babiài , vrb: abbabiai,
baliai,
baliare,
balliai,
bariai,
paliare 1 Definizione
pigare cun passiéntzia, padire, aguantare ifadu, istrobbu, unu male, un'ofesa o àteras cosas chi no praghent o chi faent male
Sinonimi e contrari
agguantai,
apoderae,
apompiai,
bagiulai,
dighire,
repetire,
subbacare,
sumportai
Frasi
no bàliat chi àtere s'intrudhet in sos fatos de sa famíllia sua ◊ bàliat pagu a dhi tocai sa punta de su nasu ◊ est a tzichírrius che cuadhu chi no bàbiat abruda! ◊ innanti fist maseda, andhendhe parias topa… como sa manu in sa gropa no bàlias! (G.Budroni)
Cognomi e Proverbi
prb:
a mala boza si bàliant calches
Etimo
ltn.
baiulare
Traduzioni
Francese
supporter
Inglese
to tolerate
Spagnolo
aguantar
Italiano
sopportare
Tedesco
ertragen.
babizòne , nm: papigione* Definizione coment'e un'umbragu o barracu de linna, remiarzu de linna apitzu de bàtoro frucàgios, a manera de si dhue pòdere aprigare bestiàmene asuta / unu b. de… = unu muntone de…, cosa meda Sinonimi e contrari balluardu, biga 1, linnàgliu, cidraxi, tidarzu Frasi che at a èssere rutu carchi babizone o carchi barra de muru ◊ in sa corte manna bi at locu ube fàchere su babizone de sa linna e pònnere suta su cabadhu ◊ su babizonedhu est prenu de linna de ramu 2. sos seros de iberru babbu mi contabat babizones de ammentos.
babórdu , agt, nm: balodru, balordu, baodru Definizione chi o chie, unu pagu tontatzu, faet cosas chi no andhant bene, tontesas Sinonimi e contrari baliodha, bichimmeo, bucalloto, gingiorre, prantamone, tóciu, tolondro | ctr. abbistu, cabosu Frasi cussu lolledhu puru a èssi bófiu cudha baborda!…◊ allabai un'ómini baodru! Etimo itl. balordo.
babòsa , nf Definizione
genia de pische de mare: una calidade (blennius fluviatilis) est de abba druche e si agatat in Sardigna puru
Terminologia scientifica
psc, blennius ocellaris, b. pavo, b. gattorugine, b. galerita
Traduzioni
Francese
blennie fluviatile
Inglese
blenny
Spagnolo
babosa
Italiano
bavósa
Tedesco
Schleimfisch.
babosína , nf: babusina Definizione salia chi essit in buca coment'e abba, calandho a cora Sinonimi e contrari abbau, abbaúgine, bàbula, baulada / ibbàmbiu, lolluine, sciapidóriu, scimpresa Frasi fint chin su murru pienu de babusina pariant rodendhe ossu o masticandhe peta 2. isse at sichiu a issollórios e babusinas in mesu de sa zente Etimo srd.
babosinàre , vrb: babusinare Definizione
bogare bàula, fàere abbau o babusina de buca; nàrrere machines, isciolórios, cosas chi est ladinu chi no funt abberu
Sinonimi e contrari
babulare
2.
ite ses babosinandhe, si fiza tua, mischinedha, est fachendhe su dovere suo?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
baver
Inglese
to slaver
Spagnolo
babear
Italiano
sbavazzare
Tedesco
geifern.
babosinéri , agt, nm: babusineri Definizione chi o chie narat isciolórios, o fintzes chi faet improdhos Sinonimi e contrari illeriadu, irbentiadu, isambrulidu Etimo srd.
babósu , agt, nm: baosu,
vavosu Definizione
chi portat sa bàula, chi est sèmpere cun s'abbau calandho; a logos, satzauga, tzintzigorru chentza corgiolu / caldu baosu = zenia de bardu, cardu abbosu, piscioni, piscialetu
Sinonimi e contrari
abbaosu,
babuleri,
babulosu
/
tzabagugu
Frasi
est chin sos ocros ispitzudhaos e sa buca azicu babosa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
baveux
Inglese
slavering
Spagnolo
baboso
Italiano
bavóso
Tedesco
geifernd.
bàbula , nf: bàula,
bàvula,
vàvula Definizione
salia, genia de abba chi essit in buca
Sinonimi e contrari
abbaolga,
abbau,
baba,
bae,
baulada,
saliàciu,
tzàula
Frasi
sa bàula a sogas dhi calat ◊ at rispostu arrabbiadu a bàvula in buca ◊ su ciculate fuit cosa bona pro nondhe fàghere calare sa bàula (U.Curcu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bave
Inglese
slaver
Spagnolo
baba
Italiano
bava
Tedesco
Geifer.
babulàre , vrb: vavulare Definizione
bogare, fàere sa baulada, bogare abbau o bàvula de buca
Sinonimi e contrari
atzaulare,
babosinare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
baver
Inglese
to slobber
Spagnolo
babear
Italiano
sbavare
Tedesco
geifern.
