A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

babiài , vrb: abbabiai, baliai, baliare, balliai, bariai, paliare 1 Definizione pigare cun passiéntzia, padire, aguantare ifadu, istrobbu, unu male, un'ofesa o àteras cosas chi no praghent o chi faent male Sinonimi e contrari agguantai, apoderae, apompiai, bagiulai, dighire, repetire, subbacare, sumportai Frasi no bàliat chi àtere s'intrudhet in sos fatos de sa famíllia sua ◊ bàliat pagu a dhi tocai sa punta de su nasu ◊ est a tzichírrius che cuadhu chi no bàbiat abruda! ◊ innanti fist maseda, andhendhe parias topa… como sa manu in sa gropa no bàlias! (G.Budroni) Cognomi e Proverbi prb: a mala boza si bàliant calches Etimo ltn. baiulare Traduzioni Francese supporter Inglese to tolerate Spagnolo aguantar Italiano sopportare Tedesco ertragen.

babizòne , nm: papigione* Definizione coment'e un'umbragu o barracu de linna, remiarzu de linna apitzu de bàtoro frucàgios, a manera de si dhue pòdere aprigare bestiàmene asuta / unu b. de… = unu muntone de…, cosa meda Sinonimi e contrari balluardu, biga 1, linnàgliu, cidraxi, tidarzu Frasi che at a èssere rutu carchi babizone o carchi barra de muru ◊ in sa corte manna bi at locu ube fàchere su babizone de sa linna e pònnere suta su cabadhu ◊ su babizonedhu est prenu de linna de ramu 2. sos seros de iberru babbu mi contabat babizones de ammentos.

babórdu , agt, nm: balodru, balordu, baodru Definizione chi o chie, unu pagu tontatzu, faet cosas chi no andhant bene, tontesas Sinonimi e contrari baliodha, bichimmeo, bucalloto, gingiorre, prantamone, tóciu, tolondro | ctr. abbistu, cabosu Frasi cussu lolledhu puru a èssi bófiu cudha baborda!…◊ allabai un'ómini baodru! Etimo itl. balordo.

babòsa , nf Definizione genia de pische de mare: una calidade (blennius fluviatilis) est de abba druche e si agatat in Sardigna puru Terminologia scientifica psc, blennius ocellaris, b. pavo, b. gattorugine, b. galerita Traduzioni Francese blennie fluviatile Inglese blenny Spagnolo babosa Italiano bavósa Tedesco Schleimfisch.

babosína , nf: babusina Definizione salia chi essit in buca coment'e abba, calandho a cora Sinonimi e contrari abbau, abbaúgine, bàbula, baulada / ibbàmbiu, lolluine, sciapidóriu, scimpresa Frasi fint chin su murru pienu de babusina pariant rodendhe ossu o masticandhe peta 2. isse at sichiu a issollórios e babusinas in mesu de sa zente Etimo srd.

babosinàre , vrb: babusinare Definizione bogare bàula, fàere abbau o babusina de buca; nàrrere machines, isciolórios, cosas chi est ladinu chi no funt abberu Sinonimi e contrari babulare 2. ite ses babosinandhe, si fiza tua, mischinedha, est fachendhe su dovere suo?! Etimo srd. Traduzioni Francese baver Inglese to slaver Spagnolo babear Italiano sbavazzare Tedesco geifern.

babosinéri , agt, nm: babusineri Definizione chi o chie narat isciolórios, o fintzes chi faet improdhos Sinonimi e contrari illeriadu, irbentiadu, isambrulidu Etimo srd.

babósu , agt, nm: baosu, vavosu Definizione chi portat sa bàula, chi est sèmpere cun s'abbau calandho; a logos, satzauga, tzintzigorru chentza corgiolu / caldu baosu = zenia de bardu, cardu abbosu, piscioni, piscialetu Sinonimi e contrari abbaosu, babuleri, babulosu / tzabagugu Frasi est chin sos ocros ispitzudhaos e sa buca azicu babosa Etimo srd. Traduzioni Francese baveux Inglese slavering Spagnolo baboso Italiano bavóso Tedesco geifernd.

bàbula , nf: bàula, bàvula, vàvula Definizione salia, genia de abba chi essit in buca Sinonimi e contrari abbaolga, abbau, baba, bae, baulada, saliàciu, tzàula Frasi sa bàula a sogas dhi calat ◊ at rispostu arrabbiadu a bàvula in buca ◊ su ciculate fuit cosa bona pro nondhe fàghere calare sa bàula (U.Curcu) Etimo srd. Traduzioni Francese bave Inglese slaver Spagnolo baba Italiano bava Tedesco Geifer.

babulàre , vrb: vavulare Definizione bogare, fàere sa baulada, bogare abbau o bàvula de buca Sinonimi e contrari atzaulare, babosinare Etimo srd. Traduzioni Francese baver Inglese to slobber Spagnolo babear Italiano sbavare Tedesco geifern.

babúle , nm Sinonimi e contrari baliodha, ballullu, bichimmeo, bucalloto, gingiorre, tolondro.

