Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afundàe, afundài , vrb: afundhare, afunnare Definitzione calare o fàere calare una cosa a fundhu in s’abba o àteru deasi; pònnere fundhos, su fundhu a calecunu istrégiu o trastu / afundai una carrada = pònnere su fundhu a sa cuba; afundai un'iscannu, una cadira = pònnere o fàghere su fundhu a unu banchitu o àteru pro sere Sinònimos e contràrios aciufae, afangare, intofare Frases in rocas de nurache che afunno sas raichinas meas 2. at afundhau sa cadiredha a istoja ◊ tenit s'iscannixedhu afundau a nou ◊ at batidu cadreas betzas a las afundhare Ètimu ltn. *affundare Tradutziones Frantzesu couler, sombrer Ingresu to sink, to dip Ispagnolu hundir Italianu affondare Tedescu versenken, versinken.

afundharzàre , vrb Sinònimos e contràrios acambare, afasciai, afundhare 1, imbènnere Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu taller Ingresu to head Ispagnolu entallecer Italianu accestire Tedescu bestocken.

afungurài , vrb Definitzione fàere prus fundhudu Sinònimos e contràrios aprofundai, devucare, indevucare, istuvucare, tuvucare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu approfondir Ingresu to make deeper Ispagnolu profundizar, rehundir Italianu rèndere più profóndo Tedescu tiefer machen, austiefen.

afurconàre , vrb Definitzione pònnere su furcone, sa népide, genia de maladia chi faet niedhu su granu de is laores Sinònimos e contràrios abboai, achichinare, anneulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu nieller Ingresu to affect by smut Ispagnolu atizonarse Italianu ingolpare Tedescu tiefer machen.

afutàre , vrb Definitzione pigare (o fintzes giare) afuta, arrennegu Sinònimos e contràrios achibberare, airai, aorcare, arrabbiai, arragiolire, arrannegai, inchighiristai, inchimerai, incrabudhire, infelai, infuterare Frases su pitzinnu l'istrochet pro l'afutare, ma cudhu li daet un'iscabessu ◊ s'assessore faedhanne àltziat sa boghe, si afutat, iscudet punzos a sa mesa (A.Cossu)◊ mi afuto inchietu pro chi tentu no ndhe apo de profetu (B.R.Carbone)◊ si mi afuto est rejone, ca so ispiantadu! 2. sas pedidorias isfatzidas de sos profitadores ant afutadu a babbu (G.Ruju) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'irriter Ingresu to lose one's temper Ispagnolu amoscarse Italianu stizzirsi Tedescu sich ärgern.

afutíre, afutíri , vrb rfl Definitzione lassare cúrrere, lassare andhare, pigaresidha a pagu incuru, no fàere contu de sa cosa, de un'ofesa, de una chistione Sinònimos e contràrios impipai 1, importai, incodiare, strafudhai, strufudhire Frases si ndhe afutit de contes e de barones! ◊ medas de sas lezes si ndhe afutint ◊ proat gustu a minter su didu in sa ferida afutèndhesi de su dolore de su malàidu ◊ is mortus abarrant mortus e no dhis intrat prus nudha: afutassindhi! (A.Garau) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu s'envoyer, s'en ficher (vulg.) Ingresu not to give a fuck Ispagnolu pasar de Italianu fregàrsene, fóttersene Tedescu pfeifen auf.

agegherài , vrb: agiagarai, agiagherai, auxagarai, axagarae, axagarai, axegherai, gegherai*, zacarare Definitzione fàere mòvere impresse, cúrrere o fuire, pònnere o tènnere tropu presse coment'e ponendho o portandho is canes aifatu Sinònimos e contràrios assuidari, assulurgiare, ispabuciare, istrajare, isvalostiare, salargiare, stallai, ussiare | ctr. achedare, asselenare Frases abarradí sétziu, no ti agiàghiris! ◊ is crobus si bidiant bolendi coment'e axegheraus ◊ no mi agabbist de agiagherai su sànguni! ◊ seu triballendi coment'e un'iscrau, agiagarau e fatu! Tradutziones Frantzesu chasser, déloger violemment Ingresu to support escaping Ispagnolu ahuyentar Italianu far fuggire, esagitare Tedescu fliehen lassen, aufregen.

