cacódua , nf: cocoda,
cocodedha,
cocódula,
cocódura Definizione
crastu, pedra tundhatza
Sinonimi e contrari
biscacu,
caróngiu,
coda 2,
códua,
cogólidu,
coróculu,
craltu,
ladhia,
lecucu,
lódhuru
Frasi
cali iscusorxu? su cascionedhu furiat prenu de cocódulas!
Cognomi e Proverbi
smb:
Coccoda
Traduzioni
Francese
caillou
Inglese
stone
Spagnolo
piedra
Italiano
ciòttolo,
sasso
Tedesco
Kieselstein.
cacói , agt, nm Definizione
unu chi timet totu
Sinonimi e contrari
cachete,
cacadhoi,
cacone,
timarosu,
timetupas,
timigiolu
| ctr.
coragiosu
Frasi
eite si mi ndh'ischint chi so tantu cacoi!…◊ fit unu cacoi, timendhe: no zuchiat grista de cristianu!
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
froussard
Inglese
sissy
Spagnolo
miedoso
Italiano
fifóne
Tedesco
ängstlich,
Angsthase.
cacòi , nm, nf: cocòi, cocoi Definizione genia de pane modhe grussu, de diferentes calidades: a tzichi, unu pagu a bisura de lóriga e totu a pitzicorrus, cacòi símplici, cun ou, a folla de fà, pintau, froriu, fatu de pódhine (iscete) impastau a tostau e suetu meda / cocòi de Pasca = su pane chi faghent cotu cun s'ou intreu in mesu pro sos pisedhos, a Pasca; cocoiedhu afollitau = cocòi a follas; àteras zenias de cocòi: istampau in mesu, de pitzus, in figura de pipia (anguli); cacòi de fraca = su sàmbene de su porcu cundhidu e cotu in sa frama de su fogu; cocoi prena = zenia de casadina ma prus serrada e a pitzicorros prus mannos; cocoi est fintzas frutighedhu de àrbure a zisa de ballinedha, itl. bacca Frasi feus maritzosu de símbua e cacòis pintaus ◊ provamu unu gosu castiendi sa genti pintendi is cocòis!…◊ mi papu unu bellu cacòi e un'arrogu de casu ◊ ndi portat una, de manu, pesendu cocòis!…◊ si at bidu cussas cocois de pane at a crètere chi dhas cherius bèndhere!◊ sas cacòis de pane unu tempus si coghiant in sas pedras imbudhidadas ◊ apu fatu cocòis prenas e cocòis de tamata 2. pani pintau a cacòis, turedhus e pretzidas Terminologia scientifica pne Etimo srd.
cacòne , agt Definizione chi est timerosu meda Sinonimi e contrari cacarodhu, cacarolu, timecaca Etimo srd.
càcu càchi
cacuminàle , agt Definizione nau de unu sonu de sa limba sarda, iscritu in DitzLcs. sèmpere cun su digramma /dh/, est su chi faeus acostindho sa punta de sa limba unchinada a susu apalas de is dentes de pitzu e de ananti e chi agataus in foedhos che a bidha, dhedhu, codhu, cuadhu, grodhe, improdhu, istedhu, nudha, pistidhu, sedha: est diferente de su sonu oclusivu dentale sonoru (chi andhat bene iscritu /dd/ e in sardu dhu'est e meda puru) e a dónnia modu bolet iscritu cun grafema distintu ca est sonu diferente e /dh/ (in cantu digramma) andhat bene fintzes in cuménciu de foedhu (mentres chi fartat /dd/, chi iat a arresurtare una dópia po digramma).
càda , agt, prn: cara 2,
cata 1 Definizione
agt. indefiniu chi acumpàngiat unu númene (mescamente de tempus) chentza cambiamentos de genia e ne de númeru, singialat prus che àteru sa distintzione de sa síngula cosa pentzada coment'e ripetidura, una cosa chi torrat a èssere; in campidanesu si ponet a prn. puru; cun male faet una genia de superlativu: male cadamale = male a su peus puntu
Sinonimi e contrari
dogna
Frasi
a cada die su pessamentu sou! ◊ cada cristianu at a ischire ite depet fàghere ◊ sunt lendhe sa pentzione cada duos meses ◊ cada pacas dies andhat a dommo de sa pitzoca ◊ in cata tzilleri si firmaiat a si la víere
2.
in sa divisioni fiat tocau a cad'e cincu sodhus ◊ ant bociu una baca in cuatru: dhis est tocau a cad'e setantaxincu chilus de petza ◊ dèu e fradili miu teneus a cada de unu cani ◊ poneus a cad'e cincu mila e si papaus una brebei! ◊ dhis at ghetau a cada de una turra de símbua a donniunu ◊ cussus si ndi pigant a car'e su dexi pro centu
3.
fit ricu, ma como est andhadu male cadamale ◊ s'isàminu est andhadu male cadamale
Etimo
ltn.
cata
Traduzioni
Francese
chaque
Inglese
every
Spagnolo
cada
Italiano
ógni,
ciascuno
Tedesco
jede.
càda 1 , prep: cara 1 Definizione
cun sa prep. simple a, de, si ponet po inditare sa leada = cara, faci a…; po inditare unu tantu chentza pertzisione
Sinonimi e contrari
abbia,
allada
Modi di dire
csn:
fiant cad'e centu = fint unos chentu; de cara…(+vrb) = apustis de…, apustis chi…
Frasi
de un'arroca manna ororu de mari su mumusu iat pigau a bolai cad'e su soli ◊ Gesús de pressi s'est incamminau cad'e Cafàrnau ◊ andaus a cad'a Uras! ◊ s'àcua fait sa fuida cad'e mari ◊ labai, si bit unu cuadhu de cad'e bidha arribbendi!
