Abbreviations Legenda | Symbols Legend

infuscài, infuscàre , vrb Definition essire iscuriosu, nau de su tempus e de s'ària chi si ammontat de nues; nau de gente, intristare, fàere cara trista, pentzamentosa Synonyms e antonyms afuscai, annapai, imbelare, impannare, inchelare, intelai Etymon srd. Translations French s'obscurcir, assombrir English to darken, to become gloomy Spanish ensombrecer Italian incupirsi, infoscare German sich verfinstern, verdunkeln.

infusilàre , vrb rfl: irfusilare Definition essire deretu, andhare che coete Synonyms e antonyms imbèlghere, irbotare, irbrinnare, irfregorare, irghelare, ispesare, tocai 1 Sentences isse, tra sos abbréngulos, ufanu cun d-una canna presa s'infusilat e faghet giannitare su catedhu (P.Casu) Etymon srd. Translations French s'esquiver English to slink off Spanish pirárselas Italian svignàrsela German sich davonmachen.

ingeniài , vrb: ingeniare, ingignai, inginnai, inginniai, inzeniare Definition andhare a géniu, èssere a gustu, pràghere; fàere sa cosa faendho a médiu fintzes si no est fàcile, pentzandhodhas totu, imbentandho calecuna cosa noa, diferente (mescamente in forma rfl.), fintzes cuncordare calecuna cosa; fàere s'inginna, s'incàsciu in is doas de is carradas po dhis pònnere is fundhos / i. a unu (nadu mescamente de fizos) = betàresi, tènnere su betu, s'assemizu de sos parentes; èssiri inginnau a… = èssere a zisa de…, fatu a…; inginnai trassas = trassai, ordiminzare carchi cosa a trassa Synonyms e antonyms geniare / abbirtiai, arragnare, imbentai, indeletare, inteltiare / cuncodrai / abbaradhare, abbelare, imbelare, indeosare Sentences a mimi no m'ingéniat: tropu arrústicu est! (A.Garau) 2. at biu s'ómini fracóngiu? at ingeniau a su babbu! ◊ sa fémina mala fait s'ómini trasseri e aici su pobidhu est custrintu a inginnai trassas po pòdiri papai ◊ su chi no tenit cosa de fai nd'inginnat de cosas!… 3. mi so ingeniadu a chircare ◊ cussu s'inzéniat a fàghere de totu, ma chentza fàghere no abbarrat ◊ pro bois m'inzénio a totu su chi poto ◊ cun carilloni e follas de iscraria inginnant una pipia de serbussu (G.Moi)◊ don Masedhu non iat mai ingeniau nudha: su bèni e su mali dh'iat fatu su fradi (I.Lecca)◊ mi depu ingeniai po unu tzichedhu de binu 4. tui ses inginnau a tiàulu! (G.Mura) Surnames and Proverbs prb: chie no s'inzéniat no campat Etymon itl. Translations French plaire, faire un peu de tout, s'arranger English to try hard, to go down well Spanish caer bien, ingeniárse Italian andare a gènio, ingegnarsi, industriarsi German gefallen, sich bemühen.

ingramesciàre, ingramessàre , vrb: ingrammessare Definition acunnortare a pedire unu praxere a Deus, su si abbasciare a cricare s'agiudu angenu, istare a su chi faent is àteros Synonyms e antonyms incarèssere, incrubai, ingramessire, ingrasciare Sentences in d-unu velu de sonnu isvanessidu torrada ses e mi as ingramessadu (G.Branca)◊ m'ingramesso a su destinu (T.Giudice Marras)◊ bi fit cudhu chi no si fidaiat de unu ebbia e tandho s'ingrammessaiat chilchendhe s'acordu cun paritzos ◊ ti apo abbonadu su dépidu ca ti ses ingramesciadu ◊ medas in campu acudiant a sa cresiedha irbandhonada e s'ingramessaiant Etymon srd. Translations French s'humilier English to address s. o., to humble oneself Spanish humillarse y pedir un favor Italian rivòlgersi a qlc., umiliarsi German angehen, sich erniedrigen.

ingrasciàre , vrb prnl: ingrassiare, ingratziai, ingratziare Definition pedire gràtzias, su si betare a pedire calecunu praxere, su si abbasciare a cricare s'agiudu angenu agiummai coment'e pedindho gràtzias Synonyms e antonyms avocai, ingramesciare, invocai Sentences tia Frantzisca si est ingrasciada a Nostra Segnora ◊ ingratziadí a santa Marina ca bis chi sa cosa càmbiat! Etymon srd. Translations French gagner les bonnes grâces English to get on the right side of Spanish ganarse, cautivarse Italian ingraziarsi German sich beliebt machen.