babulósu , agt, nm: baulosu,
vavulosu Definizione
chi giughet o dhi calat abbau (nau de criadura o fintzes de gente manna chi istat a buca aperta che atontada)
Sinonimi e contrari
abbaosu,
babuleri
Frasi
ómine baulosu, fertu a machine!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
baveux
Inglese
slavering
Spagnolo
baboso
Italiano
bavóso
Tedesco
geifernd.
babusína babosína
babusinàre babosinàre
bàca , nf: baga 3,
vaca 1 Definizione
sa fémina de su pegus bulu, cun is peis galigaos, agiummai sèmpere cun is corros ma fintzes múdula / min. bachedha, bachita
Modi di dire
csn:
baca de Deu, de Babbu Mannu, de Nostra Segnora, de Santa Maria, de santu Giuanne = babbajola (b. de santu Giuanne lu narant fintzas pro àteru babbautzu, su chi in aterue narant "baca ruja" o "de santu Millanu", zenia de préigu de sas àrbures); èssere in sas bacas (nau de su pastori) = èssiri pascendi o castiendi is bacas
Frasi
sas bacas unu tempus su póveru las poniat pro arare puru ◊ sas bacas sunt animales chi daent late meda ◊ a tui ti apu pesau a lati de baca ◊ si pesat orrorosu s'órulu de sas fémminas violadas che bagas in s'istalla (G.Brocca)
Cognomi e Proverbi
smb:
Acca
Terminologia scientifica
anall, bos taurus
Etimo
ltn.
vacca
Traduzioni
Francese
vache
Inglese
cow
Spagnolo
vaca
Italiano
vacca,
mucca
Tedesco
Kuh.
bàca 1 , nf: baga 1 Definizione
genia de birilla, su frutighedhu chi faet su tzinníbiri, su lidone, su laru
Sinonimi e contrari
arrulloni,
bòdhero
/
meladidone
/
bilisone,
lasarione,
lisone
Frasi
is bagas de su lau funt su frutu chi bogat su lau
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
ltn.
baca
Traduzioni
Francese
baie
Inglese
juniperberry,
arbutusberry
Spagnolo
baya
Italiano
còccola del ginépro,
del corbézzolo,
dell'allòro
Tedesco
Beere.
bacacórru , nm: vacacorru* Definizione genia de tzintzigorru Sinonimi e contrari babbacorra, barracorru, cocoi, cocorra, corrobaca, croca, pissigorru 1, sicigorru, tabacorra Frasi in mesu de sa saghina v'at bacacorros e tunna bianca (T.Pinna) Terminologia scientifica crp.
bacadíba , nf, agt: bagadia,
vagadia Definizione
chi, o chie, fémina, no si est ancora cojuada / b. manna = fémina manna chentza cojada; bagaria indúllia = betza, ingobbedhada
Sinonimi e contrari
bachiana,
vacanza
| ctr.
cojada
Frasi
mi nat s'idea ca is bagadias ti at a tocai de dhas lassai assébiu… is bagadias e is cojadas! ◊ mi as a connòschere a is pannos si seo isposa o bagadia ◊ sa dí de sa festa is féminas cojadas e is bagadias mannas incingiànt gunnedhas e giponis
2.
is piciocas bagadias si atopant in domu de is cumpàngias ◊ ite ses isetandhe, a imbetzare e mòrrere bagadia?
Etimo
ltn.
vacantiva
Traduzioni
Francese
célibataire,
vieille fille
Inglese
spinster
Spagnolo
soltera,
solterona
Italiano
nùbile,
zitèlla
Tedesco
Ledige,
Jungfer.
bacadíbu , agt, nm: bacatiu,
bagadiu,
bagariu,
vacadivu Definizione
chi est líbberu de impícios de trebballu, chi no si trebballat; si narat de su bestiàmene chi no at angiau, de persona chi no si est cojuada; die nódida, de festa
Sinonimi e contrari
laghinza
/
bachianu,
irgaitzu,
solteri
| ctr.
madricau
/
cojadu
/
faturivu
Frasi
pòrtalu sempre a s'imbesse si cheres chi duret meda, si no est die bagadia (P.Pisurzi)◊ si ponias mente a mie lu tias portare in sas dies bagadias, cussu pinzos ◊ chie l'isposat si dúbbiu apena bi at chi siat de ratza bagantia? (S.Casu)
2.
su serbidori càstiat su bagadiu, su meri portat is brebeis angiadas ◊ su pastoredhu est pascendi su bagadiu ◊ su cuíndixi in bidha est sa festa de is bagadios
3.
is fillas dhas tenit totu bagadias ◊ issu est arricu, ma est abarrau bagadiu
4.
in sos bagadios, cun sos cumpagnos de iscola andhaio a linna ◊ sos bagadios, custos zòvanos andhant a cantare
Etimo
ltn.
vacantivus
Traduzioni
Francese
stérile,
célibataire,
fête
Inglese
barren,
single,
festivity
Spagnolo
estéril,
soltero,
fiesta
Italiano
stèrile,
cèlibe,
festività
Tedesco
unfruchtbar,
steril,
Ledige,
Feiertag.