agenàre , vrb: genai Definitzione giare ifadu, fàere àscamu, ischifu Sinònimos e contràrios annischissai, ifadare, ifastizire, innaentare, pibincai Tradutziones Frantzesu embêter, agacer, énerver Ingresu to vex Ispagnolu molestar Italianu infastidire Tedescu belästigen.

aggafài, aggafàre , vrb: agghefare, agganfai Definitzione pigare cun fortza, poderare bene a manos / a manu agganfada = a manudenta Sinònimos e contràrios abbrancai, acafai*, aciapai, afarcai, afarrancae, aferrai, agganciai, aggarrai, aggranfare, agguantai, carrabbusai | ctr. lassai Frases dh'at agganfau, mi dh'at cratzau asuta, dh'at irmarmau! ◊ manus de atzàrgiu dhi aggafant is bratzus ◊ agghefat sa crucurighedha e bufat unu tzicu de abbardente ◊ mi seu agganfau a un'arrampu ma ndi seu arrutu etotu ◊ mi faghiat girare tota sa bidha teníndhemi a manu agganfada Tradutziones Frantzesu saisir, agripper Ingresu to grip, to seize Ispagnolu agarrar Italianu afferrare, ghermire Tedescu packen.

aggafiàre , vrb Definitzione incasciare una cosa in mesu de àteras cun fortza de dh’arrèschere, pistare o istrecare puru; fintzes inghiriare a bratzos o cun àteru una cosa po dha pigare totu Sinònimos e contràrios afíere, inciassare, ingatzinai, tènnere / inchínghere Frases sa zanna mi che at aggafiadu su pódhighe ca si ch'est serrada chentza mi ndhe abbizare Tradutziones Frantzesu serrer Ingresu to grip Ispagnolu apretar Italianu strìngere Tedescu drücken.

aggajàre 1 , vrb Definitzione fàere alligru, cuntentu Sinònimos e contràrios allegrare, frogare, gavisare, prexai Frases candho bidiat a mie si l'aggajaiat su coro e mi retziat cun sa cara de fémina allegrada Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se réjouir Ingresu to rejoice Ispagnolu alegrarse Italianu rallegrarsi Tedescu sich freuen.

aggalenàre , vrb Definitzione pigare sonnu Sinònimos e contràrios abeliari, apisulinare, assograi, galare, ingalenare / imbasare, irganzare, iscadangiai, sucunzare, tambai | ctr. abbertudare, ischidare Frases fit in irverru, note de traschia, su sonnu no potia aggalenare (A.Contu) Tradutziones Frantzesu s'assoupir, entrouvrir Ingresu to doze off, to half-close Ispagnolu adormilarse Italianu assopirsi, socchiùdere gli òcchi Tedescu einschlummern.

aggallàre , vrb Definitzione fàere su gallu, is càgios, fàere sa pedhe a tretos tostada e grussa meda Sinònimos e contràrios abbadhare, acorgiare, acorzolare Frases sos pes fint abbituados a totu sos intopos, aggallèndhesi in su corzu, caminendhe chentza botes Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rendre calleux Ingresu to make horny Ispagnolu encallecer Italianu incallire, fare i calli Tedescu verhärten.

agganciài , vrb: aggantzare, agghenciai Definitzione pigare o aferrare cun gànciu, forte a manos etotu coment’e pigandho a gànciu, ma fintzes leare o ingòllere aifatu; abbutonare / leare, andhare a manu aggantzada = a manu pigada Sinònimos e contràrios abbrancai, acafai, aciapai, afarcai, afarrancae, aferrai, aggarrai, agguantai, carrabbusai, mantènnere, picare | ctr. lassare Frases apo bisonzu de èssere aggantzada e nutrida ◊ arrimat su paperedhu e agghènciat s'ampudha de s'àcua ◊ cudhu dh'agghènciat a su bratzu e ndi dhi pigat su dinai! ◊ aggantza su brassolu! ◊ a carrasegare aggantzant a Zorzi in ziru ◊ fut lompindhe a isprèndhere sos cadhos candho dh’ant agghentzau e che dh'ant furau 2. o truncat o aggànciat! ◊ unu nudha, carchi cosa chi agghentzas o chi pentzas Ètimu itl. agganciare Tradutziones Frantzesu saisir Ingresu to cling, to catch Ispagnolu enganchar, agarrar Italianu agganciare, aggrappare, ancorare, prèndere Tedescu sich festhalten, verankern, nehmen.

