A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Abbreviations Legenda | Symbols Legend

idarrasciài , vrb: sdarrasciai Definition ispudare sdarràsciu, bogare catarru de bruncos cun su tussi Synonyms e antonyms arruspire, carraschiare, iscarraschiare*, iscupiri, ispudai, sercai, taraxiai.

idarressàu , agt, nm Definition chi o chie faet is cosas de malu betu, chentza giare atentzione, a malu grabbu, e faet dannu puru Synonyms e antonyms bròmbulu, ildeoltu, ilgrabbuladu, isocu, istramu, istrònscia, istrugu 1.

idarrexinài , vrb Definition bogare de arraighinas, tirare de fundhu Synonyms e antonyms irradichinare*, ispiconare, rascare, scotzedhai, sderrexinai Sentences ant idarrexinau un'àrburi.

idarrocài , vrb: idorrocai, irdorrocai, isdorrocai, sderrocai Definition betare o orrúere a terra a isconciadura, nau mescamente de fràigos o àteras cosas mannas Synonyms e antonyms derrocai, destrui, irfàchere, isciarrocai, isciasciai, isciuchiare, isconciare, isciusciai, torrocai 2. si podit isciri chini est chi nci at isdorrocau cussu sciacu mannu de àcua a mesu de s'arruga? Etymon srd. Translations French démolir English to dismantle Spanish abatir, derrocar, derribar Italian diroccare German niederreißen.

ídas , nf pl Definition si narat solu in su foedhu meseidas (mesi de idas) = nadale, úrtimu mese de s’annu: pl. de ida? Etymon ltn. idus.

iddalasiàre , vrb Definition istesiare a un'ala, a sa parte de fora Synonyms e antonyms istesare.

iddarduràu , agt Definition chi est chentza ardúriu, chentza fortzas Synonyms e antonyms disartoriadu, infraculidu Etymon srd.

iddarraighinàre , vrb Definition bogare, tirare de arraighinas, de fundhu Synonyms e antonyms irradichinare, iserrighinae.

iddarrèssere , vrb Definition segare a iscórriu, bogare a tiras; fintzes essire currendho, a fuidura Synonyms e antonyms ischirriolai, iscorriare, isteressare, istratziolare Sentences nemos cosit apíciu de unu bestignu béciu unu ciàpulu nou, cancinono su nou si ne iddarresset dae su béciu 2. bae ca su dimóniu dae fígia tua si n'est iddarréssiu!

iddentulàda , nf: isdentulada Definition coment'e cropu giau a dentes: cropu de sa manu giau a trempas, a su tretu de is barras Synonyms e antonyms bussinada, cabbessu, ciafu, iscantargiara, iscantulada, iscavanada, istuturada, istuturrone, sporsugada Etymon srd.

iddoàre , vrb: ildoare, irdoare, irdogare, isdoare, sdogai Definition essire o bogare de pare is doas (nau de carrada); nau in cobertantza, apèrrere, bogare de pare, fàere a orrugos de su cropu o de s’orruta, nau de ccn. crepare de su tzacu o de àteru Synonyms e antonyms cherpai, ildeossare, isdegorare, isteressare Sentences mai carrada apo bidu ildoendhe ◊ est a puntu de s'irdogare che una cupa, imbriacu! 2. sa gente tostada de s'errisu agiummai si dhue iddoànt candho iant inténdiu sa cosa ◊ su coro mi si fit irdoganne dae sa gana de li nàrrere chi emmo ◊ indunindunu, iscostiànnesi che pípera, su babbu si fit irdogatu: si fint pesatas sas tràchitas de sas voches (A.Pau) Etymon srd. Translations French enlever les douves, démolir, écraser English to smash, to unstave Spanish quitar las duelas, romper, destrozar Italian sdogare, sfracellare, sfasciare German die Dauben entfernen von, zertrümmern, zerbrechen.

iddobbàre , vrb Definition prus che pigare a cropos, iscúdere, immarrire a tropu, iscosciare de trebballu Synonyms e antonyms arrebbentare, fadiae, istracare, strachedhai.

iddonàu , agt Definition nau de ccn. po sa manera chi tenet faendho is cosas, chi no tenet crabbu, est chentza delicadesa Synonyms e antonyms ildeoltu, istramu | ctr. aggrabbadu, ammodau, assetiosu.

iddrufàre , vrb Definition pèrdere o fàere passare s’ufradura, su súlidu Synonyms e antonyms irgonfiae, isunfiare.

