afaíngiu, afaínu , nm: afaghiu Definizione s'ite de fàghere, su fàere Sinonimi e contrari afatériu, afraxendu, faina, afracoxu, impreu Frasi est ispassentziau, mascimamenti custa borta cun totu cussu afaíngiu ◊ s'afainu fit meda e isse a sa sola no podiat achivire ◊ lezendhe sa lítera apo cumpresu s'afaghiu de su coro tou! ◊ in tempus de istadi s’afainu fut sèmpiri su própiu Etimo srd.
afaínu 1 , avb: afaiu, faghinu Definizione su fàere o andhare chentza impedimentu de neune e de nudha, chentza órdine, comente essit essit / a s'afaiu = chentza régula, chentza critériu, comente bolet fàere o andhare Sinonimi e contrari brétiu Frasi nues de onzi manera ti atraessant su camminu currellendhe a s'afainu (A.Casula)◊ candho che lu as batiu a sa manu, su cane, lu podes lassare presu o andhare afainu ◊ sos boes como los tenet a s'afaiu ◊ sos istedhos in s'aera sunt afaiu ◊ candho t'istracas de andhare afainu e cun su tempus mòderas su passu?! (Gn.Piras) Etimo srd.
afaitài, afaitàre , vrb rfl: afeitare Definizione
fàere o segare sa braba; pònnere cosa mescamente in cara po si fàere prus bellos (cosa prus che àteru de is féminas) e fintzes fàere vida iscandhulosa
Sinonimi e contrari
abbarbiai,
arrai,
arrasai 1,
irbarbare
Frasi
apenas intras po ti afaitare, su barvieri l'acatas prontu a t'ispilire e a t'istufare chin sas novas ◊ mi depo túndhere e afaitare
Etimo
ctl.
afaitar
Traduzioni
Francese
se raser,
se maquiller
Inglese
to shave,
to make up
Spagnolo
afeitarse,
maquillarse
Italiano
ràdersi,
truccarsi
Tedesco
sich rasieren,
schminken.
afaíu afaínu 1
afaldizàre , vrb Definizione nau de trastu, de orrobba, fàere a pieghedhas o gajas piticas Sinonimi e contrari atavellai 2. sa giòvana si seeit in s'otomana illaizendhe sa bunnedha afaldizada.
afallàda , nf Definizione
mescamente in su terrenu, tretu coment'e a fossu pagu pagu, unu paris prus bàsciu de su logu totu a inghíriu coment'e chi si siat abbasciau a incracadura
Sinonimi e contrari
afalladura
2.
sa praga in sa pedhe comente at sanadu at lassadu un'afallada
Traduzioni
Francese
dépression,
affaissement
Inglese
hollow
Spagnolo
hundimiento,
depresión
Italiano
avvallatura,
depressióne
Tedesco
Senkung.
afalladúra , nf Definizione
su afallare, fintzes tretu de terrenu afalladu (mescamente si est terra betada, móvia, o si at cédiu de asuta faendho unu pagu a fossu inue dhu faet a tretos comente si ndhe biet in is istradas noas)
Sinonimi e contrari
affallada,
forada
/
abbasciamentu
Traduzioni
Francese
dépression,
affaissement
Inglese
hollow
Spagnolo
hundimiento,
depresión
Italiano
avvallatura,
avvallaménto
Tedesco
Senkung.
afallàre , vrb Definizione
si narat de sa terra móvia, e de cosas deasi, chi si calant, si abbàsciant comente apomentant
Frasi
comente proet, sa terra arada si afallat ◊ si lu leas a sachedhadura, su sacu, sa cosa afallat e bi ndhe cabet de prus ◊ su rumore at afallau ◊ in su tretu chi est fata cun terra betada (acurtzu a sos pontinos) s'istrada afallat, si che abbàssiat
Traduzioni
Francese
s'affaisser
Inglese
to hollow,
to cram
Spagnolo
hundirse
Italiano
avvallarsi,
costipare
Tedesco
einsinken.
afalléssiu , agt Definizione nau de ccn., chi est istasidu, sentza fortzas Sinonimi e contrari irbalesiadu disartoriadu, ispossibiu Frasi issa puru pariat afalléssia, corpia de una maladia de tristura (P.Doneddu).
afallídu , pps, agt: afalliu,
avaliu,
avalliu,
fallidu Definizione
de afallire; nau de laores e frutuàrios, chi funt guastos, chentza lómpios; nau de un'animale, de ccn., chi est làngiu
Sinonimi e contrari
bíciu,
caliu
/
afésiu,
scalixiu
| ctr.
