Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbrúnchidu , nm: abbrúnchiu Definitzione cropu, atumbada a calecuna cosa; briga chi si giaet a unu po dhu currègere Sinònimos e contràrios abbruncadura, abbruncu, agghégiu, atumbada, irbrúnchiu / ispórchidu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup, heurt Ingresu impact Ispagnolu golpe Italianu urto Tedescu Stoß.

abbrúncu , nm Definitzione su nàrrere cosa a unu coment’e brigandhodhu; orrugos de linna fine Sinònimos e contràrios abbruncadura, abbrúnchidu, abbrúnciu, agghégiu, bria, certu, inzemu, irbrúnchiu, ispórchidu / chimuza Frases cust'abbruncu l'at sentidu cosas mannas ◊ mancari suta de sa cuguzura, ascultaia s'abbruncu de sos tronos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mercuriale, semonce Ingresu rebuke Ispagnolu tropiezo Italianu urto, rimbròtto Tedescu Stoß, Verweis.

acollàda , nf: acollara Definitzione su giare un'ispinta, su fàere fortza a cropu o totus impare Sinònimos e contràrios acirrada, afracada, assuprida, colpu, imberta, impédhida, incollada, ispinta, lómpia Maneras de nàrrere csn: dhi at donau un'acollada!… = l'at fatu un'assuprida!…; un'a. de àcua = una bufada manna de abba, acirrada Frases s'aradu tichirriaiat a donzi acollada forte de su giuo ◊ at pigau un'acollara in sa vetura e de sa dí at cumentzau a sciolloriai ◊ dhi at donau un'acollada, in s'oru de su mari, e ci dh'at ghetau a s'àcua ◊ toca, mulleri mia, ca est s'úrtima acollada! 2. torrat a domu, pigat sa cullera e via àteras duas o tres acolladas de cudha cosa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu poussée occasionnelle Ingresu push with the shoulder Ispagnolu empujón Italianu spintóne, spallata Tedescu heftiger Stoß, Stoß mit der Schulter.

addobbàda , nf: addubbada Definitzione cropu chi si giaet apostadamente o de malesaura; su marcu chi abbarrat in su trastu po su cropu chi at leau Sinònimos e contràrios addrobbulada, arropada, bultzonada, isciuta, trempa 2 Frases a s'addobbada chi li at dadu ch'est rutu a buca a terra 2. ndhe at leadu, ndhe at tentu de addobbadas, cuss'isterzu, a s'imbola imbola de unu logu a s'àteru! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup Ingresu stroke Ispagnolu golpe, cardenal Italianu percòssa, urto violènto Tedescu Schlag, Stoß.

apiculàda , nf Definitzione muntone mannu, cosa meda posta a pira, subràbare; logu ue si artzat Sinònimos e contràrios bigada, pira / altzadòglia, ampuada, ficada, muntada, petorru, picada, pigadorza | ctr. cabada, falada Frases candu acabbat de papai lassat un'apiculada arta de pratus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pile, tas Ingresu pile Ispagnolu pila Italianu catasta Tedescu Stoß.

assachítidu , nm Definitzione móvia a cropu Sinònimos e contràrios ghighinada, resacu, sachedhada, sachedhonzu, trémida Frases intr'e un'assachítidu e una frenada, fiaus arribbaus a s'istatzioni Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secousse Ingresu shake Ispagnolu tumbo, sacudida Italianu scòssa, sobbalzo Tedescu Stoß, Sprung.

atapàda , nf Definitzione cropu chi si giaet a ccn. cosa o a ccn. logu / leare o dare a. Sinònimos e contràrios addóbbida, atàbbida, atopu 1, atumbada, atzapulada, imbrúnchinu, imbrunchioni, irdumbonada, istumbaratzada, trambucada Frases a su pódhighe malu dogni atapada! ◊ no bi lu naraiat in cara ma… onzi atapada fit a su pódhighe malàidu! ◊ un'isterzu totu tzurumbones conta chi ndh'at leadu de atapadas!…◊ si ndhe li daes un'àtera, de atapada, cuss'isterzu si segat! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup, choc Ingresu ìmpact Ispagnolu golpe, choque Italianu urto Tedescu Stoß.

