atzurrumbàre , vrb Definizione
assicare meda, pigare totinduna unu tzurrumbu, un’assíchidu mannu
Sinonimi e contrari
acicai,
alvinare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
effrayer,
épouvanter
Inglese
to scare strongly
Spagnolo
asustar
Italiano
spaventare forteménte
Tedesco
erschrecken.
audíre , vrb Definizione
iscurtare a unu coment'e giaendhodhi arrexone, nàrrere ca eja, giare coràgiu a fàere ccn. cosa, fàere a cumprèndhere de èssere de acórdiu
Sinonimi e contrari
alentai,
animai,
incorai,
indanimai
| ctr.
abbatire,
chelcire,
desanimai,
scontrariai
Frasi
chie audit at curpa che a chie faghet etotu ◊ l'at audidu sa mama a fàghere cussu sacrifítziu ◊ no cheriat dare sa domo, ma l'ant audidu sos parentes e l'at dada ◊ babbu tuo pro istare in cumpanzia audit a sos àteros ◊ sa mama, pro audire sa fizichedha, li at prantzadu su bestire pro sa festa ◊ no l'amus audidu a fàghere cussa, ma mancu ispostu ndhe l'amus ◊ nois andhamus a sa festa: a bi audis, tue? ◊ de sas tzovanedhas, sas prus sont audinne a sa brulla
2.
so geo sa maca, chi no apo cumpresu e no apo audidu nudha!
Etimo
itl.
audire
Traduzioni
Francese
acquiescer,
approuver
Inglese
to approve
Spagnolo
asentir,
secundar
Italiano
assentire,
approvare,
assecondare
Tedesco
zustimmen,
begünstigen.
aufàre , vrb Definizione
istare a ufas!, nau de chie dhi giaet ifadu dónnia cosa
Sinonimi e contrari
abbrodhiare,
abbrufulai,
abbudhai,
acasidhare,
aconchedhare,
acubare,
amprudhiare,
annicare,
annozare,
atrafudhai,
pirmare,
strugnai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bouder,
se fâcher
Inglese
to sulk,
to be vexed
Spagnolo
enfadarse,
torcer el morro
Italiano
imbroncire,
corrucciarsi
Tedesco
schmollen,
sich ärgern.
augurài, auguràre , vrb: aurare Definizione
giare is norabbonas, disigiare ccn. cosa, pruschetotu de bonu, a unu
Sinonimi e contrari
| ctr.
malaígere
Frasi
bos àuro de lu bídere comente bois pregades e desizades ◊ como bos dia chèrrere aurare chi sa fortuna bos acumpanzet comente bos pregades
Etimo
its
ltn. a(u)gurare?
Traduzioni
Francese
souhaiter
Inglese
to wish
Spagnolo
desear
Italiano
augurare
Tedesco
wünschen.
auldàre , vrb: aurdare Definizione
atundhare s'atza de un'aina segante a fortza de dh’impreare
Sinonimi e contrari
angudrai,
ingudrai,
irburdare,
irmarrare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
émousser
Inglese
to blunt
Spagnolo
embotar
Italiano
ottùndere
Tedesco
abstumpfen.
aúlghere , vrb: aúrghere Definizione
mòvere, pruschetotu nau de gente, in su sensu de si girare o s’incrubare, po comente unu est grassu / pps. aúlghidu
Sinonimi e contrari
indugi,
muciare,
tròdhiri
/
aggafiare
Frasi
no si podet aúrghere, mancu, de cantu est rassu ◊ dae sas concutzas e dae tratalios ti che ingrassas chi mancu ti aulghes! (Piras)
Etimo
ltn.
a(d) + urgere
Traduzioni
Francese
plier,
bouger
Inglese
to bend,
to stir
Spagnolo
inclinarse,
moverse
Italiano
piegarsi,
muòversi
Tedesco
sich bücken.
aundài , vrb: aundhare,
aunnare,
undai Definizione
calare s’undha, abba deasi a meda de fàere su logu totu a una paule; in cobertantza, cosa a meda
Sinonimi e contrari
allagai,
inundai
| ctr.
asciutai
Frasi
in sas badhes s'intendhet su treghentu de sos rios aunnados ◊ li s'aundhant de prantu sas pupias
2.
sos Santos de Sardigna ti aundhent de armonias! (G.M.Dettori)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
inonder
Inglese
to flood
Spagnolo
inundar
Italiano
inondare
Tedesco
überschwemmen.
aungràre , vrb Definizione
pònnere ungas, betare francas a sa cosa angena po che dha furare
Sinonimi e contrari
afufai,
arpiai,
arrapagnare,
arrapare 2,
craspuare,
furai,
inghitai,
irrobbare,
iscabeciare,
runtzinare,
sdorrobbai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
escamoter
Inglese
to pinch
Spagnolo
birlar
Italiano
sgraffignare
Tedesco
wegnehmen.
auníre , vrb: unire Definizione
pònnere cosas diferentes o medas totus impare, pònnere o istare totus impare, betare totu a unu
Sinonimi e contrari
acoglire,
aggodhetare,
audhire
| ctr.
iscrobare,
pratziri,
scuncordai
Frasi
si sa sorte cheret a nos aunire amus a èssere cuntentos ambos duos ◊ a ti aunire sos coros impare no ti deghiat mancu a paragone! ◊ sos pastores si sunt aunidos in coperativa
Traduzioni
Francese
rassembler
Inglese
to gather
Spagnolo
juntar
Italiano
unire,
riunire,
unificare,
raccògliere
Tedesco
vereinen,
wiedervereinen,
sammeln.