2.
de cara si seus separaus est sutzédiu custu fatu
Traduzioni
Francese
vers,
environ
Inglese
about
Spagnolo
hacia
Italiano
vèrso,
circa
Tedesco
gegen,
ungefähr.
cadabbète , agt Definizione chi est mannu meda, ispropositau de mannària Sinonimi e contrari bete, betedhe, beterone, debbe Etimo srd.
cadafàli , nm Definizione
sa mesa ue si ponet su baulu cun su mortu in crésia
Sinonimi e contrari
túmbaru 2
Etimo
ctl.
catafal
Traduzioni
Francese
catafalque
Inglese
catafalque
Spagnolo
catafalco
Italiano
catafalco
Tedesco
Katafalk.
cadagína , nf: cadaxina Definizione druche fatu cun casu friscu Sinonimi e contrari casadina, pàdrua Frasi dulches de dogni calidade: cadajinas, pabassinos, origlietas, cótzulos de pistidhu.
cadagulàre , vrb Definizione
giare craches
Sinonimi e contrari
calchidare,
carcinai
Traduzioni
Francese
ruer
Inglese
to kick (out)
Spagnolo
patalear (persona),
patear,
cocear (animale)
Italiano
scalciare
Tedesco
ausschlagen.
cadalàna , nf, nm: cadalanu,
cadarana,
cadelana,
cadelanu,
cagalanu Definizione
genia de bobboi niedhudu chi faet in is domos si dhue at umidade
Sinonimi e contrari
apeta,
babbalocu,
babbasaju,
brabeta,
buvone,
candhulitu,
fèlega,
gríglia,
melaghe,
partabúdiga,
patedha,
paulina,
perta,
sasàgia,
scarfajoni
Frasi
cadelanas niedhas, sutzadores de sàmbene faineris, torrade addaisegus! (G.Fiori)
Cognomi e Proverbi
smb:
Cadalanu, Cadelanu
Terminologia scientifica
crp
Traduzioni
Francese
blatte
Inglese
beetle
Spagnolo
escarabajo
Italiano
blatta
Tedesco
Kakerlak.
cadalanísca , nf Definizione una genia de àghina niedha.
cadalànu cadalàna
cadalànu 1 , nm Definizione bículu, orrugu o tretu de terrenu (es. bíngia) Sinonimi e contrari pedassu Frasi unu cadalanedhu de terra.
cadalànu 2 , agt, nm: catalanu Definizione
chi pertocat sa Catalogna, chi o chie est de sa Catalogna / no iscít su cadalanu = no ischit a faedhare
Cognomi e Proverbi
smb:
Cadalanu, Cadelanu
Traduzioni
Francese
catalan
Inglese
catalan
Spagnolo
catalán
Italiano
catalano
Tedesco
katalanisch,
Katalane.
cadalàva , nf Definizione
ispina molentina, ispina cixiredha o de caràtua: genia de cardu chi faet coment'e una cranciofedha cun ses o sete ispinas apertas a istella
Sinonimi e contrari
cadàtola,
castiaia,
cixiredhu,
colustídhiu,
iscradinaia,
istrainabias
Terminologia scientifica
rba, Centaurea calcitrapa
Traduzioni
Francese
chardon
Inglese
caltrop
Spagnolo
cardo estrellado
Italiano
cardo stellato
Tedesco
Flockenblume.
cadalèta, cadalétu , nf, nm Definizione
una maladia calesiògiat, chi leat a totugantos, in sa nada rúere o èssere totu a una cadaleta = totu malàidos, tougantos a una fasche
Sinonimi e contrari
apedémia,
peàdiga
Traduzioni
Francese
épidémie
Inglese
epidemic
Spagnolo
epidemia
Italiano
epidemìa
Tedesco
Epidemie.
cadalétu 1 , nm: cardaletu, cataletu Definizione paristàgiu de canna apicau inue si ponet casu e arrescotu po asciutare; manera de pònnere sa cosa in terra, totu ispartzinada; genia de crocadórgiu / avb. a cadaletu = a ispartinadura Sinonimi e contrari arreciau, cannita, casaletu, casalire / cannitzada, incannitadu / padharzu / babizone Frasi suta de su cadaletu bi est su foghile istudadu 2. cantas notes ventosas ant chilliatu sos annos meos sendhe criatura in su cataletu, candho fipo vardianedhu! Etimo ltn. *catalectus.