A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

isbúvulu , nm Definitzione genia de moida, de sonu, chi faet su buvone o muscone Sinònimos e contràrios isbuvonada, múghida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bourdonnement Ingresu rumble, grumbling Ispagnolu zumbido Italianu rómbo, bofonchiaménto Tedescu Dröhnen, Brummen.

isbuzàre , vrb Sinònimos e contràrios immatare, isbuserigare Ètimu srd.

isbuzarràre , vrb: sbuzarrai Definitzione cobèrrere ómines cun ómines, o féminas cun féminas Sinònimos e contràrios ilviolare, inculare, isburbare Terminologia iscientìfica ssl Ètimu itl., spn. buggerare + bujarrón Tradutziones Frantzesu violer, sodomiser Ingresu to rape, to sodomize Ispagnolu sodomizar Italianu stuprare, sodomizzare Tedescu vergewaltigen, sodomisieren.

ísca , nf: íscara, íschia, íscia, iscla, iscra Definitzione terrenu de terra grussa, frisca, in paris o aparigiada, mescamente ororu de errios, in logu bàsciu, bonu po fàere ortalítzia / min. iscrizola, iscrizolu, iscrighedha Sinònimos e contràrios bàtica, cannàrgiu, cavora Maneras de nàrrere csn: terrinu de i. = bellu, de terra bona po fai a ortu; pònnere iscra = prenare, semenare terrinu de iscra, fai s'ortu; èssiri totu a un'isca che figumorisca (nadu de sa carena de unu, e mescamente de fémina) = chi no zughet chitu, prantzadu che una tàula de morisca; èssiri totus a un'isca (nadu de duos o de medas) = totus a un'origa, de sa matessi idea Frases creschent ervas bundhantes in dogni íscia ◊ bidendhe in s'isca de su riu sàlighes e àlinos si sentit afritzadu de aziu ◊ in sas iscras sos trutzos de sa chipudha fint ancrucados ◊ sas cosas de contivizare fint medas: iscras, binza, olivàriu ◊ in s'ortu bi fint sas iscras de abbare Sambenados e Provèrbios smb: Isca Ètimu ltn. ins(u)la.

iscàba , nf: iscala, issala, scaba Definitzione genia de aparatu chi serbit po pesare e calare in pagu tretu, fatu a iscalinas o a travedhas (pedarzos) totu paríviles ue si ponet su pei; logu de monte o serra inue si podet passare de una bandha a s'àtera; sinnu de bestiàmene: in s'origa, una segada a L de mesania a punta, a denanti, o a desegus; ispartzidura de unu valore in partes oguales, paríviles, inditadas cun intacas (es. is chentu partes, o grados, de sa temperadura intremesu de su fritu chi faet cagiare s'abba e su calore chi dha faet budhire cun sa pressione a paris de su mare); su raportu chi serbit a inditare in is cartinas chi arrapresentant unu territóriu cantas bortas sa mannària de su logu dh'ant impiticada po dhu arrapresentare (es. 1:100 – de lígere unu a chentu – ue su 1 est su logu e 100 s'impiticamentu e po cussu sa misura 1 in su disegnu currespondhet a 100 bortas sa matessi misura in su logu, 1 millímetru in sa cartina = 100 millímetros in su logu)/ min. iscalita, iscalighedha (custu fintzes a isfrégiu o a disprétziu); genias de iscala: a caragolu, de linna, dópia, fraigada, a manu; partes de un'iscala: iscalina o travedha, su pè (parte chi comintzat de terra), conca (sa parte prus in artu), cossales (de i. a manu), is duos currentes inue intrant is travedhas; iscala musicale = su sonu segundhu s'artària ispartziu in sete 'grados' de su grae o bàsciu a su acutzu o pibidosu comente benit arrapresentau cun is notas in s'arriga musicale o pentagramma Maneras de nàrrere csn: i. de fune = iscala de gatu; i. de fustes = iscala a manu a unu cossale o bighiciola cun traessas intradas de parte in parte; i. de carru = sa timona, truncu de preustinu nébidu, isperradu in duos (sas duas cambas) e muntesu abbertu in s'ala prus russa, est sa parte prus importante de sos carros a boes; Iscalaejoga = pigada a s'intrada de Tàtari totu a furriadas curtzas; i. de santu Zagu = sa ’ia de sa palla; èssiri chei su ciurpu chi at agatau un’iscala ’e carru = bídere una cosa chi…no bi at mancu bisonzu de zúghere ogros pro l’agatare, gai meda est ladina e manna Frases pro lòmpere a cue bi cheret iscala ca est in artu meda ◊ ant postu iscabas po artziai a campanibi 4. issu puru podit binci, ma est coment'e cudhu ciurpu chi at agatau un'iscala de carru! Terminologia iscientìfica dmo, ans Ètimu ltn. scala Tradutziones Frantzesu escalier, échelle Ingresu stair Ispagnolu escalera Italianu scala Tedescu Treppe.