auntzàre , vrb: aunzare,
untzare Definizione
atzitzare un’animale, una persona contras a calecunu, po si gherrare o brigare o àteru
Sinonimi e contrari
aciopai,
agungiari,
alluscai,
arruntzare,
ateneae,
atiare,
atorigare,
chissire,
imbriscare,
incidai,
inciulai,
insissiligai,
intzifrire,
intzigare,
intzugare,
intzullire,
ubetzare
| ctr.
caciare
Frasi
bidet canes in paghe e los aunzat ◊ a su pedidore li fit aunzendhe su cane ◊ at aunzadu su cane a sas berbeghes pro che las salarzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
exciter,
pousser
Inglese
to incite
Spagnolo
azuzar,
incitar
Italiano
aizzare
Tedesco
hetzen.
aurríre, aurríri , vrb Definizione
fàere unu bellu isvilupu, nau de erbas, matas, animales
Sinonimi e contrari
imbènnere,
isprannuscare,
piciurrie
Frasi
cantu prus ndhe li morit e prus ndhe li aurrit, de bestiàmine ◊ su sole aurrit sos disizos de bundhantes benales
Traduzioni
Francese
prospérer
Inglese
to grow,
to flourish
Spagnolo
prosperar
Italiano
créscere,
prosperare
Tedesco
wachsen,
gedeihen.
ausentài, ausentàre , vrb rfl Definizione
su no dhue èssere in su logu, su no dhue andhare (e fartare in su logu)
Sinonimi e contrari
mancai
2.
deo babbu in disgràtzia so nadu, tocat chi m'isconnorte ca so in custu mundhu ausentadu, resto ausente
Etimo
spn.
ausentarse
Traduzioni
Francese
s'absenter
Inglese
to go away
Spagnolo
ausentarse
Italiano
assentarsi
Tedesco
sich entfernen.
autenticàre, autenticàri , vrb Definizione
averguare e nàrrere, de parte de un'autoridade, de chie est una cosa (mescamente una firma), atrogare chi una cosa torrat paris cun sa beridade, chi est cussa sa vera o bona
Traduzioni
Francese
authentifier
Inglese
to authenticate
Spagnolo
autenticar
Italiano
autenticare
Tedesco
beglaubigen.
autorizài, autorizàre , vrb Definizione
giare su permissu o fintzes s'órdine, autoridade o podere de fàere una cosa
Traduzioni
Francese
autoriser
Inglese
to authorize
Spagnolo
autorizar
Italiano
autorizzare
Tedesco
genehmigen.
avacàre , vrb: avocare 1 Definizione
finire o serrare s'annu de iscola, cumenciare is vacàntzias
Frasi
s'annu sos iscolanos l'avocant in su mese de làmpadas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
prendre ses vacances
Inglese
to take holiday
Spagnolo
tener las vacaciones
Italiano
prènder le vacanze
Tedesco
Urlaub nehmen.
avalèssi , vrb rfl Definizione
su si serbire de calecuna cosa o de ccn., nau mescamente in su sensu de ndhe aprofitare
Sinonimi e contrari
avaliri
Etimo
itl.t
Traduzioni
Francese
se servir de,
faire usage de
Inglese
to make use
Spagnolo
valerse,
acogerse
Italiano
avvalérsi
Tedesco
sich bedienen.
avallài , vrb rfl Definizione
pèrdere s'atentzione, istare chentza giare atentzione
Sinonimi e contrari
iberiai,
isagherare
Frasi
su caboni est sempri a sa fritida, ca, si po pagu si avallat, margiani fraitzu ndi dhi furat is pudhas
Traduzioni
Francese
se distraire
Inglese
to divert one's mind
Spagnolo
distraerse
Italiano
distrarsi
Tedesco
sich ablenken.
avalorài , vrb: avalorare Definizione
betare o pònnere su prétziu, giare prus valore, importu, càrculu, pigare prus valore, prus capacidades
Sinonimi e contrari
| ctr.
ibbalorie
Modi di dire
csn:
a. is dannus = perissiare; avalorai sa fidi = crèschere, afortire sa fide (in Deus)
Frasi
cantu dh'ant avalorada cussa domu noa? ◊ su trabballu chi fait sa fémina in domu no est avalorau ◊ pitzinnu de virtude e de talentu, podiat sa famíglia avalorare ◊ sos poetas avalorant de onore sa Saldigna ◊ sa vena poética sua istesit avalorada dae s'ischire de pinna e de líteras
Traduzioni
Francese
mettre en valeur
Inglese
to appreciate
Spagnolo
valorar
Italiano
valutare,
valorizzare
Tedesco
schätzen,
aufwerten.
avalotài , vrb: avolotai,
avolotare Definizione
pònnere tréulu, burdellu, fàere movimentu de betare apare, morigare sa cosa, fintzes pònnere s'unu contras a s'àteru
Sinonimi e contrari
abbolotai,
abborotai,
buliare 1,
sciambullai,
streulai
| ctr.
apachiare,
apasaogare,
assantai,
assebiai,
assentulae
Frasi
avolotaus che is macarronis de Pauli
Etimo
ctl.
avalotar
Traduzioni
Francese
bouleverser,
brouiller
Inglese
to upset
Spagnolo
alborotar
Italiano
scompigliare
Tedesco
in Unordnung bringen,
durcheinander bringen.
avampài, avampàre , vrb Definizione
nau de fogu tenendho, fàere a fràmula manna, meda, arta
Sinonimi e contrari
acispare,
apampai
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
prendre feu
Inglese
to flare up
Spagnolo
arder
Italiano
avvampare
Tedesco
brennen.