A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

coíbi , nm, nf: coile, coili, cubile, cuibi, cuila, cuile, cuili, cuvile Definitzione logu a ue faent fúrriu po crocare is animales, su chi si faent issos etotu coment'e tana o nidu (coile de lèpores, de pedrighes) o su chi faet sa gente (cuile de brebès e àteru) coment'e acorru, aprigu, cun aprigu po su pastore puru; in cobertantza, letu Sinònimos e contràrios acubiladorju, apàsciu, coilarza / majone Maneras de nàrrere csn: fàchere cubile a solu = pastorigare a sa sola; bogai su lèpuri de su cuili = bogare dae sa tana Frases at paradu su cuile in sa tanca ◊ in istiu faghent cuile in sa sedha ◊ a corcare, pastore e bestiàmine ghirant a su cuile ◊ ses tentatzioni fatu po dispraxi, no lassas in paxi, mergiani atriviu: in coili miu dannu as causau! (F.Pischedda) Sambenados e Provèrbios prb: abrili su lèpuri a cuili Terminologia iscientìfica pst Ètimu ltn. cubile Tradutziones Frantzesu tanière, bergerie Ingresu lair, fold Ispagnolu guarida, aprisco Italianu cóvo di animali, ovile Tedescu Bau, Schafstall.

coibíra , nm Definitzione genia de bobboi prus mannu meda de una musca chi in s'istade, mescamente a oras de sole, istat sèmpere cantandho: a logos narant custu matessi númene a su tirriolu Sinònimos e contràrios angesa, bibbigorra, chíchela, chícula, cixa, cixigraxa, pisigorra, sitzigarra, sitzigolla, tzitarra / carrintolu, tintirriolu Frases su coibira est citiu Terminologia iscientìfica crp, tibicen plebejus Ètimu srd.

coichína , nf: coighina, cuighina Definitzione su bufóngiu a tropu de cosa cun àrculu tanti de pigare sa conca, faet a illuinu Sinònimos e contràrios aciumu, coidura, cota, cotua, imbreachera Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cuite, ivresse Ingresu drunkenness Ispagnolu borrachera Italianu sbrónza Tedescu Rausch.

coidàde , nf, nm: coidadu, cuidade, cuidadu, cuidatu, cuidau Definitzione pentzamentu, presse, incuru faendho is cosas; coidau dhu narant fintzes in su sensu de diferéntzia Sinònimos e contràrios acaloramentu, apensamentu, apinnicu, coidu, contibizu, presse, reminu | ctr. descuidu Maneras de nàrrere csn: pònnere in cuidadu a unu = pònnere presse a unu; giàresi, dàresi coidadu = tènnere presse, chircare de fàghere sa cosa impresse, coitare Frases candho in domo mi narant "Pane cherzo!" e no ndhe apo, mi dao cuidadu e divento a furare resinnadu (B.Caredda)◊ dadi coidadu, ca timo no proat, ca est tronendhe ◊ si sas muntagnas fint de macarrones, e ite vida sa de cudhos chi ant pagu cuidadu! ◊ giaidí coidau! 2. no tenit coidau de is consillus bonus chi dhi donat genti manna 3. - calincuna mobadia maba no at a èssi? - no est coidau, est unu spitzu de musca!… (A.Garau)◊ intra Barrabi e Sedhori passat pagu coidau 4. no iat pérdiu coidau: iat pigau is lentzorus frigaus e dhus iat ispartus asuba de su piciochedhu po dhu cuai Sambenados e Provèrbios prb: su cuidadu faghet sa domo Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu diligence, sollicitude Ingresu diligence Ispagnolu cuidado, celo Italianu solèrzia, alacrità, sollecitùdine Tedescu Emsigkeit, Eilfertigkeit.

coidadósu , agt, nm: cuidadosu, cuidatosu Definitzione chi o chie tenet o portat coidau, lestresa, faendho is cosas Sinònimos e contràrios coidosu, contipizosu, lestru | ctr. adasiau, cagallente, immajonadu Frases che essit coidadosa a s'ortu e la bido aferrendhe unu furcalzu! ◊ si ti pedit unu giolminu, curre coidadosu a su giardinu! ◊ ómine dormidore, pagu cuidadosu ◊ candho su babbu mustrat coidadu est coidadosu su fizu puru Terminologia iscientìfica ntl Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu diligent, prévenant Ingresu solicitous Ispagnolu cuidadoso, celoso Italianu solèrte, sollécito, premuróso Tedescu emsig, eilfertig.

