A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

cogorostúdu , agt Definitzione nau de su pudhu, chi portat crogorista manna; in cobertantza, nau de unu, chi est atriviu, coragiosu meda Sinònimos e contràrios achighiristau, rostudu / atreviu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu huppé Ingresu crested Ispagnolu con cresta Italianu crestato Tedescu mit einem Kamm versehen.

cogóru cogódu

cogotédhu , nm Definitzione min. de cogoti; pudhu piticu Terminologia iscientìfica anall Tradutziones Frantzesu petit poulet Ingresu cockerel Ispagnolu polluelo Italianu pollastrino Tedescu Hühnchen.

cogóti, cogótzi , nm Definitzione pudhu no tanti mannu, de còere Sinònimos e contràrios caboniscu, coiscu Sambenados e Provèrbios smb: Cogotti, (Cocotzi) Terminologia iscientìfica anall Tradutziones Frantzesu poulet Ingresu cockerel Ispagnolu polluelo Italianu pollastro Tedescu junges Huhn.

cogòtzola , nf Definitzione su corgiolu o cocòcia de sa nenciola, fintzes su corgiolu prus grussu; si narat fintzes de su corgiolu de animale croxiu che a su càvuru Sinònimos e contràrios còglia 2. ca dhi praget meda su càvaru, cussu si papat finas sa cogòtzola!… Ètimu srd.

cogótzula , nf: cugúciula, cugútzua, cugútzula Definitzione sa cranciofedha de su gureu de campu o cardu gureu, e totu su fundhu puru; fintzes cosighedha de nudha, de pagu contu Sinònimos e contràrios cugutza*, pubúntzula / bardueru, cardueru, cardugureu Frases sa cogótzula a segundis de comenti dha papas ti fait sa buca sciuga sciuga 2. no balit una cugútzula, cussu caboni! ◊ po ciorbedhu, cussu portat folla de cugútzula!… Terminologia iscientìfica rbr, rbz Tradutziones Frantzesu artichaut sauvage Ingresu wild artichoke Ispagnolu alcachofa silvestre Italianu carciòfo selvàtico Tedescu spanische Artischocke.

cógu , nm Definitzione ómine chi faet majargiadorias, fatúgios; genia de animaledhu chi assimbígiat a una tziligheta Sinònimos e contràrios abbervadore, brúsciu, fatuzeri, maghiàgliu, magineri, mainàrgiu / pistilloni, prantuledha Frases unu cogu dh'iat castiada e dh'iat liau s'ogu ◊ fiast bófiu torrai anca iast lassau is cogus e is bisus tuus Ètimu ltn. cocus Tradutziones Frantzesu sorcier Ingresu wizard Ispagnolu brujo Italianu stregóne Tedescu Hexenmeister.

cógu 1 , agt Definitzione nau de alegúmenes, chi funt de malu cotu, malos a còere (fà coga, pisu cogu).

cogudhàdu , agt: acogudhadu, cugudhadu, cugutadu Definitzione chi est cun su cugudhu, chi portat su cugudhu, ammontau coment'e chi portet su cugudhu Sinònimos e contràrios annuadu, cuguzadu | ctr. iscucuzau, scugudhau Frases fint apostados in d-una calanca, cugudhados, ispetendhe a l'isparare candho colaiat 2. fint cun sa cara totu bene cogudhada cun s'isciallu 3. est unu montiju cugudhadu de domos ◊ su monte est cugudhadu de nie ◊ sas tronas ti pianghent cugutadas dai su prúere de sos annos (G.Ruju) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu encapuchonné Ingresu hooded Ispagnolu encapuchado Italianu incappucciato Tedescu mit einer Kapuze.

cogúdula , nf Definitzione pedra lisa, tundha, adata po pistare cosa a fine Sinònimos e contràrios caróngiu, cocu 1, códua, códulu, cogólidu, cogodu, lecucu Frases su curumedhu de su lionaxi, sa sali e su lardu pistaus bèni bèni cun d-una cogúdula fait bèni po s'arrúngia.