babuléri , agt Definizione chi portat bàula Sinonimi e contrari abbaosu, babosu Etimo srd.

babulósu , agt, nm: baulosu, vavulosu Definizione chi giughet o dhi calat abbau (nau de criadura o fintzes de gente manna chi istat a buca aperta che atontada) Sinonimi e contrari abbaosu, babuleri Frasi ómine baulosu, fertu a machine! Etimo srd. Traduzioni Francese baveux Inglese slavering Spagnolo baboso Italiano bavóso Tedesco geifernd.

babusína babosína

babusinàre babosinàre

bàca , nf: baga 3, vaca 1 Definizione sa fémina de su pegus bulu, cun is peis galigaos, agiummai sèmpere cun is corros ma fintzes múdula / min. bachedha, bachita Modi di dire csn: baca de Deu, de Babbu Mannu, de Nostra Segnora, de Santa Maria, de santu Giuanne = babbajola (b. de santu Giuanne lu narant fintzas pro àteru babbautzu, su chi in aterue narant "baca ruja" o "de santu Millanu", zenia de préigu de sas àrbures); èssere in sas bacas (nau de su pastori) = èssiri pascendi o castiendi is bacas Frasi sas bacas unu tempus su póveru las poniat pro arare puru ◊ sas bacas sunt animales chi daent late meda ◊ a tui ti apu pesau a lati de baca ◊ si pesat orrorosu s'órulu de sas fémminas violadas che bagas in s'istalla (G.Brocca) Cognomi e Proverbi smb: Acca Terminologia scientifica anall, bos taurus Etimo ltn. vacca Traduzioni Francese vache Inglese cow Spagnolo vaca Italiano vacca, mucca Tedesco Kuh.

bàca 1 , nf: baga 1 Definizione genia de birilla, su frutighedhu chi faet su tzinníbiri, su lidone, su laru Sinonimi e contrari arrulloni, bòdhero / meladidone / bilisone, lasarione, lisone Frasi is bagas de su lau funt su frutu chi bogat su lau Terminologia scientifica rbr Etimo ltn. baca Traduzioni Francese baie Inglese juniperberry, arbutusberry Spagnolo baya Italiano còccola del ginépro, del corbézzolo, dell'allòro Tedesco Beere.

bacacórru , nm: vacacorru* Definizione genia de tzintzigorru Sinonimi e contrari babbacorra, barracorru, cocoi, cocorra, corrobaca, croca, pissigorru 1, sicigorru, tabacorra Frasi in mesu de sa saghina v'at bacacorros e tunna bianca (T.Pinna) Terminologia scientifica crp.

bacadíba , nf, agt: bagadia, vagadia Definizione chi, o chie, fémina, no si est ancora cojuada / b. manna = fémina manna chentza cojada; bagaria indúllia = betza, ingobbedhada Sinonimi e contrari bachiana, vacanza | ctr. cojada Frasi mi nat s'idea ca is bagadias ti at a tocai de dhas lassai assébiu… is bagadias e is cojadas! ◊ mi as a connòschere a is pannos si seo isposa o bagadia ◊ sa dí de sa festa is féminas cojadas e is bagadias mannas incingiànt gunnedhas e giponis 2. is piciocas bagadias si atopant in domu de is cumpàngias ◊ ite ses isetandhe, a imbetzare e mòrrere bagadia? Etimo ltn. vacantiva Traduzioni Francese célibataire, vieille fille Inglese spinster Spagnolo soltera, solterona Italiano nùbile, zitèlla Tedesco Ledige, Jungfer.

bacadíbu , agt, nm: bacatiu, bagadiu, bagariu, vacadivu Definizione chi est líbberu de impícios de trebballu, chi no si trebballat; si narat de su bestiàmene chi no at angiau, de persona chi no si est cojuada; die nódida, de festa Sinonimi e contrari laghinza / bachianu, irgaitzu, solteri | ctr. madricau / cojadu / faturivu Frasi pòrtalu sempre a s'imbesse si cheres chi duret meda, si no est die bagadia (P.Pisurzi)◊ si ponias mente a mie lu tias portare in sas dies bagadias, cussu pinzos ◊ chie l'isposat si dúbbiu apena bi at chi siat de ratza bagantia? (S.Casu) 2. su serbidori càstiat su bagadiu, su meri portat is brebeis angiadas ◊ su pastoredhu est pascendi su bagadiu ◊ su cuíndixi in bidha est sa festa de is bagadios 3. is fillas dhas tenit totu bagadias ◊ issu est arricu, ma est abarrau bagadiu 4. in sos bagadios, cun sos cumpagnos de iscola andhaio a linna ◊ sos bagadios, custos zòvanos andhant a cantare Etimo ltn. vacantivus Traduzioni Francese stérile, célibataire, fête Inglese barren, single, festivity Spagnolo estéril, soltero, fiesta Italiano stèrile, cèlibe, festività Tedesco unfruchtbar, steril, Ledige, Feiertag.