Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afundàe, afundài , vrb: afundhare, afunnare Definition calare o fàere calare una cosa a fundhu in s’abba o àteru deasi; pònnere fundhos, su fundhu a calecunu istrégiu o trastu / afundai una carrada = pònnere su fundhu a sa cuba; afundai un'iscannu, una cadira = pònnere o fàghere su fundhu a unu banchitu o àteru pro sere Synonyms e antonyms aciufae, afangare, intofare Sentences in rocas de nurache che afunno sas raichinas meas 2. at afundhau sa cadiredha a istoja ◊ tenit s'iscannixedhu afundau a nou ◊ at batidu cadreas betzas a las afundhare Etymon ltn. *affundare Translations French couler, sombrer English to sink, to dip Spanish hundir Italian affondare German versenken, versinken.

afundharzàre , vrb Synonyms e antonyms acambare, afasciai, afundhare 1, imbènnere Etymon srd. Translations French taller English to head Spanish entallecer Italian accestire German bestocken.

afungurài , vrb Definition fàere prus fundhudu Synonyms e antonyms aprofundai, devucare, indevucare, istuvucare, tuvucare Etymon srd. Translations French approfondir English to make deeper Spanish profundizar, rehundir Italian rèndere più profóndo German tiefer machen, austiefen.

afurconàre , vrb Definition pònnere su furcone, sa népide, genia de maladia chi faet niedhu su granu de is laores Synonyms e antonyms abboai, achichinare, anneulare Etymon srd. Translations French nieller English to affect by smut Spanish atizonarse Italian ingolpare German tiefer machen.

afutàre , vrb Definition pigare (o fintzes giare) afuta, arrennegu Synonyms e antonyms achibberare, airai, aorcare, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchighiristai, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare Sentences su pitzinnu l'istrochet pro l'afutare, ma cudhu li daet un'iscabessu ◊ s'assessore faedhanne àltziat sa boghe, si afutat, iscudet punzos a sa mesa (A.Cossu)◊ mi afuto inchietu pro chi tentu no ndhe apo de profetu (B.R.Carbone)◊ si mi afuto est rejone, ca so ispiantadu! 2. sas pedidorias isfatzidas de sos profitadores ant afutadu a babbu (G.Ruju) Etymon srd. Translations French s'irriter English to lose one's temper Spanish amoscarse Italian stizzirsi German sich ärgern.

afutíre, afutíri , vrb rfl Definition lassare cúrrere, lassare andhare, pigaresidha a pagu incuru, no fàere contu de sa cosa, de un'ofesa, de una chistione Synonyms e antonyms impipai 1, importai, incodiare, strafudhai, strufudhire Sentences si ndhe afutit de contes e de barones! ◊ medas de sas lezes si ndhe afutint ◊ proat gustu a minter su didu in sa ferida afutèndhesi de su dolore de su malàidu ◊ is mortus abarrant mortus e no dhis intrat prus nudha: afutassindhi! (A.Garau) Etymon srd. Translations French s'envoyer, s'en ficher (vulg.) English not to give a fuck Spanish pasar de Italian fregàrsene, fóttersene German pfeifen auf.

agegherài , vrb: agiagarai, agiagherai, auxagarai, axagarae, axagarai, axegherai, gegherai*, zacarare Definition fàere mòvere impresse, cúrrere o fuire, pònnere o tènnere tropu presse coment'e ponendho o portandho is canes aifatu Synonyms e antonyms assuidari, assulurgiare, ispabuciare, istrajare, isvalostiare, salargiare, stallai, ussiare | ctr. achedare, asselenare Sentences abarradí sétziu, no ti agiàghiris! ◊ is crobus si bidiant bolendi coment'e axegheraus ◊ no mi agabbist de agiagherai su sànguni! ◊ seu triballendi coment'e un'iscrau, agiagarau e fatu! Translations French chasser, déloger violemment English to support escaping Spanish ahuyentar Italian far fuggire, esagitare German fliehen lassen, aufregen.

agenàre , vrb: genai Definition giare ifadu, fàere àscamu, ischifu Synonyms e antonyms annischissai, ifadare, ifastizire, innaentare, pibincai Translations French embêter, agacer, énerver English to vex Spanish molestar Italian infastidire German belästigen.

aggafài, aggafàre , vrb: agghefare, agganfai Definition pigare cun fortza, poderare bene a manos / a manu agganfada = a manudenta Synonyms e antonyms abbrancai, acafai*, aciapai, afarcai, afarrancae, aferrai, agganciai, aggarrai, aggranfare, agguantai, carrabbusai | ctr. lassai Sentences dh'at agganfau, mi dh'at cratzau asuta, dh'at irmarmau! ◊ manus de atzàrgiu dhi aggafant is bratzus ◊ agghefat sa crucurighedha e bufat unu tzicu de abbardente ◊ mi seu agganfau a un'arrampu ma ndi seu arrutu etotu ◊ mi faghiat girare tota sa bidha teníndhemi a manu agganfada Translations French saisir, agripper English to grip, to seize Spanish agarrar Italian afferrare, ghermire German packen.

aggafiàre , vrb Definition incasciare una cosa in mesu de àteras cun fortza de dh’arrèschere, pistare o istrecare puru; fintzes inghiriare a bratzos o cun àteru una cosa po dha pigare totu Synonyms e antonyms afíere, inciassare, ingatzinai, tènnere / inchínghere Sentences sa zanna mi che at aggafiadu su pódhighe ca si ch'est serrada chentza mi ndhe abbizare Translations French serrer English to grip Spanish apretar Italian strìngere German drücken.

