlagen.

illeuràre , vrb Definizione istrecare is leas in sa terra arada o arandho Sinonimi e contrari illocinare, ischelviare, launai, sleorai Etimo srd. Traduzioni Francese briser, écraser les mottes Inglese to break clods Spagnolo desterronar Italiano rómpere le zòlle Tedesco umgraben.

illutonàre , vrb Definizione essire o bogare un’arremu de su lutone (mescamente su de sa camba) Sinonimi e contrari iscrocare 1 Etimo srd. Traduzioni Francese se luxer les hanches Inglese to dislocate one's hips Spagnolo dislocar las caderas Italiano lussare le anche Tedesco sich die Hüften verrenken.

inciovài , vrb Definizione pònnere is oos, nau de su pische e de àteros animales de mare (es. càvuru) Sinonimi e contrari sciovai Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese pondre des œufs (poisson) Inglese to lay eggs Spagnolo desovar Italiano depórre, eméttere le uòva (détto dei pésci) Tedesco Eier laichen.

incorrài , vrb: incorrare Definizione iscaviare cun is corros, iscúdere, férrere o cracare a cropos de corru, nau de animales chi ndhe portant; bogandho in bregúngia a ccn. po cosa de pagu contu timendhodha tropu, fàere male Sinonimi e contrari acorrae, acorrociai, iscorratzare, sigorrai Frasi chi fiat istétiu bòi t'iat incorrau ◊ si sunt boes chi incorrant, no ti bi acúrtzies! ◊ fit nóidu ca su boe incorraiat 2. màniga su minestrone, za no ti at a incorrare! Etimo srd. Traduzioni Francese encorner Inglese to gore Spagnolo cornear Italiano incornare, cozzare con le còrna Tedesco auf die Hörner nehmen.

innoigài, innoigàre, innoigràre , vrb: innojare, isnojare Definizione bogare de pare duos arremos, duos ossos in s'annoigadórgiu Sinonimi e contrari bocare, ilgiogare, illogare, irbesciai, irbièscere, irdroghillae, isconzare, isgioghedhare, scadrogai, sciadhie Frasi zughiat sos ossos isnojados Etimo srd. Traduzioni Francese se déboîter, se luxer Inglese to dislocate Spagnolo dislocar Italiano snodare, slogare le òssa Tedesco gelenkig machen, verrenken.

irgangàre , vrb: isgangare, sgangai Definizione segare is cannas de su gúturu o gannighinas; segare is tuledhas, genia de néulas a parte de aintru in su gúturu; segare, bogare is gangas a su pische Sinonimi e contrari iggannai, ispajolare, ispobiai, ispojai, sgraguenai Frasi aiat irgangatu una erveche e l'aiat cota a budhitu Etimo srd. Traduzioni Francese égorger, opérer des amygdales Inglese to slit s. o.'s throat, to cut tonsils Spagnolo degollar, quitar las amígdalas Italiano sgozzare, tagliare le tonsille Tedesco die Kehle durchschneiden, die Mandeln entfernen.

is , art, prn Definizione artículu plurale siat de númenes mascu e siat de númenes fémina: sos, sas, os, as (is cosas, is coros/corus, is domos/domus, is dannos/dannus, is féminas, is ómines/óminis, is pipias, is pipios/pipius); che is àteros artículos, s'impreat fintzes in càmbiu de unu númene e balet totu cudhos, cudhas, cussos, cussas, cun su prn. relativu chi fatante / is de domo = sos de famíllia, sos parentes prus custrintos Sinonimi e contrari sas, sos Frasi sentza pònnere versu trudu iscrias a is amigos otavas o currentina! ◊ is óminis funt diferentis de is féminas ◊ chi si morint is cadhos e is boes, is ferros ti dhos betas… a paneri! 2. is de Tonara narant "fígiu, fògia de nuge no ne bògio"◊ depeus torrai gràtzias a totus is chi ant crétiu in custu ◊ is chi ant inténdiu bengant totus a innòi! ◊ is chi ant acabbau podint andai ◊ is de su bighinau dhi ant intrau cosa a papare Etimo ltn. ipsis Traduzioni Francese les, ceux, celles Inglese the Spagnolo los, las, aquellos, aquellas, quienes Italiano i, gli, le, quélli, quélle, colóro Tedesco die, jene, diejenigen.

isalàre , vrb Definizione segare o ispuntare is alas, fèrrere a s'ala; foedhandho de matas o de cresuras, segare de is partes de fora Sinonimi e contrari idalai | ctr. indalire / iscirrare 2. soe che puzone isaladu ◊ cussu puzone no leat bolu ca est isaladu Etimo srd. Traduzioni Francese rogner les ailes Inglese to clip Spagnolo cortar las alas Italiano tarpare le ali Tedesco beschneiden.

iscabiàre , vrb: iscaviai, iscaviare, iscaviari, scaviai Definizione mòvere a cropu sa conca, e is corros, nau de is boes, o is sannas, nau de is sirbones, de is porcos; fintzes mòvere sa palina a manera de fàere isceberare sa pàgia (o àteru de prus lébiu) de su trigu po dhu illimpiare; iscutulare sa conca po si ndhe tròchere is pilos de cara (chie dhos portat longos), o fintzes a murrúngiu po cosa chi si tenet in contràriu; fintzes brillare atesu Sinonimi e contrari incorrare, scemiai, sconchiai / imbrillai Frasi su malloru si nd'iscutulat su cani e camminat, iscàviat e camminat ◊ tia Carau candho dhu biet asinche iscàviat sa conca sentindhodhu po cussu machine chi dhi giaet ifadu ◊ su ferru de pranciari cun sa braxa, po dha mantènnere bia, tocàt a dh'iscaviari 2. su mangianu su sole si ndi fut incrarau in mari iscaviandu is umbras atesu Traduzioni Francese secouer les cornes Inglese to sway one's head or horns Spagnolo menear la cabeza Italiano scorneggiare, dimenare le còrna Tedesco mit den Hörner stoßen.

iscaltulàre , vrb: iscartulare Definizione fresare su pane, segare e istacare is duos pígios de su pane de fresa; passare s'ispola in s'iscàltula Sinonimi e contrari fresai Frasi si su pane no est bene pesadu no iscàltulat bene Etimo srd. Traduzioni Francese effeuiller Inglese to leaf through Spagnolo separar las dos hojas del pan Italiano sfogliare, staccare le sfòglie Tedesco entblättern.

«« Cerca di nuovo