A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

moraschínu , agt Definitzione nau de animale, chi est de intina agiummai niedha, iscuriosa Sinònimos e contràrios ghiani Terminologia iscientìfica clr.

morciòne , nm: murcione, murcioni Definitzione trunchedhu curtzu, orrugu de truncu mescamente de fundhale de mata; in cobertantza nau de unu, chi est mudurcu, de pagos foedhos, chi abbarrat meda citiu Sinònimos e contràrios múciu, mulcione*, muncioni, mutzichina, trunchedhu / titone / mudigone, muduleu, mutricone Frases si callentat ananti de tres murcionis allutus ◊ sa furmica tenet sa cala in murciones e tróculos ◊ niedhu che unu murcioni 2. a chini no chistionat e non ci dhi fuit s'errisu naraus ca est cosa de murcioni Sambenados e Provèrbios smb: Murcioni Tradutziones Frantzesu bûche Ingresu log Ispagnolu tocón Italianu ciòcco Tedescu Strunk, Baumstumpf.

morcúdu , agt: murcudu Definitzione nau de craba, de brebè, chi portat is corros incurtzaos o curtzos (o fintzes chi no ndhe portat nudha) Sinònimos e contràrios móciu, múdulu Ètimu ltn. murcus.

mordàssa , nf Definitzione orrugu de fuste istampau a una parte, ue intrat una codriola, impreau po aferrare a murros e poderare firmu su cuadhu o molente arestosu ferrandhodhu: su bruncu, ma cun prus precisione sa lavra de pitzu istrinta in mesu de sa codriola a lobu, si faet a nodu tundhu e po cussu a s'aina dhi narant fintzes sa cariasa (cheréssia) Sinònimos e contràrios narita Terminologia iscientìfica ans Ètimu ctl., spn. mordassa, mordaza.

mordentàu , agt Definitzione chi est inciupiu de mordente, at suspiu mordente, foedhandho de linnàmene trebballau Frases fachiant sos baules de linna mordentada.

mordènte, mordènti , nm Definitzione unu cumpostu de diversos colores ammesturaos cun ógiu po usu de indorare o impratiare chentza brunidura.

mòrdere , vrb: mòrdiri, múrdiri Definitzione si narat po su mossigare o púnghere de is animaledhos e bobbois velenosos e fintzes po s'acusa chi podet fàere sa cusciéntzia Sinònimos e contràrios monsiare, mòssere 2. nau ca su calentori dhis murdit prupa e moedhu! (R.Locci)◊ sa cussiéntzia mordet si unu ingannat sa pitzoca! Ètimu ltn. mordere.

mórdidu , pps, agt: mulditu Definitzione de mòrdere Sinònimos e contràrios móssidu, mossigadu.

mordidúra , nf: murdidura Definitzione prus che àteru, maladia chi benit a is animales a sa tita Sinònimos e contràrios mossidura, mossigadura / cdh. mulditura Ètimu srd.

mòrdiri mòrdere

mordogàre , vrb Definitzione matzigare cun dificurtade, fintzes papare cun allurpidura, orrunchinare Frases sos acudidos, candho sunt in mesa, mordogant e ti faent bella cara chena pentzare a traballu e ispesa (G.A.Mura)

mordógu , nm Definitzione su mordogare Sinònimos e contràrios rosicadura, rósicu Ètimu srd.

mòre , nm, nf: amore, mòri 1 Definitzione sentidu bonu de istima, su bòllere bene Sinònimos e contràrios afetu, apegu, istima / mota / sua 1 / càusa, neche | ctr. ódia, tírria Maneras de nàrrere csn: pònnere more, leare more a unu = ghetai istima; èssere o bènnere in more (nau de animali fémina, ma fintzas de is féminas) = èssiri subau; èssere in more sua (nadu de carchi cosa suzeta a cambiare, es. àrbure) = èssere in sa muta bona, zusta, fàghere su cambiamentu bene; po mòri de… (nr. "pommòri")= pro amore a… (ma fintzas "pro neghe, curpa de…, pro méritu de…"); po mòri ca = mancari…, cun totu chi…; po more mia, tua, sua, nostra, vostra, issoro = pro me, pro te, cherindhe bene a mie, a tie, e gai Frases pro mor'e Deu, dàdemi unu cantu de pane! ◊ chin milli mores ti saludo! ◊ como sunt sas àteras istellas pro more tua zughendhe su lutu ◊ po mòri mia babbu e mama no certant mai ◊ onzi cosa Isse at fatu pro more nostra (G.Marras) 2. cussa est cane in more, cun totu cussos canes mascros ifatu! ◊ sas berbeghes benint in more tra làmpadas e tríulas 3. po mòri de si segai is funis de ananti si ndi est andau su carru a segus ◊ po mòri de su dotori mi est morta sa pipia ◊ pro more chi bi aiat impodha meda sos curridores chi beniant a bidha fint pagos ◊ frades tuos sunt líbberos po mores mias! 4. po mòri ca ses istudiau gei ndi cumprendis calincuna cosa!… 5. est sole forte, ma inoghe in s'umbra, s'intúnigu est assutendhe in more sua ◊ s'innestat candho sa linna est in more Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu amour Ingresu love Ispagnolu amor Italianu amóre Tedescu Liebe.

moredína moderína

moresínu , agt, nm: morisinu, muresinu, murisinu Definitzione de colore niedhudu, chi est in colore de mura; murighessa, genia de mata manna chi faet su frutu coment'e una mura Sinònimos e contràrios moritu, murenu / gersa, morighessa Frases po èssi muresina, ti stait sa seda celesti! ◊ sa baca muresina no portat ischina e allatat in fronti…◊ fiat murisinu de faci, teniat 1,65 de cantellu e una bella cabidhada de pilus Terminologia iscientìfica clr, mtm, Morus alba, M. nigra Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu brun, jeune homme brun, garçon brun Ingresu brown, swarthy, mulberry (tree) Ispagnolu pardo, morera, moral Italianu bruno, morettino Tedescu dunkel, Weißer oder Schwarzer Maulbeerbaum.

moretína moderína

moretína 1 , nf Definitzione una genia de pigione Sinònimos e contràrios cincirri, murinata, olzale, trinedha, zizí Terminologia iscientìfica pzn.

morfíliu marfíliu

morfína , nf Definitzione genia de droga, de drommitiolu, impreau coment'e meighina po abbrandhare dolores fortes.

morfódhu , nm Definitzione genia de supa cagiada, ma fintzes cosa fata o essia tropu modhe (cun tropu abba mentres chi bolet asciuta) Sinònimos e contràrios marfadhu*, martitzu, morgodhu.