aggangàe, aggangài , vrb: aggangare Definitzione pònnere is ganghedhas, s’atzavoga, pigare o istrínghere a gangas, a su tzugu; fintzes pònnere in apretu malu cun calecuna cosa, provare apretu malu ma nau coment'e chi siat a pigare a su tzugu su male, sa dificurtade Sinònimos e contràrios aggangulitare, aggangusare, aggrangugliare, apuligare, atuduxare, atzavogare, cannari, martinicare, strossai Frases chi po mala sorti nostra si ndi acatat, cussu si aggangat a totus! 2. su ricu zuchiat su póveru aggangàndhelu de fàmene ◊ no ischis canta suferéntzia apo aggangadu deo, bandhidandhe! ◊ contandhe onzunu su passadu s'irmentigaiat sas tribbulias chi in sa vida aiat aggangadu (B.Mazzone) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étrangler Ingresu to strangle Ispagnolu estrangular Italianu strangolare Tedescu erdrosseln.

aggangrenàre , vrb: aggranghenare Definitzione pigare sa gangrena, mòrrere de infetu, nau de sa carre friada chi si púdrigat, chi no sanat; avelenare; pigare o giare arrennegu meda, tzacu Sinònimos e contràrios cangrenai, incangrenae / abbelenare / afutare Frases piaes aggranghenadas 2. sas pastíglias chi at bufadu li ant aggranghenadu su sàmbene 3. no ti aggraghenes ca tantu est totu in debbadas! Ètimu srd Tradutziones Frantzesu gangrener Ingresu to become gangrenous Ispagnolu gangrenarse Italianu incancrenire Tedescu brandig werden.

aggangulitàre, aggangullitàre , vrb Definitzione pònnere s’atzavoga, sa puligada, istrínghere in su tzugu cun ambas manos a unu de no dhi lassare torrare àlidu ne passare sàmbene Sinònimos e contràrios aggangusare, aggrangugliare, apuligare, atuduxare, atzavogare, cannari, istrangugliare, martinicare, strossai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étrangler Ingresu to strangle Ispagnolu estrangular Italianu strangolare Tedescu erdrosseln.

aggangusàre , vrb Definitzione pònnere s’atzavoga, sa puligada, istrínghere in su tzugu cun ambas manos a unu de no dhi lassare torrare àlidu ne passare sàmbene Sinònimos e contràrios aggangae, aggrangugliare, aggangulitare, apuligare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étrangler Ingresu to strangle Ispagnolu estrangular Italianu prèndere per la góla Tedescu würgen.

agganíre , vrb Definitzione batire o pònnere gana, prus che àteru de papare Sinònimos e contràrios irfamigare, sciamigai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu affamer Ingresu to starve Ispagnolu hacer pasar hambre Italianu affamare Tedescu aushungern.

aggarbài, aggarbàre , vrb: grabbare Definitzione giare garbu, fàere a grabbu, bene, giare una forma, trebballare una cosa a manera de dha fàere essire comente si bolet / aggarbai unu bistiri = arranzare unu bestire pro chi ruat bene a chie lu depet pònnere Sinònimos e contràrios adatai, bugiardare, cuncodrai Frases at aggarbadu sas istampas de s'iscala de su carru a berrina e a iscarpedhu ◊ fustes e fustighedhos de su carru fint de linna birde ca si podiant aggarbare chene perígulu de si truncare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu adapter Ingresu to fit Ispagnolu modelar Italianu adattare, modellare Tedescu anpassen, modellieren.