coíbi , nm, nf: coile,
coili,
cubile,
cuibi,
cuila,
cuile,
cuili,
cuvile Definizione
logu a ue faent fúrriu po crocare is animales, su chi si faent issos etotu coment'e tana o nidu (coile de lèpores, de pedrighes) o su chi faet sa gente (cuile de brebès e àteru) coment'e acorru, aprigu, cun aprigu po su pastore puru; in cobertantza, letu
Sinonimi e contrari
acubiladorju,
apàsciu,
coilarza
/
majone
Modi di dire
csn:
fàchere cubile a solu = pastorigare a sa sola; bogai su lèpuri de su cuili = bogare dae sa tana
Frasi
at paradu su cuile in sa tanca ◊ in istiu faghent cuile in sa sedha ◊ a corcare, pastore e bestiàmine ghirant a su cuile ◊ ses tentatzioni fatu po dispraxi, no lassas in paxi, mergiani atriviu: in coili miu dannu as causau! (F.Pischedda)
Cognomi e Proverbi
prb:
abrili su lèpuri a cuili
Terminologia scientifica
pst
Etimo
ltn.
cubile
Traduzioni
Francese
tanière,
bergerie
Inglese
lair,
fold
Spagnolo
guarida,
aprisco
Italiano
cóvo di animali,
ovile
Tedesco
Bau,
Schafstall.
coibíra , nm Definizione genia de bobboi prus mannu meda de una musca chi in s'istade, mescamente a oras de sole, istat sèmpere cantandho: a logos narant custu matessi númene a su tirriolu Sinonimi e contrari angesa, bibbigorra, chíchela, chícula, cixa, cixigraxa, pisigorra, sitzigarra, sitzigolla, tzitarra / carrintolu, tintirriolu Frasi su coibira est citiu Terminologia scientifica crp, tibicen plebejus Etimo srd.
coichína , nf: coighina,
cuighina Definizione
su bufóngiu a tropu de cosa cun àrculu tanti de pigare sa conca, faet a illuinu
Sinonimi e contrari
aciumu,
coidura,
cota,
cotua,
imbreachera
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cuite,
ivresse
Inglese
drunkenness
Spagnolo
borrachera
Italiano
sbrónza
Tedesco
Rausch.
coidàde , nf, nm: coidadu,
cuidade,
cuidadu,
cuidatu,
cuidau Definizione
pentzamentu, presse, incuru faendho is cosas; coidau dhu narant fintzes in su sensu de diferéntzia
Sinonimi e contrari
acaloramentu,
apensamentu,
apinnicu,
coidu,
contibizu,
presse,
reminu
| ctr.
descuidu
Modi di dire
csn:
pònnere in cuidadu a unu = pònnere presse a unu; giàresi, dàresi coidadu = tènnere presse, chircare de fàghere sa cosa impresse, coitare
Frasi
candho in domo mi narant "Pane cherzo!" e no ndhe apo, mi dao cuidadu e divento a furare resinnadu (B.Caredda)◊ dadi coidadu, ca timo no proat, ca est tronendhe ◊ si sas muntagnas fint de macarrones, e ite vida sa de cudhos chi ant pagu cuidadu! ◊ giaidí coidau!
2.
no tenit coidau de is consillus bonus chi dhi donat genti manna
3.
- calincuna mobadia maba no at a èssi? - no est coidau, est unu spitzu de musca!… (A.Garau)◊ intra Barrabi e Sedhori passat pagu coidau
4.
no iat pérdiu coidau: iat pigau is lentzorus frigaus e dhus iat ispartus asuba de su piciochedhu po dhu cuai
Cognomi e Proverbi
prb:
su cuidadu faghet sa domo
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
diligence,
sollicitude
Inglese
diligence
Spagnolo
cuidado,
celo
Italiano
solèrzia,
alacrità,
sollecitùdine
Tedesco
Emsigkeit,
Eilfertigkeit.
coidadósu , agt, nm: cuidadosu,
cuidatosu Definizione
chi o chie tenet o portat coidau, lestresa, faendho is cosas
Sinonimi e contrari
coidosu,
contipizosu,
lestru
| ctr.
adasiau,
cagallente,
immajonadu
Frasi
che essit coidadosa a s'ortu e la bido aferrendhe unu furcalzu! ◊ si ti pedit unu giolminu, curre coidadosu a su giardinu! ◊ ómine dormidore, pagu cuidadosu ◊ candho su babbu mustrat coidadu est coidadosu su fizu puru
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
diligent,
prévenant
Inglese
solicitous
Spagnolo
cuidadoso,
celoso
Italiano
solèrte,
sollécito,
premuróso
Tedesco
emsig,
eilfertig.