aggajàre 1 , vrb Definition fàere alligru, cuntentu Synonyms e antonyms allegrare, frogare, gavisare, prexai Sentences candho bidiat a mie si l'aggajaiat su coro e mi retziat cun sa cara de fémina allegrada Etymon srd. Translations French se réjouir English to rejoice Spanish alegrarse Italian rallegrarsi German sich freuen.

aggalenàre , vrb Definition pigare sonnu Synonyms e antonyms abeliari, apisulinare, assograi, galare, ingalenare / imbasare, irganzare, iscadangiai, sucunzare, tambai | ctr. abbertudare, ischidare Sentences fit in irverru, note de traschia, su sonnu no potia aggalenare (A.Contu) Translations French s'assoupir, entrouvrir English to doze off, to half-close Spanish adormilarse Italian assopirsi, socchiùdere gli òcchi German einschlummern.

aggallàre , vrb Definition fàere su gallu, is càgios, fàere sa pedhe a tretos tostada e grussa meda Synonyms e antonyms abbadhare, acorgiare, acorzolare Sentences sos pes fint abbituados a totu sos intopos, aggallèndhesi in su corzu, caminendhe chentza botes Etymon srd. Translations French rendre calleux English to make horny Spanish encallecer Italian incallire, fare i calli German verhärten.

agganciài , vrb: aggantzare, agghenciai Definition pigare o aferrare cun gànciu, forte a manos etotu coment’e pigandho a gànciu, ma fintzes leare o ingòllere aifatu; abbutonare / leare, andhare a manu aggantzada = a manu pigada Synonyms e antonyms abbrancai, acafai, aciapai, afarcai, afarrancae, aferrai, aggarrai, agguantai, carrabbusai, mantènnere, picare | ctr. lassare Sentences apo bisonzu de èssere aggantzada e nutrida ◊ arrimat su paperedhu e agghènciat s'ampudha de s'àcua ◊ cudhu dh'agghènciat a su bratzu e ndi dhi pigat su dinai! ◊ aggantza su brassolu! ◊ a carrasegare aggantzant a Zorzi in ziru ◊ fut lompindhe a isprèndhere sos cadhos candho dh’ant agghentzau e che dh'ant furau 2. o truncat o aggànciat! ◊ unu nudha, carchi cosa chi agghentzas o chi pentzas Etymon itl. agganciare Translations French saisir English to cling, to catch Spanish enganchar, agarrar Italian agganciare, aggrappare, ancorare, prèndere German sich festhalten, verankern, nehmen.

aggangàe, aggangài , vrb: aggangare Definition pònnere is ganghedhas, s’atzavoga, pigare o istrínghere a gangas, a su tzugu; fintzes pònnere in apretu malu cun calecuna cosa, provare apretu malu ma nau coment'e chi siat a pigare a su tzugu su male, sa dificurtade Synonyms e antonyms aggangulitare, aggangusare, aggrangugliare, apuligare, atuduxare, atzavogare, cannari, martinicare, strossai Sentences chi po mala sorti nostra si ndi acatat, cussu si aggangat a totus! 2. su ricu zuchiat su póveru aggangàndhelu de fàmene ◊ no ischis canta suferéntzia apo aggangadu deo, bandhidandhe! ◊ contandhe onzunu su passadu s'irmentigaiat sas tribbulias chi in sa vida aiat aggangadu (B.Mazzone) Etymon srd. Translations French étrangler English to strangle Spanish estrangular Italian strangolare German erdrosseln.

aggangrenàre , vrb: aggranghenare Definition pigare sa gangrena, mòrrere de infetu, nau de sa carre friada chi si púdrigat, chi no sanat; avelenare; pigare o giare arrennegu meda, tzacu Synonyms e antonyms cangrenai, incangrenae / abbelenare / afutare Sentences piaes aggranghenadas 2. sas pastíglias chi at bufadu li ant aggranghenadu su sàmbene 3. no ti aggraghenes ca tantu est totu in debbadas! Etymon srd Translations French gangrener English to become gangrenous Spanish gangrenarse Italian incancrenire German brandig werden.

aggangulitàre, aggangullitàre , vrb Definition pònnere s’atzavoga, sa puligada, istrínghere in su tzugu cun ambas manos a unu de no dhi lassare torrare àlidu ne passare sàmbene Synonyms e antonyms aggangusare, aggrangugliare, apuligare, atuduxare, atzavogare, cannari, istrangugliare, martinicare, strossai Etymon srd. Translations French étrangler English to strangle Spanish estrangular Italian strangolare German erdrosseln.

aggangusàre , vrb Definition pònnere s’atzavoga, sa puligada, istrínghere in su tzugu cun ambas manos a unu de no dhi lassare torrare àlidu ne passare sàmbene Synonyms e antonyms aggangae, aggrangugliare, aggangulitare, apuligare Etymon srd. Translations French étrangler English to strangle Spanish estrangular Italian prèndere per la góla German würgen.

agganíre , vrb Definition batire o pònnere gana, prus che àteru de papare Synonyms e antonyms irfamigare, sciamigai Etymon srd. Translations French affamer English to starve Spanish hacer pasar hambre Italian affamare German aushungern.

aggarbài, aggarbàre , vrb: grabbare Definition giare garbu, fàere a grabbu, bene, giare una forma, trebballare una cosa a manera de dha fàere essire comente si bolet / aggarbai unu bistiri = arranzare unu bestire pro chi ruat bene a chie lu depet pònnere Synonyms e antonyms adatai, bugiardare, cuncodrai Sentences at aggarbadu sas istampas de s'iscala de su carru a berrina e a iscarpedhu ◊ fustes e fustighedhos de su carru fint de linna birde ca si podiant aggarbare chene perígulu de si truncare Etymon srd. Translations French adapter English to fit Spanish modelar Italian adattare, modellare German anpassen, modellieren.