idèa , nf: bidea, idei, irea, irei Definition pentzada o pentzamentu, cosa chi si pentzat, fintzes una genia de determinu o decisione po calecuna cosa, su chi si pentzat o chi si credet de calecuna chistione, su chi si pentzat de fàere (a/c.: prus de una borta si podet agatare iscritu o intèndhere bidea ca, deasi comente sa /b/ a bortas benit bene a che dha trantzire in cuménciu de foedhu, a bortas arrechedit a dha pònnere in foedhos chi però no cumènciant cun custu sonu, e a bortas si faet fintzes chentza bisóngiu perunu) Synonyms e antonyms credéntzia 1, indenna, pensamentu Idioms csn: zúghere idea, èssere in s'idea de, pònnere s'idea a fàghere una cosa = cherrer fàghere, pessare de fàghere una cosa; fàghere cosa de i. sua = chentza chi bi lu cumandhet neune, solu ca cumprendhet e cheret; dàresi a s'i. mala = ponnirisí a fai mali; cambiare i. = istorraisí, irbortàresi; tzacaresiche un'i. in conca = incaschetare; bogaindi s'i. a unu de ccn. cosa = fàghere passare s'idea; un'idea (nadu pro unu tantu) = pagu pagu, un'aizu Sentences mi nat s'idea ca is bagadias ti at a tocai de dhas lassai assébiu! ◊ ello it'est s'idea, chi ses ponindhe sa tiaza in sa mesa?! ◊ nau dh'iat s'idea de si bogai un'arrogu de narboni po dh'arai a trigu ◊ cherzo ischire it'est s'idea chi ti portat custa sera! (G.Budroni)◊ no ndh'at idea de si cojuare, no! ◊ no bi aia pensadu, ma de candho mi ndh'ant faedhadu apo cumintzadu a bi pònnere s'idea 2. candho unu faghet sa cosa de idea sua mancu de sa pelea faghet contu! ◊ lis intonat chistiones fintzas chi benint in s'idea sua ◊ candho li passat s'idea za si at a frimmare! ◊ mancu a ndhe li nàrrere a fàghere gai: tantu za est in cuss'idea!…◊ it'est chi at in idea?! ◊ a is duus giòvunus ant circau de ndi dhis bogai s'idea de sa coja ◊ idea manna teneis, oi, poita a su chi apu cumpréndiu seis preparendi unu grandu festinu!◊ iscusa, ma po immoi non seu in cuss'idea!◊ sunt totu in s'idea de fàghere dinari! 3. si mi dao a s'idea mala, fato istochendhe e ponzendhe a un'ala! 4. po cambiai e po s'istorrai nci bollit nudha, un'irea! Etymon itl. Translations French idée, conviction English idea Spanish idea Italian idèa, convinzióne, intènto German Idee, Ansicht, Absicht.

ideài , vrb: ideare Definition cuncordare calecuna cosa in sa mente, pentzare, imbentare calecuna cosa de fàere Synonyms e antonyms imbentai, immaginai, meledai, penciai, tramesare Sentences s’assúconu chi at leatu sa mascaredha bidenne cudha tzerpe non si potet mancu ideare! Translations French concevoir, inventer English to conceive Spanish idear Italian ideare German ausdenken.

ideàle, ideàli , nm, agt Definition genia de dissignu chi unu si faet e chi cunsiderat che a sa méngius cosa prus che àteru coment’e iscopu de sa vida e genia de cumportamentu; nau coment’e agt. de css. cosa, chi est su méngius de totu, su chi andhat méngius de totu po calecunu iscopu; chi est solu in s’idea, de s’idea (e no in sa realtade) Sentences s'ideale sou petzi est a irrichire ◊ pro s'ideale de fagher bene a totugantos isse bi at postu fintzas sa vida ◊ medas càmbiant is idealis comenti càmbiant is mudandas!

idealísta , agt Definition chi faet tropu contu de is ideas e de is ideales e pagu de is cosas, chi no faet deasi contu de is dificurtades, chi pentzat tropu o in manera ibballiada in su bonu.

ideàre ideài

ideàticu, ideàtigu , agt Definition chi portat in conca ideas unu pagu a sa maconatza, no tanti adderetu Synonyms e antonyms arrevésciu, berbétigu, bizarrosu, freniàticu, ideosu, madrigosu, maniàticu, solàsticu, strambóticu, trevessu Sentences su babbu, ideàticu e duru, at ammaniau una soca pro gadhare su fizu Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French fantaisiste, capricieux English capricious Spanish caprichoso, estrafalario Italian estróso, bizzóso German launenhaft, eigensinnig.