Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

apozalàdros , nm Definitzione unu chi amparat malefatores, furones e àtera gente deosi Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui est de connivence avec les larrons Ingresu abetter, abettor Ispagnolu encubridor Italianu favoreggiatóre Tedescu Begünstiger.

apramàre , vrb Definitzione fàere a tímere meda Sinònimos e contràrios acicai, asciuconare, asciustrare, aterrighinare, ilgirare, ispantamare, ispramai, istrementire, isturdinare, stremessiri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu frapper de terreur Ingresu to terrify Ispagnolu aterrorizar Italianu atterrire Tedescu erschrecken.

apranàda , nf Definitzione su apraniare Sinònimos e contràrios aplanadura, ipianitada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de rabot Ingresu planing Ispagnolu cepilladura Italianu piallata Tedescu Abhobeln.

apraniàda , nf Definitzione su apraniare, fàere lisu a prana; nau in cobertantza, su chi si narat o si faet po ammodhigare a unu giaendhodhi bàntidos Sinònimos e contràrios ipianitada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de rabot Ingresu planing Ispagnolu cepilladura Italianu piallata Tedescu Abhobeln.

apròba , avb, prep: aprobe, aprobi, apróbiu, aprope, aprova, aprove, proba Definitzione a pagu tretu, a pagu tempus, nau fintzes in su sensu de andhare bene a fàere ccn. cosa / gei est apróbiu!… = ch'est atesu meda Sinònimos e contràrios acanta, acultu, afaca | ctr. atesu Frases so essindhe ma no mi benit aprove a colare a sa Comuna ◊ si mi benit aprove lu tenzo! ◊ aproba est su Giudítziu universale: ma sos umanos vivent in delíriu e parent in continu carrasciale (P.Casu)◊ su fizu est aprova a recuire ◊ ge est a pinnicu e apróbiu cussu logu!… 2. che istat aprobe a Castedhu ◊ aprope a sa bidha bi at unu nurache ◊ sa barca fit aproba a che afundhare ◊ sunt aprobe a betare sa bòvida ◊ ch'est mesanote colada, aprove a sa una ◊ su Segnore est aprove de chie lu chircat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tout près, près de Ingresu near Ispagnolu cerca Italianu vicino Tedescu in der Nähe, neben.

apugnigosài , vrb: apunnigosai, apunziconare Definitzione iscúdere, pigare a cropos de púngiu Sinònimos e contràrios abbuciconai, acatzotai, apugnigorai, apuinare, apunzare, apunzicare, burtzigare Frases si apunziconat sos càvanos e si addobbat sa conca a su muru Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu donner des coups de poing Ingresu to come to blows Ispagnolu dar de puñetazos Italianu prèndere a pugni Tedescu jdn. mit Faustschlägen traktieren.

apunghitài , vrb Definitzione arregòllere cosa a pagu a pagu, cun dificurtade Sinònimos e contràrios preulire, regutzulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre de côté Ingresu to scrape together Ispagnolu ahorrar, recoger poco a poco Italianu raggruzzolare Tedescu zusammensparen.

apunzàre , vrb Definitzione pigare a cropos de púngiu, pruschetotu candho, pranghendho su mortu, no si podet padire su dolore e unu s’iscudet púngios a petorras Sinònimos e contràrios abbuciconai, acorpai, addolare, apugnigosai, apunzicare Frases tue moris… si apunzant atitendhe mama, babbu, muzere ◊ sa mama isfaghíndhesi in piantu si apunzaiat pro su fizu mortu ◊ sos depidores mandhaiant sas muzeres a si apunzare preghendhe de no che los bogare ◊ si l'aiat picada chin iss'etotu apunzàndhesi sos càvanos 2. sos cumpanzos etotu l'ant apunzadu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu donner des coups de poing Ingresu to punch Ispagnolu dar de puñetazos Italianu prèndere a pugni Tedescu jdn. mit Faustschlägen traktieren.

ardubinzòne , nm: ardulinzone, bardumingione Definitzione baldu bunzone, minzone o bardu pinzone, e fintzas bardu anzoninu, genia de erba (est una làtia areste), bona a papare, unu pagu marigosa po su latighedhu chi bogat ue si segat Sinònimos e contràrios acamingioni, alminzone, latosa 1, limpora, pinzone, simingioni 1 / cdh. alduminzoni, aldumirizoni, ttrs. carduminzoni Terminologia iscientìfica rbz, Sonchus oleraceus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu lait de lièvre, salade aux lièvres, laitue de lièvre Ingresu hare's colewort Ispagnolu cerraja Italianu allattalèpre Tedescu Kohl-Gänsedistel, Gemüse-Gänsedistel.