atróculu , nm: Definitzione genia de cropu giau a forte atumbandho a calecuna cosa, mescamente su cropu de conca chi si giaent is mascos gherrandho Sinònimos e contràrios atumbu, crabitinu, tzumbada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu heurt Ingresu collision Ispagnolu cornada Italianu còzzo Tedescu Stoß.

atumbàda , nf: atzumbada, tumbada Definitzione cropu chi, de malesaura o apostadamente, si giaet a calecuna cosa Sinònimos e contràrios abbrúnciu, addóbbida, atàbbida, atopu 1, atúmbidu, atzapulada, imbrúnchinu, imbrunchioni, irdumbonada, istumbada, istumbaratzada, stumbamentu / cdh. atumbata / agghégiu Frases dogni atzumbada a su pódhighe malàidu! ◊ mi donat un'atumbada su mascu… e seu abarrau cuíndixi dis itzopu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu choc, coup Ingresu collision Ispagnolu choque, golpe Italianu urto, cozzata Tedescu Stoß.

atúmbidu, atúmbiru , nm Definitzione cropu chi, de malesaura o apostadamente, si giaet a calecuna cosa o logu, mescamente su cropu de is mascos gherrandho; fintzes su tzàcurru de su cropu Sinònimos e contràrios abbrúnciu, atàbbida, atopu 1, atumbada, atumbu, atzapulada, imbrúnchinu, imbrunchioni, istumbada, stumbamentu Frases sa barca at donau un'atúmbidu contras a s'aprodéndiu 2. at inténdiu un'atúmbiru apalas de una porta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu heurt Ingresu collision Ispagnolu cornada, choque Italianu còzzo Tedescu Stoß.

ciúchiu , nm Definitzione ispinta a cropu Sinònimos e contràrios atapada, ilgiarrada, imbudada, imperta, ispinta, ispuntone, istrempiada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu poussée, bousculade Ingresu shove Ispagnolu empujón Italianu urtóne Tedescu heftiger Stoß.

imbèrta , nf: imbértia Definitzione su s’imbèrghere, su si ndhe andhare e isparire; cropu, acollada, ispinta chi si giaet; dhu narant fintzes in su sensu de créschia, aumentu de su pesu de sa carena; in cobertantza, disgràtzia, dannu Sinònimos e contràrios acollada, colpu, imbudada, impédhida, ispinta / malasorte / créschida Frases s'imberta chi at fatu no s'est bidu prus! 2. si est intesu su passu de su cabadhu e deretu s'imberta de su portale ◊ dàemi un'imberta in sa bantzicallera ca est arressàndhesi! ◊ ti ant porriu atzotas e imbertas chi irrenant! ◊ su cumandhu chi li at nau su babbu li est istau un'imberta e at rispostu nechidau male ◊ petzi s'imberta de su tempus chene piedu est reséssia a lu cranucare 3. a l'at tenta s'imberta!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu poussée violente Ingresu shove Ispagnolu empujón Italianu spintóne Tedescu heftiger Stoß.

imbudàda , nf Definitzione ispinta forte chi si giaet a cropu / giúghere a unu o una cosa a imbudadas = pigai a unu o una cosa a ispintas, pigare de mala manera Sinònimos e contràrios butata, ciúchiu, ilgiarrada, imperta, ispinta, ispuntone, istrempiada Frases ndh'istrampat che àlvure isfundhada dai s'imbudada de unu bentu malu ◊ pro fàghere andhare s'àinu tocat de lu giúghere a imbudadas ◊ sos fizastros no podent bídere sa bídriga: la giughent a imbudadas! ◊ li deit un'imbudada e che lu beteit a modhe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu poussée violente Ingresu violent push Ispagnolu empujón Italianu spintóne Tedescu heftiger Stoß.