coidàdu coidàde
coidàe, coidài , vrb: acoidai,
coitai,
coitare,
cotiare,
cuidai,
cuidare,
cuitare Definizione
fàere impresse, a sa lestra, pònnere pagu tempus a fàere una cosa; contivigiare sa cosa / impr. cotiae!, coitàtebbos!, coitaisia! = faghide impresse!; andhare, fàghere, nàrrere coitendhe = coitare andhendhe, faghindhe, nendhe
Sinonimi e contrari
apressare,
incoire
| ctr.
adasiai,
discodiare
Frasi
setzat in cogina ca seo annanno a logu, già coito! ◊ mancai coidit a dh'arrosci, si est pigau a bonas gei trabballat ◊ vae a iscola e cótia a ghirare! ◊ li apo iscritu e mi at rispostu cuitendhe ◊ a mengianu su mairu si nd'est coitau a pesai
Etimo
ctl., spn.
cuytar, coytar
Traduzioni
Francese
se hâter
Inglese
to hurry up
Spagnolo
apresurarse
Italiano
affrettarsi,
spicciarsi
Tedesco
sich beeilen.
coidàle , nm: coitale,
cubidale,
cuidale,
cuitale Definizione
in sa carena, s'annoigadórgiu in sa mesania de su bratzu
Sinonimi e contrari
cuidu
Frasi
fit cun benujos e coidales iscalaviados ◊ bene sétidu in sa cadrea, arrambat sos cuidales a sa mesa ◊ s'at issaponatu su tzucru e sos bratzos fintzas a sos cuitales
Terminologia scientifica
crn
Etimo
ltn.
cubitale(m)
Traduzioni
Francese
coude
Inglese
elbow
Spagnolo
codo
Italiano
gómito
Tedesco
Ellbogen.
coidànas , nf pl Definizione matzos de funighedhas curtzas, o marredhas, infrochitadas cun orrughedhos de drapu de vàrios colores, chi is carradores po gala ponent a is odrinagos acanta a is origas de is boes candho portant gente a carru iscrobetu o a traca a una festa Sinonimi e contrari cordonera.
coidànu codiànu
coidàu , pps, nm: cuitau Definizione de coidai; pentzamentu, presse de fàere is cosas Sinonimi e contrari coidade.
coidòre, coidòri , nm Definizione nau de alegúmene, chi coet bene, cun facilidade; nau de ccn., chie coghinat, fintzes chie s'imbriagat fatuvatu, chi costumat a s’imbriagare Sinonimi e contrari coili 1, coxibi / cochineri / fegone, imbreacone, imbriagaciolu Etimo srd.
coidósu , agt: coirosu,
coitosu Definizione
chi tenet coidu, presse, chi coitat, chi tenet coidau / tazu coitosu
Sinonimi e contrari
coidadosu,
contipizosu
| ctr.
bistentosu
Frasi
su massàgiu coidosu ammàniat sos trastos su manzanu chito ◊ ant fatu unu viazu coidosu ◊ sias coidosu!
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
diligent,
prévenant
Inglese
solicitous
Spagnolo
cuidadoso
Italiano
solèrte
Tedesco
emsig.
cóidu 1 , nm Definizione cossale de pedhe chi ponent po pòdere passare in logos de malesa craca, po no dhis púnghere o iscorriare su bestimentu Terminologia scientifica bst.
coídu, cóidu , nm: coiru Definizione
presse, pentzamentu, incuru de fàere sa cosa, de coitare / a coidu = impresse, fintzes chitzo
Sinonimi e contrari
coidade,
presse
| ctr.
descuidu
Frasi
dàdebbos coidu! ◊ mi ammancant is coidus tuus, o babbu, is anninnias, is istrúncius! ◊ si no ti das coidu dhu tzapas a sa coa!…
2.
ciai est a coidu e acudeus a allegai cun su giòmetro.
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
diligence,
sollicitude
Inglese
diligence
Spagnolo
cuidado
Italiano
solèrzia
Tedesco
Emsigkeit.
coidúra cochidúra
coighína coichína
coighína 1 , nf: cuighina, cuichina Definizione sa tzompa o cotzighina, sa parte de is arraighinas de una mata Sinonimi e contrari cossighina Frasi fit tzegu che coighina de chessa ◊ sos carvonajos comintzeint a bogare coighina ispatendhe a primu sas majas de sa chessa Terminologia scientifica rbr Etimo srd.
coighinàdu , pps, agt: acoighinadu Definizione chi at pigau cotura, chi at bufau a tropu de dhi pigare sa conca Sinonimi e contrari acogau, ammuscau, cotu, imbreacu.
coighinàre , vrb Definizione pigare imbriaghera, bufare tropu cosas cun àrculu Sinonimi e contrari imbreacare Etimo srd.