tzúgru, tzúgu tzúciu
tzugúdu , agt Definitzione nau de ccn., chi tzugu grussu Terminologia iscientìfica zcrn Ètimu srd.
tzúgulu , nm Definitzione in sa carena, su tretu de su gúturu, tra is codhos e sa conca, cunsiderau totu pínnigu Sinònimos e contràrios butuju, ciugu, trucu*.
tzuidhía tziodhía
tzuillòne , nm Definitzione istídhigu de cosa bruta chi comente passat lassat una síngia de brutore.
tzuinài , vrb: tuniare, tzuniai, tzuniare, tzuniari Definitzione su tzunchiare de su porcu, ma fintzes de su cane; musciare, nàrrere ccn. cosa a murrúngiu, a chèscia Sinònimos e contràrios acioare, ciunchiare, crochidare, intzuai / musci Frases intr'e is animalis, su cuadhu annirgat, su molenti corróxinat, su bòi corrinat, su porcu tzúinat, su cani tzàulat, sa brebei belat 2. mudu, mancu tzúnies! Ètimu srd.
tzuínu , nm Definitzione
sa boghe de su porcu
Sinònimos e contràrios
cróchidu
Terminologia iscientìfica
bga
Tradutziones
Frantzesu
grognement
Ingresu
grunt
Ispagnolu
gruñido
Italianu
grugnito
Tedescu
Grunzen.
tzulfarósu , agt Definitzione
chi portat tzúrfaru
Tradutziones
Frantzesu
sulfureux
Ingresu
sulphurous
Ispagnolu
sulfuroso,
sulfúreo
Italianu
solforóso,
sulfùreo
Tedescu
schweflich,
schwefehaltig.
tzúlfaru , nm, nf: ciúrfua, surfu, súlfaru*, tzúlfuru, tzurfaru, tzurfu, tzúrfua, tzúrfuru Definitzione elementu chímicu de símbulu S, númeru atómicu 16, pesu atómicu 32,066 Sinònimos e contràrios fúrfaru, súlfaru Frases dh'ispurtint sos ogos ca fuit meigandhe a tzúrfaru ◊ custa borta puru apu ghetau tzúrfua isceti, ma un'àtera ghetu sa tzúrfua ramada.
tzulfuràda , nf Definitzione fumu de tzúrfaru.
tzúlfuru tzúlfaru
tzúlla! , iscl Definitzione nudha (arrespondhendho cun ifadu a chie pedit cosa) Ètimu srd., itl. tzuca + nulla.
tzullè! tzeulè!
tzullonàdu , agt Definitzione
chi est totu a giúmburos, pistaduras
Sinònimos e contràrios
agiumbuau,
bugnosu,
bunzudu,
giumburudu,
tzurumbosu
Frases
sa padedha fit niedha e tzullonada in costas (P.M.Canu)
Tradutziones
Frantzesu
cabossé,
bosselé
Ingresu
buckled
Ispagnolu
abollado
Italianu
ammaccato
Tedescu
verbeult.
tzúllu , nm Definitzione persona de pagu capia, chi si lassat pigare e cumbínchere comente bolet s'àteru Sinònimos e contràrios bambioco, tontassu.
tzúlpu , agt, nm: ciurpu,
surpu,
trupu*,
tzurpu Definitzione
chi o chie no biet, chi dhi mancat o faet farta manna sa vista, a bortas fintzes nau in su sensu chi no cumprendhet, no biet su male chi faet
Sinònimos e contràrios
cegu,
insurpu,
ispereladu
Maneras de nàrrere
csn:
fai una cosa a sa tzurpa = a sa tzega, sentza de castiai, sentza de biri, sentza de isciri; tzurpu límpiu = chi no bidet própiu nudha; tzurpixedhu!… = tzegu própiu, tzegu deretu; èssiri cumenti a unu tzurpu chi iat agatau un'iscala de carru… = arratza de meraviza!… (za est cosa madura!)
Frases
fai chi su tzurpu apubit e s'istrupiau camminit! ◊ toca, ita mi bogas a papai, chi seu tzurpu de su fàmini?
2.
est surda e tzurpa límpia sa meri mia
Sambenados e Provèrbios
prb:
bit mellus unu tzurpu in domu sua chi no chini nci bit in domu allena
Tradutziones
Frantzesu
aveugle
Ingresu
blind (man)
Ispagnolu
ciego
Italianu
cièco
Tedescu
blind.
tzuluchíta , nf Sinònimos e contràrios cianculita, tzaculitata, tzaculitu*
tzuluchitàre , vrb Definitzione èssere a ticullidas, a tzuncullitos Sinònimos e contràrios tziculitare*
tzulumbòne , nm: tzurumbone Definitzione
sa carre, sa pedhe, comente si ndhe pesat ufrada candho at pigau cropu, mescamente in conca
Sinònimos e contràrios
abbugnadura,
abburrutonada,
ammaciugadura,
biaconcu,
biocu,
buglione,
bumburusone,
burrugnone,
ciumbone,
cocoroi 1,
cucubaju,
culcuvedhu,
giumbu,
lidigore,
praga,
tzumburisone
Maneras de nàrrere
csn:
torràreche unu tz. a un'isterzu = iscúdiri apitzus de su giumbu fintzas a dhu torrai a paris; àerendhe sa ruta e su tz. = su dannu e su zúdigu, su dannu e sa befe, unu male subra de s'àteru
Frases
comente est rutu at fertu a conca e si at fatu unu tzurumbone ◊ si no fio istadu cun custu tzurumbone de gobba che fio essidu a mi chilcare faina
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
bosse
Ingresu
bump
Ispagnolu
hematoma,
chichón
Italianu
ematòma,
bernòccolo,
ammaccaménto
Tedescu
Hämatom,
Beule.