àrgine, àrgini , nm Definitzione reparu de terra (o àteru), oru de erriu o de canale fatu apostadamente po chi no ch'essat a fora s'abba Tradutziones Frantzesu levée de terre, digue Ingresu embankment Ispagnolu espigón Italianu àrgine Tedescu Damm.

arrabbussài , vrb: arrebbussai, arrebbussare, arrembussai, arribbussare, rambussai Definitzione pònnere unu pígiu de impastu a is muros po dhos allisare, ammontare is fartas e giare prus fortilesa, prus che àteru s'úrtima manu, prus in fine Sinònimos e contràrios acarragiai, cugutzare, ammantai, ammontare 1, assacarrare, cutzicare, imbusciae / arraspagliai, impalitai, impilatzare, incalchinare, incroxai, ingrostare, intonicai, irrustigare, ischedrare Frases arrabbussau, su muru béciu torrat a nou ◊ femu arrebbussendi s'afaciara de sa domu ◊ sos muros los aiant arrebbussaos a ludru Ètimu ctl. arrebossar Tradutziones Frantzesu enduire de plâtre, enduire de ciment, crépir Ingresu to plaster Ispagnolu enlucir, encalar Italianu intonacare Tedescu verputzen.

arragiolàre , vrb: arrajolare, arregiolare 1, arrejolare Definitzione ingòllere s’arrajolu, sa maladia chi benit a is canes; arrennegare meda Sinònimos e contràrios arragiolire, arraulare / airai, arrannegai, inchietae Frases currendhe avatu meu che arrejoladu, si est postu a mi sighire ◊ mi apo fatu sa lista de sas persones chi, si arrajolo, devo mossigare! 2. cusse marranu de l’intzugliare ca si arrejolaiat che cane! ◊ issa no cheriat seguzada ca si arregiolaiat che batu (M.Danese) Ètimu ltn. rabies Tradutziones Frantzesu être atteints de la rage Ingresu to catch rabies Ispagnolu rabiar Italianu prèndere la ràbbia Tedescu sich die Tollwut zuziehen.

arramadúra , nf: arromadura, ramadura Definitzione cambos, sida; frores e fògia frisca de amenta e de àteru chi sa gente betat in is orrugas candho passant unu santu in crufessone; sa sida chi ponent a s'arau, tra s'isteva e sa dentale, po bogare bene is surcos Sinònimos e contràrios arromada, arromu Frases sos pitzinnos festant a santu Zuvanne brincandhe s'arramadura alluta in sas carrelas 2. unus cantus iant istérriu in sa bia is mantus insoru, atrus ispainànt s'arramadura ◊ me is arrugas po is festas ghetant s'arramadura 3. s'arromadura de s'aradu si faghet ponindhe sida tra s'isteva e sa entale pro fagher essire menzus sos surcos Terminologia iscientìfica sntz Ètimu ctl. enramadura Tradutziones Frantzesu jonchée de fleurs Ingresu decking with flowers Ispagnolu follaje, ramaje, reja Italianu infiorata Tedescu Blumenschmückung.

arramài , vrb: arramare, arromai, arromari, ramai Definitzione pònnere sida frisca, cambos, frores e àteru in crésia, in is portales, in is orrugas, fintzes a betadura in terra, po is festas ue passat sa crufessone cun su santu Frases eus segau prunica po arromari is bias innantis de passari sa prucissioni 2. arromai s'arau po fai mellus is surcus Ètimu ctl. enramar Tradutziones Frantzesu couvrir de feuillages Ingresu to cover with branches Ispagnolu enramar Italianu infrascare Tedescu mit Zweigen bedecken.

arrandài , vrb: arrendai 1, randai Definitzione fàere o pònnere s’arrandha a unu bestimentu o trastu Sinònimos e contràrios irrandhare, trinetare Frases est arrandendi sa camisa ◊ mi ammostas su chi as arrandau me is pannus? ◊ is féminas ant arrandau sa tialledha de s'altari ◊ apu arrendau is lensolos 2. intamen de arrechiai a su babbu mortu, sa genti iat arrandau po sa filla Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire de la dentelle Ingresu to lace Ispagnolu adornar con encajes Italianu merlettare Tedescu mit Spitzen besetzen.

arrannàssa , nf Definitzione aragna o lupu de mari, genia de pische chi podet fàere fintzes de unu metro, bonu meda Sinònimos e contràrios ispirrita, lobina, tràcina Terminologia iscientìfica psc, dicentrarchus labrax Ètimu itl. arranassa Tradutziones Frantzesu loup de mer Ingresu bass (sea) Ispagnolu róbalo Italianu spìgola Tedescu Wolfsbarsch.

arrasogiàda , nf: arrasojada, arresojada Definitzione istichia de lepedha, segada fata a lepedha Sinònimos e contràrios sticada Tradutziones Frantzesu coup de couteau Ingresu stab Ispagnolu navajada, navajazo Italianu coltellata Tedescu Messerstich.

arrebbechinàre , vrb: rebbechinare* Definitzione istare a perrica, fàere s'abbetiosu, arrespòndhere po abbétia Sinònimos e contràrios abbetiae, reotare, tricatare Tradutziones Frantzesu avoir une prise de bec Ingresu to squabble Ispagnolu altercar Italianu battibeccare Tedescu zanken.

arrebbócu , nm Definitzione carda de prantu, de arrennegu Sinònimos e contràrios arrebbentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rage réprimée avec de chaudes larmes Ingresu anger reprimed with an implacable cry Ispagnolu arrebato de ira Italianu ira reprèssa con pianto implacàbile Tedescu verhaltener Zorn.

arrebbússu , nm: ribbussu Definitzione pígiu de impastu (crachina o cimentu cun rena) chi si ponet a is muros po dhos allisare e finire, ammontare is fartas, giare fortilesa, istare prus límpios e po dhis giare una passada de tinta Sinònimos e contràrios àlbiu, arrebbussonzu, incalchinu, ingrostu, innalvinonzu, intúnigu Frases si ses maistu bonu si bit a s'arrebbussu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plâtre, enduit de ciment Ingresu plaster Ispagnolu enlucido Italianu intonacatura Tedescu Verputzen.

«« Torra a chircare