coidàdu coidàde

coidàe, coidài , vrb: acoidai, coitai, coitare, cotiare, cuidai, cuidare, cuitare Definitzione fàere impresse, a sa lestra, pònnere pagu tempus a fàere una cosa; contivigiare sa cosa / impr. cotiae!, coitàtebbos!, coitaisia! = faghide impresse!; andhare, fàghere, nàrrere coitendhe = coitare andhendhe, faghindhe, nendhe Sinònimos e contràrios apressare, incoire | ctr. adasiai, discodiare Frases setzat in cogina ca seo annanno a logu, già coito! ◊ mancai coidit a dh'arrosci, si est pigau a bonas gei trabballat ◊ vae a iscola e cótia a ghirare! ◊ li apo iscritu e mi at rispostu cuitendhe ◊ a mengianu su mairu si nd'est coitau a pesai Ètimu ctl., spn. cuytar, coytar Tradutziones Frantzesu se hâter Ingresu to hurry up Ispagnolu apresurarse Italianu affrettarsi, spicciarsi Tedescu sich beeilen.

coidàle , nm: coitale, cubidale, cuidale, cuitale Definitzione in sa carena, s'annoigadórgiu in sa mesania de su bratzu Sinònimos e contràrios cuidu Frases fit cun benujos e coidales iscalaviados ◊ bene sétidu in sa cadrea, arrambat sos cuidales a sa mesa ◊ s'at issaponatu su tzucru e sos bratzos fintzas a sos cuitales Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. cubitale(m) Tradutziones Frantzesu coude Ingresu elbow Ispagnolu codo Italianu gómito Tedescu Ellbogen.

coidànas , nf pl Definitzione matzos de funighedhas curtzas, o marredhas, infrochitadas cun orrughedhos de drapu de vàrios colores, chi is carradores po gala ponent a is odrinagos acanta a is origas de is boes candho portant gente a carru iscrobetu o a traca a una festa Sinònimos e contràrios cordonera.

coidànu codiànu

coidàu , pps, nm: cuitau Definitzione de coidai; pentzamentu, presse de fàere is cosas Sinònimos e contràrios coidade.

coidòre, coidòri , nm Definitzione nau de alegúmene, chi coet bene, cun facilidade; nau de ccn., chie coghinat, fintzes chie s'imbriagat fatuvatu, chi costumat a s’imbriagare Sinònimos e contràrios coili 1, coxibi / cochineri / fegone, imbreacone, imbriagaciolu Ètimu srd.

coidósu , agt: coirosu, coitosu Definitzione chi tenet coidu, presse, chi coitat, chi tenet coidau / tazu coitosu Sinònimos e contràrios coidadosu, contipizosu | ctr. bistentosu Frases su massàgiu coidosu ammàniat sos trastos su manzanu chito ◊ ant fatu unu viazu coidosu ◊ sias coidosu! Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu diligent, prévenant Ingresu solicitous Ispagnolu cuidadoso Italianu solèrte Tedescu emsig.

cóidu 1 , nm Definitzione cossale de pedhe chi ponent po pòdere passare in logos de malesa craca, po no dhis púnghere o iscorriare su bestimentu Terminologia iscientìfica bst.

coídu, cóidu , nm: coiru Definitzione presse, pentzamentu, incuru de fàere sa cosa, de coitare / a coidu = impresse, fintzes chitzo Sinònimos e contràrios coidade, presse | ctr. descuidu Frases dàdebbos coidu! ◊ mi ammancant is coidus tuus, o babbu, is anninnias, is istrúncius! ◊ si no ti das coidu dhu tzapas a sa coa!… 2. ciai est a coidu e acudeus a allegai cun su giòmetro. Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu diligence, sollicitude Ingresu diligence Ispagnolu cuidado Italianu solèrzia Tedescu Emsigkeit.

coidúra cochidúra

coighína coichína

coighína 1 , nf: cuighina, cuichina Definitzione sa tzompa o cotzighina, sa parte de is arraighinas de una mata Sinònimos e contràrios cossighina Frases fit tzegu che coighina de chessa ◊ sos carvonajos comintzeint a bogare coighina ispatendhe a primu sas majas de sa chessa Terminologia iscientìfica rbr Ètimu srd.

coighinàdu , pps, agt: acoighinadu Definitzione chi at pigau cotura, chi at bufau a tropu de dhi pigare sa conca Sinònimos e contràrios acogau, ammuscau, cotu, imbreacu.

coighinàre , vrb Definitzione pigare imbriaghera, bufare tropu cosas cun àrculu Sinònimos e contràrios imbreacare Ètimu srd.