Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

atzurrumbàre , vrb Definition assicare meda, pigare totinduna unu tzurrumbu, un’assíchidu mannu Synonyms e antonyms acicai, alvinare Etymon srd. Translations French effrayer, épouvanter English to scare strongly Spanish asustar Italian spaventare forteménte German erschrecken.

audíre , vrb Definition iscurtare a unu coment'e giaendhodhi arrexone, nàrrere ca eja, giare coràgiu a fàere ccn. cosa, fàere a cumprèndhere de èssere de acórdiu Synonyms e antonyms alentai, animai, incorai, indanimai | ctr. abbatire, chelcire, desanimai, scontrariai Sentences chie audit at curpa che a chie faghet etotu ◊ l'at audidu sa mama a fàghere cussu sacrifítziu ◊ no cheriat dare sa domo, ma l'ant audidu sos parentes e l'at dada ◊ babbu tuo pro istare in cumpanzia audit a sos àteros ◊ sa mama, pro audire sa fizichedha, li at prantzadu su bestire pro sa festa ◊ no l'amus audidu a fàghere cussa, ma mancu ispostu ndhe l'amus ◊ nois andhamus a sa festa: a bi audis, tue? ◊ de sas tzovanedhas, sas prus sont audinne a sa brulla 2. so geo sa maca, chi no apo cumpresu e no apo audidu nudha! Etymon itl. audire Translations French acquiescer, approuver English to approve Spanish asentir, secundar Italian assentire, approvare, assecondare German zustimmen, begünstigen.

aufàre , vrb Definition istare a ufas!, nau de chie dhi giaet ifadu dónnia cosa Synonyms e antonyms abbrodhiare, abbrufulai, abbudhai, acasidhare, aconchedhare, acubare, amprudhiare, annicare, annozare, atrafudhai, pirmare, strugnai Etymon srd. Translations French bouder, se fâcher English to sulk, to be vexed Spanish enfadarse, torcer el morro Italian imbroncire, corrucciarsi German schmollen, sich ärgern.

augurài, auguràre , vrb: aurare Definition giare is norabbonas, disigiare ccn. cosa, pruschetotu de bonu, a unu Synonyms e antonyms | ctr. malaígere Sentences bos àuro de lu bídere comente bois pregades e desizades ◊ como bos dia chèrrere aurare chi sa fortuna bos acumpanzet comente bos pregades Etymon its ltn. a(u)gurare? Translations French souhaiter English to wish Spanish desear Italian augurare German wünschen.

auldàre , vrb: aurdare Definition atundhare s'atza de un'aina segante a fortza de dh’impreare Synonyms e antonyms angudrai, ingudrai, irburdare, irmarrare Etymon srd. Translations French émousser English to blunt Spanish embotar Italian ottùndere German abstumpfen.

aúlghere , vrb: aúrghere Definition mòvere, pruschetotu nau de gente, in su sensu de si girare o s’incrubare, po comente unu est grassu / pps. aúlghidu Synonyms e antonyms indugi, muciare, tròdhiri / aggafiare Sentences no si podet aúrghere, mancu, de cantu est rassu ◊ dae sas concutzas e dae tratalios ti che ingrassas chi mancu ti aulghes! (Piras) Etymon ltn. a(d) + urgere Translations French plier, bouger English to bend, to stir Spanish inclinarse, moverse Italian piegarsi, muòversi German sich bücken.

aundài , vrb: aundhare, aunnare, undai Definition calare s’undha, abba deasi a meda de fàere su logu totu a una paule; in cobertantza, cosa a meda Synonyms e antonyms allagai, inundai | ctr. asciutai Sentences in sas badhes s'intendhet su treghentu de sos rios aunnados ◊ li s'aundhant de prantu sas pupias 2. sos Santos de Sardigna ti aundhent de armonias! (G.M.Dettori) Etymon srd. Translations French inonder English to flood Spanish inundar Italian inondare German überschwemmen.

aungràre , vrb Definition pònnere ungas, betare francas a sa cosa angena po che dha furare Synonyms e antonyms afufai, arpiai, arrapagnare, arrapare 2, craspuare, furai, inghitai, irrobbare, iscabeciare, runtzinare, sdorrobbai Etymon srd. Translations French escamoter English to pinch Spanish birlar Italian sgraffignare German wegnehmen.

auníre , vrb: unire Definition pònnere cosas diferentes o medas totus impare, pònnere o istare totus impare, betare totu a unu Synonyms e antonyms acoglire, aggodhetare, audhire | ctr. iscrobare, pratziri, scuncordai Sentences si sa sorte cheret a nos aunire amus a èssere cuntentos ambos duos ◊ a ti aunire sos coros impare no ti deghiat mancu a paragone! ◊ sos pastores si sunt aunidos in coperativa Translations French rassembler English to gather Spanish juntar Italian unire, riunire, unificare, raccògliere German vereinen, wiedervereinen, sammeln.

