tichirighédhu , nm: tzichirighedhu Definition min. de ticu, pagu pagu / no poder bídere t. a unu = tènniri tírria, tènniri in tica a unu Synonyms e antonyms tichichedhu 2. no lu podet bídere tichirighedhu, a isse.
tichirriàre , vrb: sirrichiai,
tzichirriai* Definition
su sonare chi faet su linnàmene po isfortzu; nau de gente, de animales, betare tzérrios coment'e sonu indistintu, lamentu
Synonyms e antonyms
abbochinare,
tirriare 1,
tzacarrai,
tzacazare
2.
s'isprammat tichirriendhe ◊ ite tenet cussu porcu tichirriendhe?
Translations
French
grincer,
striduler
English
to creak
Spanish
chirriar
Italian
strìdere
German
kreischen.
tichirriaxólu , agt Definition chi costumat a si pesare a tzérrios (es. su porcu) Synonyms e antonyms tzirriajolu, tzichirriosu, tzirriosu Etymon srd.
tichirriósu , agt: tzichirriosu Definition chi tzichírriat, chi istat a tzérrios Synonyms e antonyms tzichirriaditu, tzirriosu Etymon srd.
tichírriu , nm: tzichírriu* Definition genia de sonu de linnàmene, de cosas de ferru; fintzes tzérriu forte de animales e de gente prus che àteru a lamentu Synonyms e antonyms cérriu, ischéliu, tírriu Sentences fritas atitadoras a pilu isoltu lampant a su chelu sos insoro tichírrios de istrias (Sechi).
tíchis , nm Synonyms e antonyms cagaita, chighirighitus, corigori.
tichitàca , nm Definition tichi taca: genia de sonu chi si faet a cropighedhos, fintzes faghevaghe chentza profetu Sentences lassa istare, aite istas a su tichitaca?! Etymon srd.
tichitèra , nf Synonyms e antonyms ignagnaria Sentences chi naras, po dogni tichitera poniant sa cantone.
tícu , nm: (su t. = suticu) atzicu
cicu,
tzicu Definition
apenas, pagu pagu, un'ingúrtia de cosa de bufare o àteru de cosas deasi; pagu pagu de css. cosa (ma podet èssere fintzes meda a paragone de su tanti chi si bufat a un'ingúrtia)/ min. tichighedhu, tichirighedhu
Synonyms e antonyms
atzichedhu,
atzítzigu,
bucada,
súrbia
/
apenas,
pachitzedhu
/
cichete
Idioms
csn:
faedhare o nàrrere sa cosa a ticu ticu = a pagu pagu, una parti una borta, una parti un'àtera; èssere o istare a ticu = istare a tzínchinu, cun pagu cosa, a dilléziu, a mindigu; no poder bídere ticu o tichirighedhu a unu = pigaisí feli isceti a biri a ccn. chi no praxit própiu, no dhu bolli biri mancu pagu pagu
Sentences
làmpana, cun calchi ticu apena ti apo allutu ◊ de abba no ndhe assazo ticu ◊ zughiat unu bículu de casu, pane e unu ticu de binu
2.
bellu ticu de binu apo fatu, ocannu: duas cubedhas ma bellu!
3.
no lu poto bídere ticu, a cuss'arga de muntonarzu! ◊ Pilatu, mancari no potat bídere ticu sas autoridades de Gerusalemme, no las cheret contrariare
Etymon
srd.
Translations
French
gorgée
English
sip
Spanish
sorbo,
trago
Italian
sórso
German
Schluck.
ticulíta taculída
ticulítu , nm: ciucullitu, tzaculitu* Synonyms e antonyms taculida, tzaculitata, tzicorrida, tzitzilicu, tzucu.
ticulítu 1 , nm Synonyms e antonyms cagaitas, chilighili, chitirighítili, corigori, sintzirigu, tzilighitu, tzintzirighilli Sentences in sa manu, sos pugionedhos, mofèndhesi intro de su nidu, mi fachiant sos ticulitos.
ticullída taculída
tidàle , nm: deidale, titale Definition genia de cugudhedhu de làuna chi si ponet a sa punta de su pódhighe po cosire cun s'agu Synonyms e antonyms bidale, dighidale* Sentences cudhas tramas secatas cosis a pacu a pacu chin titale, filu e acu (G.Farris).
tidàrzu , nm: sedarzu Definition logu ue si assentat sa linna po su fogu, sa linna assentada Synonyms e antonyms babizone, balluardu, biga 1, linnàgliu, cidraxi.
tídha , nf: tilla,
tille,
tíllia,
tzilla 1 Definition
genia de mància pitichedha, istídhigu de ógiu in su brodu, ma fintzes de css. cosa; orrughedhu, parte pitica, un'apenas de css. cosa / no mi at fatu mancu tilla = própiu nudha
Synonyms e antonyms
luneta,
pintilla
/
botiu,
ghema 1,
gutiu,
istídhigu,
làmbria,
lútiu,
paspia,
silla,
stídhia
/
incuedhu,
pitzuedhu,
tanchedhu
Sentences
custu no est si no una tilla, unu puntu ◊ si custu est una tilla, ite det èssere su riu! ◊ si los aiant puntos no lis aiat essidu tilla de sàmbene!◊ no bi mancat una tíllia!◊ nessunu at tocadu unu tille ca chie bi aiat proadu fit mortu!
Surnames and Proverbs
smb:
Tidda
Etymon
ltn.
*stillia
Translations
French
macule,
tache
English
macula,
drop
Spanish
mancha,
pizca
Italian
téccola,
màcula
German
Fleckchen.
tidhía , nf Definition su serenu astradu, in terra, in notes craras de fritu meda Synonyms e antonyms bedhia, celexia, ghidhighia* Surnames and Proverbs smb: Tiddia Scientific Terminology tpm.
tidhidài, tidhidàri , vrb: tidhitai Definition mòvere, andhare o fàere a tídhidus, a sàdhidos Synonyms e antonyms brincae, sadhiare, sadhie, saltai, tidhiricare Sentences dèu giogu cun su pensamentu contendi is brebeis de sa noti chi tidhitat in is pipias lagrimosas (G.Manconi)◊ tidhidai de prexu poita, labai, sa paga est manna! Etymon srd.