ingrumài , vrb: ingrummai Definition pònnere sa crosta, sa grumma Synonyms e antonyms aggromare, aggrostare, aradhare Etymon srd. Translations French entartrer, incruster English to encrust Spanish incrustar Italian ingrommare, incrostare German mit Weinstein bedecken, sich verkrüsten.

ingrussài , vrb: ingrussare Definition essire o fàere prus grussu, crèschere de o sa grussària, nau fintzes de sa carena, de fémina príngia; nau de is errios, prènnere de abba candho calat a meda; a logos bolet nàrrere a ischedrare is muros / i. sa boxi = fàghere sa boghe russa, coment'e serragados Synonyms e antonyms introssai, introssiri | ctr. ifiniare, infinigae, insutiligai Sentences e sighit a frocare: su nie est ingrussendhe! ◊ fint úrigas sas naes ingrussàndhesi in d-unu modu raru (C.Longu)◊ cumprendusí fiat issa: dhi cresciant is titas, s'ingrussànt is ancas (I.Lecca) 2. is frúminis e is arrius si fiant ingrussaus bessendindi de is màrginis (S.A.Spano) 3. su veterinàriu at iscartau sa corada ca portàt su figau ingrussau ◊ sos dotores no adiant mai vistu unu coro ingrussatu che a su suo Etymon srd. Translations French grossir, fortifier English to grow stronger Spanish engrosar Italian ingrossare, irrobustire German dick werden, sich stärken.

ingruxàe, ingruxài , vrb Definition passare a istúturu una cosa cun àtera, pònnere o passare a grughe (fintzes a intessidura); arare a traessu, a istúturu de is surcos fatos in su brabatu; pònnere in sa grughe Synonyms e antonyms ruciare / inclavai Sentences si est sétziu e at ingruxau is bratzus ◊ ingruxai is cambas ◊ is cuadhus si funt firmaus abundi s'ingruxant is andaredhas ◊ is cranistajos ingruxant sa sarpa faendho cadinos 3. mortu a perda o ingruxau totu est su própriu: bociu dh'ant! Etymon srd. Translations French croiser, couper English to intersect Spanish cruzar Italian incrociare, intersecare German kreuzen, sich kreuzen.

ingruxàre , vrb Definition abbasciare ccn. cosa a una parte (es. sa conca o àteru); fàere totu trotu Synonyms e antonyms ancrucare, dòrchere, grunare, grusare, imbasciai, incruai, incrunai*, ingrussiare / atuturae, indortigare Sentences s'ingruxant piús de su normale chi azummai si truncant s'ischina ◊ sos chercos los at ingruxados su bentu ◊ che teracos ingruxant sa conca a donzi móvida de su padronu ◊ si ti paret bàscia sa terra pro ti pòdere ingruxare… ◊ a sa losa m'ingruxo cun devotu riguardu ◊ si devet ingruxare de fronte a sos meres Translations French s'incliner, baisser, se courber English to bend down Spanish inclinarse Italian inchinarsi, piegarsi German sich neigen.

innaigainnàiga , avb Definition andhare a s'innàiga innàiga = andai cerri cerri, andhare iscúlia iscúlia, sedatzandho is nàdigas, coment'e ballandho is nàdigas, a su tàmbula tàmbula, istòntona istòntona Synonyms e antonyms isculisiscúlisi Etymon srd. Translations French qui se dandine English walking with a wiggle Spanish sacudir Italian sculettante German sich in den Hüften wiegend.

inniscíre , vrb: innisie, innisire, innixire Definition sonare su nasu po ndhe bogare su mucu Synonyms e antonyms ischisciare, ischiscire, mucai, nesire, sinire Sentences innisíresi, nisire su mucu ◊ s'innisiant in su manigotu! ◊ est a istúrridos e innisíndhero Etymon srd. Translations French se moucher English to blow one's nose Spanish sonarse Italian soffiarsi il naso German sich die Nase putzen.

innodidàre, innoditàre , vrb Definition distínghere de is àteros, su si pònnere a notu, fàere a bíere Synonyms e antonyms annoditare Sentences su colore de s'istula s'innoditaiat in mesu de sas àrbures Etymon srd. Translations French se distinguer English to stand out Spanish sobresalir Italian distìnguersi, spiccare German sich unterscheiden, hervorragen.