auntzàre , vrb: aunzare, untzare Definition atzitzare un’animale, una persona contras a calecunu, po si gherrare o brigare o àteru Synonyms e antonyms aciopai, agungiari, alluscai, arruntzare, ateneae, atiare, atorigare, chissire, imbriscare, incidai, inciulai, insissiligai, intzifrire, intzigare, intzugare, intzullire, ubetzare | ctr. caciare Sentences bidet canes in paghe e los aunzat ◊ a su pedidore li fit aunzendhe su cane ◊ at aunzadu su cane a sas berbeghes pro che las salarzare Etymon srd. Translations French exciter, pousser English to incite Spanish azuzar, incitar Italian aizzare German hetzen.

aurríre, aurríri , vrb Definition fàere unu bellu isvilupu, nau de erbas, matas, animales Synonyms e antonyms imbènnere, isprannuscare, piciurrie Sentences cantu prus ndhe li morit e prus ndhe li aurrit, de bestiàmine ◊ su sole aurrit sos disizos de bundhantes benales Translations French prospérer English to grow, to flourish Spanish prosperar Italian créscere, prosperare German wachsen, gedeihen.

ausentài, ausentàre , vrb rfl Definition su no dhue èssere in su logu, su no dhue andhare (e fartare in su logu) Synonyms e antonyms mancai 2. deo babbu in disgràtzia so nadu, tocat chi m'isconnorte ca so in custu mundhu ausentadu, resto ausente Etymon spn. ausentarse Translations French s'absenter English to go away Spanish ausentarse Italian assentarsi German sich entfernen.

autenticàre, autenticàri , vrb Definition averguare e nàrrere, de parte de un'autoridade, de chie est una cosa (mescamente una firma), atrogare chi una cosa torrat paris cun sa beridade, chi est cussa sa vera o bona Translations French authentifier English to authenticate Spanish autenticar Italian autenticare German beglaubigen.

autorizài, autorizàre , vrb Definition giare su permissu o fintzes s'órdine, autoridade o podere de fàere una cosa Translations French autoriser English to authorize Spanish autorizar Italian autorizzare German genehmigen.

avacàre , vrb: avocare 1 Definition finire o serrare s'annu de iscola, cumenciare is vacàntzias Sentences s'annu sos iscolanos l'avocant in su mese de làmpadas Etymon srd. Translations French prendre ses vacances English to take holiday Spanish tener las vacaciones Italian prènder le vacanze German Urlaub nehmen.

avalèssi , vrb rfl Definition su si serbire de calecuna cosa o de ccn., nau mescamente in su sensu de ndhe aprofitare Synonyms e antonyms avaliri Etymon itl.t Translations French se servir de, faire usage de English to make use Spanish valerse, acogerse Italian avvalérsi German sich bedienen.

avallài , vrb rfl Definition pèrdere s'atentzione, istare chentza giare atentzione Synonyms e antonyms iberiai, isagherare Sentences su caboni est sempri a sa fritida, ca, si po pagu si avallat, margiani fraitzu ndi dhi furat is pudhas Translations French se distraire English to divert one's mind Spanish distraerse Italian distrarsi German sich ablenken.

avalorài , vrb: avalorare Definition betare o pònnere su prétziu, giare prus valore, importu, càrculu, pigare prus valore, prus capacidades Synonyms e antonyms | ctr. ibbalorie Idioms csn: a. is dannus = perissiare; avalorai sa fidi = crèschere, afortire sa fide (in Deus) Sentences cantu dh'ant avalorada cussa domu noa? ◊ su trabballu chi fait sa fémina in domu no est avalorau ◊ pitzinnu de virtude e de talentu, podiat sa famíglia avalorare ◊ sos poetas avalorant de onore sa Saldigna ◊ sa vena poética sua istesit avalorada dae s'ischire de pinna e de líteras Translations French mettre en valeur English to appreciate Spanish valorar Italian valutare, valorizzare German schätzen, aufwerten.

avalotài , vrb: avolotai, avolotare Definition pònnere tréulu, burdellu, fàere movimentu de betare apare, morigare sa cosa, fintzes pònnere s'unu contras a s'àteru Synonyms e antonyms abbolotai, abborotai, buliare 1, sciambullai, streulai | ctr. apachiare, apasaogare, assantai, assebiai, assentulae Sentences avolotaus che is macarronis de Pauli Etymon ctl. avalotar Translations French bouleverser, brouiller English to upset Spanish alborotar Italian scompigliare German in Unordnung bringen, durcheinander bringen.

avampài, avampàre , vrb Definition nau de fogu tenendho, fàere a fràmula manna, meda, arta Synonyms e antonyms acispare, apampai Etymon itl. Translations French prendre feu English to flare up Spanish arder Italian avvampare German brennen.