iscabàciula , nf, nm: iscabàtzulu Definitzione iscaligione, gurdonedhu piticu, ma nau prus che àteru in su sensu de parte de unu gurdone: iscabàtzulu dhu narant fintzes a sa carena o sporra ebbia Sinònimos e contràrios campaninu, cicillone, iscalúgia, pimpillia, popurustu, scrichilloni, tzitzicra / cdh. iscapàciula, ttrs. iscabàtzura.

iscabadèsa , nf Definitzione su èssere iscabados, chentza cabu, farta de abbistesa Sinònimos e contràrios iscabadoria | ctr. abbistesa Ètimu srd.

iscabadhàre , vrb Definitzione betare de cuadhu Sinònimos e contràrios iscabadhicare Ètimu srd.

iscabadhicàda , nf Definitzione foedhandho, essire de s'argumentu, cricare àteras allegas chi pagu dhue intrant cun su chistionu Ètimu srd.

iscabadhicàre , vrb Definitzione betare o fàere orrúere de cuadhu Sinònimos e contràrios iscabadhare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu désarçonner Ingresu to unsaddle Ispagnolu derribar, desarzonar Italianu disarcionare Tedescu aus dem Sattel werfen.

iscabadínu , avb Definitzione a i. = a s'iscabada, cun pagu cussideru, a sa maconatza Frases comintzeint a li muizare sas últimas peràulas betadas a iscabadinu.

iscabadoría , nf Definitzione su èssere chentza cabu, trotos, revessos; isciolóriu, cosa chi no tenet sétiu Sinònimos e contràrios arrevesciori, dortine, revessura, trotímene / bambiore, isabidóriu, isciallóriu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sottise Ingresu obtuseness Ispagnolu necedad Italianu stoltézza Tedescu Torheit.

iscabàdu , agt Definitzione nau de ccn., chi est chentza cabu / avb. a s'i. = a sa maconatza, chentza cabu Sinònimos e contràrios iscabiladu, iscabudadu | ctr. acabadu, cabosu, giudisciosu Frases fit un'ómine iscabadu e a sa bona de Deus ◊ sos sentidos catigados bidimos dae concas iscabadas ◊ a ue at a giúghere custa cursa iscabada? ◊ un'iscabadu e atrividu podet fàghere machines ◊ si at fatu machine gai est candho fit pisedhu iscabadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sot, idiot, insensé Ingresu foolish Ispagnolu insensato Italianu sènza giudízio, stólto, insensato Tedescu töricht, unbesonnen.

iscabàre , vrb Definitzione pèrdere sa conca, su cabu, su giudítziu Ètimu srd.

iscabarronàre , vrb Definitzione segare a sbiàsciu, a istúturu; foedhandho, segare de tressu, brigare a unu Sinònimos e contràrios sbiasciai / abbruncai, irmurrare Ètimu srd.

iscabarròne, iscabarròni , nm Definitzione orrugu mannu de orrobba Sinònimos e contràrios ispitúlliu Frases cussu est teracu chi sestat sas ragas cun iscabarrones de bandhera italiana…

iscabàtzulu iscabàciula

iscabbéssu , nm: iscambessu, scabbessu Definitzione ciafu, cropu forte giau cun sa manu a cara Sinònimos e contràrios bofetada, bussinada, ibbatulada, irbirroncu, iscantargiara, iscantulada, istuturada, mantuada, sporsugada Frases su pitzinnu l'istrochet pro l'afutare, ma cudhu li daet un'iscabbessu ◊ s'abba de s'erriu paret pigandhe is perdas a iscabbessos 2. s'iscabbessu de sa morte tua mi at fertu ghighinandhe sos ratos de su coro Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu revers de main Ingresu backhander Ispagnolu revés Italianu manrovèscio Tedescu Ohrfeige.

iscàbbu , nm Definitzione genia de giogu: giogandho a bardúfolas, su fèrrere o cracare cussa de su cumpàngiu Sinònimos e contràrios isgabbu*.

iscabbúllere, iscabbúlli, iscabbúlliri , vrb: scabbulli Definitzione pigare de manos (de un'àteru) a fortza, illimpiare, arrennèscere a si ndh'essire o a si ndhe libberare de una chistione, de una dificurtade, de ccn., arrennèscere a fàere calecuna cosa de profetu / pps. iscabbúlliu (e iscabbulliu puru), iscabbultu, iscabburtu; i. ccn. cosa de una chistioni = bogar'e ragas, lòmpere a carchi resurtadu Sinònimos e contràrios afranchire, allibberai, disgagiai, ifrancare, illertire, irfroculare, iscabulire, iscabutzire, iscampulire, iscatavidai, iscrúfere, scadamessi, schighitzí / ischire Frases dh'at iscabbúlliu a costu de sa vida ◊ una surra de genti fiat impitada a iscabbulli unu paghedhu de terra po bivi ◊ tue non cres cantu fut aunnau s'erriu, epuru mi ne seo iscabbulliu Ètimu ctl., spn. Tradutziones Frantzesu dégager Ingresu to free oneself Ispagnolu escabullirse Italianu svincolare, svincolarsi, districarsi, divincolarsi Tedescu losmachen, sich befreien, sich entwirren.