intanàe, intanài , vrb: intanare Definition intrare a istare in sa tana, apartare, istare cuau, isserrau (fintzes in logu bastat chi siat) Synonyms e antonyms abbuare, abbusare 1, acalare, aclisare, acuae, afufai, ammagare, apatai, atanai, atupare, cuerrai, frànghere, imbusare, impercusinare, infoxinae, inserrai, intupai, intuvedhare, istichire, istumponai Sentences s'intanant in sas tupas ◊ mellus chi t'intanis, margiani, in sa gruta: si mi arruis asuta, s'angioni dha smàrigas! (L.Matta)◊ si est intanadu in d-una gruta candho at ischidu chi lu fint chirchendhe 2. a Frantzischedhu, candho ghiraiat a bidha, no li piaghiat a s'intanare intro de sos tzilleris Etymon srd. Translations French rentrer dans sa tanière, se cacher English to go back to one's den, to hole up Spanish esconderse, encerrarse Italian rintanarsi German sich verkriechen

interinàre , vrb: intirinare, intrinai, intrinare Definition nau de sa die, fàere note, cumenciare a iscurigare; nau de s'aera, essire iscurosa po is nues / a intirinadu = iscurighendi Synonyms e antonyms ilmurinare, incrinare, interighinare*, intrinire, murinai / annuai 1 Sentences fit interinendhe e sos primos istedhos lughiant in s'aera ◊ a s'intrinare de su die, daghi su sole iscumparit, tandho piús trista mi aparit sa disdícia infatu a mie 2. s'aera est interinada ma no proet! Scientific Terminology sdi Translations French noircir, faire nuit English nightfall Spanish anochecer Italian imbrunire, farsi nòtte German sich verdunkeln, dunkeln.

intestài, intestàre , vrb Definition fàere in paperi, pònnere una cosa in propriedade a númene de ccn.; prnl. fàere su tostorrudu, su perrigónchinu, abbetiare insistendho in s'idea sua chentza bòllere iscurtare s'àteru Synonyms e antonyms abbetiae, acorrochinare, aperrighinare Sentences li aiat intestadu unu libbereto in sa Posta e che li poniat sa paga donzi mese ◊ totu su chi seus alloghendi oi est intestau a su mundu de cras (F.Pischedda) 2. si est intestadu de no chèrrere manigare e no bi at àpidu médiu de lu cumbínchere! Translations French mettre au nom (de), s'entêter English to head Spanish poner a nombre de, obstinarse Italian intestare German auf den Namen eintragen, sich versteifen.

inteteràre , vrb Definition fàere, essire téteru po fritu, isciustura o, nau de ccn., fintzes reberdia Synonyms e antonyms achirdinae, ateterae, incidrinai Sentences da chi mi bides intèteras sa coa e tiras calches a sa parte mia! ◊ bi at robba chi comente s'ifundhet s'intèterat ◊ titia, mi so inteterendhe de su fritu! Etymon srd. Translations French raidir, engourdir English to stiffen Spanish envarar Italian irrigidire German versteifen, sich versteifen.

intraugliàre , vrb rfl Synonyms e antonyms cotulare, infrichiri, infruncuai, intraudhare, intraudhulare Translations French se mêler English to meddle (in sthg) Spanish inmiscuirse Italian impicciarsi German sich einmischen.

intristài, intristàre , vrb Definition fàere o essire tristos, dispràxios; nau de s'aera, annuare Synonyms e antonyms annicare, atejare, intristiri, pirmare | ctr. allegrare Sentences fintzas s'animali s'intristat candu est a solu ◊ dèu m'intristamu candu fui arrennegara e mi abruncudhiu 2. sa dí si est intristada, parit marchendu po proi Translations French rendre triste English to grieve Spanish entristecer Italian rattristare German betrüben, sich betrügen.

intzudhíre , vrb Definition intrare unu pagu a fortza in logu malu, difícile, de malesa, de gente meda Synonyms e antonyms atzutzudhire, fichire, ifertzire, imbèlghere, incotzigare, infruncuai, intzutzudhire Sentences no ti agatant mai in posse: no isco inue ti che intzudhis! ◊ si che intzudhiat in totue fintzas si no bi aiat logu ◊ si no intzudhis, cun totu custas màchinas no colas mai! ◊ a ue ses intzudhindhe: no bides chi no che at logu?! Etymon srd. Translations French enfoncer, s'introduire, se faufiler English to hammer, to enter, to slip in Spanish clavar, introducir Italian conficcare, introdursi, intrufolarsi, ficcarsi German einschlagen, sich einschleichen, sich bringen.

irfregoràre , vrb: irfrogorare Definition andharesindhe, fuire, isparire Synonyms e antonyms imbèlghere, infusilare, irfrusulare, irghelare, iscèrghere, ispesare Sentences nabat chi fit fortunau ca no nche fit irfregorau in su fronte ◊ su poledhu l'apo sèmpere iscapau in sa tanchita e mai si est irfregorau ◊ sos bandhios sunt bandhiandhe: e nois semus irfregoraos allargu dae sos bisonzos nostros in sa gherra! ◊ coitau ant a s'irghelare: totu irfregoradas si sunt! Translations French s'esquiver English to slink off Spanish pirárselas Italian svignàrsela German sich davon-machen.

«« Search again