líaru
Frasi
su trigu est afallidu ◊ is trigus candu si sicant e no funt cumprius ancora funt avalius
Traduzioni
Francese
desséché,
rabougri
Inglese
fruit which doesn't come to ripeness for an excess of heat
Spagnolo
zocato,
zorollo
Italiano
afato
Tedesco
verkümmert.
afallíre, afallíri , vrb: fallire Definizione
nau de laore, sicare chentza lómpiu, a ispiga buida, tocau a népide, a sole
Sinonimi e contrari
avagliai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dessécher
Inglese
to fog
Spagnolo
volverse zocato
Italiano
divenire afato
Tedesco
verkümmert werden.
afallíu afallídu
afalótu abbolótu
afalsàre , vrb: afaltzare,
afartzare,
afrassare,
falsare Definizione
fàere a manera chi una cosa, unu foedhu, unu sentidu essat in frassu, bènnere mancu a un'impromissa, a unu giuramentu, a su foedhu chi unu at giau, a unu sentidu bonu chi depet tènnere una torrada / afartzare s'amore, sa fide, s'istima
Sinonimi e contrari
infaltzare,
ingannai,
sbertinai,
traíchere
Frasi
su giuramentu chi aiat fatu no si podiat afaltzare ◊ sos princípios de Cristos Nazarenu benint afaltzados ◊ su mi tentare est a afaltzare su proponimentu ◊ cussas sont cosas vonas solu a istraviare e afartzare sa veritate
2.
forsis deo su cuntratu ti apo afalsadu in s'amore? (I.Casula)◊ ti podias declarare si deo ti apo traitu, si ti apo afalsadu s'istima! ◊ no si depet afrassare su matrimóniu ◊ compare, cudha fide chi mi giurezis l'azis afaltzada! ◊ est unu logu chi no afaltzat mai: dhue faghet erba sèmpere
3.
sa sorte mi at giutu ingannos, mi at afaltzadu ◊ prendha amada, no cretas chi intre pro ti afaltzare!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
falsifier
Inglese
to falsify
Spagnolo
falsificar,
traicionar
Italiano
falsificare,
tradire
Tedesco
fälschen,
verraten.
afaltàdu , pps, agt: afaltatu,
afaltau,
afartadu,
afartau,
afratadu,
afratau Definizione
de afaltare; unu est afaltau candho, si dh'ant brigau o nau cosa (o ischit de àere fatu cosa chi no andhat bene), cumprendhet e ammitit de tènnere crupa mancai chentza dhu nàrrere, citiu, a ogos a terra, sériu, si sapit in farta; fintzes chi sentit coment'e bregúngia, duritu; a logos, bisongiosu, chi tenet bisóngiu, dhi faet farta calecuna cosa
Sinonimi e contrari
afusau,
ammurtinau,
assudhidu,
fartadu,
frajau,
ilfartadu,
mancantzosu
/
suxetzionosu
Frasi
comenti dh'apu castiau est abarrau afartau, ca gei dhu scit cussu puru chi no andat bèni su chi at fatu! ◊ est afartau che cani in crésia! ◊ si mi agatu afartau mi cunfundu
Traduzioni
Francese
troublé,
contrit
Inglese
troubled
Spagnolo
con mala conciencia,
sucia
Italiano
turbato,
che si sa in cólpa,
compunto
Tedesco
betroffen,
sich schuldig fühlend.
afaltài, afaltàre , vrb: afartai,
faltai Definizione
fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia
Sinonimi e contrari
ammancai
2.
mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se sentir coupable
Inglese
to feel guilty about stg
Spagnolo
faltar,
tener la conciencia sucia
Italiano
sentirsi in cólpa,
in fallo
Tedesco
sich schuldig fühlen.
afaltàtu, afaltàu afaltàdu
afaltzadúra , nf Definizione
su essire in contràriu a s'àteru, a s'ispensada, essendho chi dhi ant giau su foedhu o fintzes essendho amigos, parentes o àteru, prima in bonas a tales chi s'àteru si podiat ibertare arrespetu, istima e agiudu
Sinonimi e contrari
afaltzamentu,
traitoria
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
trahison
Inglese
treason
Spagnolo
traición
Italiano
tradiménto
Tedesco
Verrat.
afaltzaméntu , nm Sinonimi e contrari afaltzadura, traitoria Etimo srd.
afaltzàre afalsàre