cogulàdu , agt: cuguladu Definitzione de cugulare; nau de s'aera, chi est ammontada de nues Sinònimos e contràrios annuadu, cugurradu, cugurrosu, nuirosu Frases istaiat piús vene in sas dies coguladas e de bentu ◊ sa die fit fumosa e cugulada, bàrria de colores pagu giaros ◊ est una die cugulada e bujosa ◊ fit una sera cugulada chi ndhe poniat sa malinconia, apunta a frocare Tradutziones Frantzesu nuageux Ingresu cloudy Ispagnolu nublado Italianu nuvolóso, copèrto Tedescu bewölkt.

cogúmbiu , nm: cucúmene, cugúmbiri, cugúmbiu, cugúmene, cugúmere, cugumeri, cugúmeru, cugúmini, cugúmiu, cugúmmaru, cugúrumu Definitzione genia de erba chi faet a cambu longu, cannàile, istérria in terra, fògia manna, e bogat coment'e una crucurighedha minore (upm), longhita, bona a papare candho su sèmene no est cumpriu / cugúmini aresti o burdu = melonedhu burdu o cugúmaru de àinu, zenia de erba velenosa chi assemizat a su cugúmene (Ecballium elaterium) Sinònimos e contràrios ttrs. cugúmaru Frases si piantaiat in s’ortu pumatas, melingiana, corcorijedha, cugúmene, basolu e melone Terminologia iscientìfica rbzc, Cucumis sativus Ètimu ltn. cucumis, -ere Tradutziones Frantzesu concombre, cornichon Ingresu cucumber Ispagnolu pepino Italianu cetriòlo Tedescu Gurke.

cóguru , agt Definitzione èssere mannu e c. = mannu in debbadas, chentza cabu.

cogúzu , nm: cucuzu, cuguzu Definitzione totu su chi serbit a cuguzare, ammontare, fintzes a bestire; in su foedhóngiu, cosa nada in cobertantza, chi no si cumprendhet luego; genia de fogighedha o camisa chi portant imbodhigada is granos de una css. ispiga, e fintzes su granu etotu imbodhigau / faedhare in cuguzu = fuedhai in crobetàntzia, de una manera chi no si cumprendhet dereta, de pàrrere una cosa candho est un’àtera Sinònimos e contràrios acavannu, ammuntolzu, assacarru, coberta, cucutzura, cubutóngiu, cugutzadorza, cugutzóngiu, cuzicura, incarralzu / crobetàntzia Frases faghendhe de su letu sa grabbada a coguzu li ponet sa banita, a istèrrere li ponet sa fressada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couverture, tout ce qui sert à couvrir Ingresu covering Ispagnolu cobertura Italianu copertura, tutto ciò che serve a coprire Tedescu Decke.

coh! , iscl Definitzione ita dannu!, ite befe!: foedhu de ispantu po cosas cunsideradas unu male, dannu, chi no andhant bene Frases coh!… totu che li ant furadu! ◊ coh, a si gherrare tra fradiles, a birgonza! ◊ coh, nachi s'intendhiat fintzas menzus, si ndhe pesat… e mortu!

còi còchere

coía , avb Sinònimos e contràrios chici, cisso Frases gopai at móviu coia a Castedhu, innanti de orbesci ◊ abarra, no ti ndi andis, ciai est coia! ◊ po tui a is noi e mesu est tardu, po mei est coia! Terminologia iscientìfica sdi.

coiamprósu , agt Definitzione chi portat coa manna, ampra, nau in cobertantza po su malu chi si ammostat bonu, bellu, ma est totu trassas Ètimu srd.

coiàtu , nf Definitzione coa de gatu, genia de erba de tantas calidades, chi narant fintzes elva trigale (est de sa matessi genia de su trigu, faet meda in logu de laore), erba cuadhara Sinònimos e contràrios acuca, cucacuca, pilini, scariola Frases su lullu, s’avena e su coiatu est totu erba dannosa po su trigu Terminologia iscientìfica rba, Phalaris canariensis, P. coerulescens, P. minor, P. paradoxa, P. bulbosa Ètimu srd.

coibbàsciu , agt Definitzione in cobertantza, chi est a coa bàscia po sa bregúngia, afartau, chi si sentit in curpa o chentza arrexone Sinònimos e contràrios abbirgonzadu, atzantaradu, bregungiu, coivatu, ibregungiu, sbragungiu, vitiparau Ètimu srd.