irghinitàda , nf: irghitinada Definitzione su irghitinare Sinònimos e contràrios assachitadura, iscutinada, sachedhada, saidada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secousse Ingresu shake Ispagnolu sacudida Italianu scòssa Tedescu Stoß.

ischisinàda , nf: ischixinada Definitzione su ischisinare; cropu chi si giaet a forte Sinònimos e contràrios illempiada, ischixinadura, limpiamentu, samunada / addobbada, arropada, bultzonada, ischichinada, isciuta, istrilla, trempa 2 2. s'ischixinada de sa gafetera a chelvedhos e già l'apo tassidhadu: sa cara pariat unu panetone! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bousculade, coup Ingresu shake, stroke Ispagnolu sacudida, golpe Italianu scossóne, percòssa Tedescu heftiger Stoß, Schlag.

iscotulàda , nf: iscutulada*, iscutzulada, scutulada Definitzione su iscotulare; fintzes cropu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios assachitadura, ghirghidhada, irghinitada, iscutinada, sachedhada, saidada / cumerada 2. su burricu si pesat cun is duas cambas de segus e donat una grandu iscutulada ◊ a iscutzuladas de palita de tzidha, cudhu gatu si fit dadu bandhidu ◊ dona un'iscutulada a sa tialla ca est prena de pimpiralla de pani! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu secousse Ingresu shake Ispagnolu sacudida Italianu scòssa Tedescu Stoß, Erschütterung.

iscubidalàda , nf: iscuitalata Definitzione cropu giau cun su cuidu Sinònimos e contràrios iscúbidu, iscuidada Frases fint totu a iscuitalatas pro s'impercare ◊ donzi tantu nche li porria un'iscubidalada a brente e tandho s'ischidabat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de coude Ingresu elbowing Ispagnolu codazo Italianu sgomitata Tedescu Stoß mit dem Ellbogen.

iscuidàda , nf: iscuvidada, scuidada Definitzione cropu giau cun su cuidu Sinònimos e contràrios incuidada, iscubidalada Frases mi desit un'iscuidada ◊ si no rispondhia a tonu fit un'iscuidada bene dada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu coup de coude Ingresu push with the elbow Ispagnolu codazo Italianu gomitata Tedescu Stoß mit dem Ellbogen.

pístu , agt, pps, nm Definitzione chi dh'ant pistau, chi portat pistadura; de pistare; genia de pelea meda o múngia chi unu si pigat o dhi giaent po calecuna cosa Sinònimos e contràrios ammarchedhau, pistadu, spampaniau / afarru, cadha, matana, pista / afródhiu, arraolu, finitzu, ischinitzu, pestighinzu Frases mi bollit mandai in poboresa a bivi pistu pistu ◊ so totu pistu de comente apo curtu ◊ zuto sàmbene pistu 2. za istat buschendhe, ma za l'apo pistu! ◊ ti ant bene pista e irrobbada ◊ a Cristos l'ant apicadu in sa rughe e totu pistu 3. bai, no ti pighis pistu po una faci de buciuca! ◊ abarrant in su pistu una noti, ma no ant bistu mancunu sperritu, intamus de pigai pisci de carina ◊ fit innútile a si picare pistu: fit semper indiosau de sa connada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu broyé, pilé, abattement, tourment Ingresu crushed, torment, setback Ispagnolu machacado, paliza Italianu pésto, pestato, batòsta, torménto Tedescu zerstoßen, Schlag, Stoß.

sachedhàda , nf Definitzione su sachedhare; móvia a forte, a corpu Sinònimos e contràrios acinnicada, assachítidu, ghirghidhada, irghinitada, iscollizada, iscutinada, saculada, saidada, saigada, scianchitu / cdh. trinicata Frases custu postale andhat totu a sachedhadas ca s'istrada est totu a fossos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ballottement, cahotage Ingresu shake Ispagnolu sacudida Italianu trabalzóne, scossóne, scrollata Tedescu heftiger Stoß, heftiger Ruck.