fórtzu , nm Definizione benit su f. chi… = benit fortzadu chi…, de…, tocat a… Sinonimi e contrari foltzadu.
forúnciu , agt, nm: frúnciu,
furúnciu,
furuncu,
furúnculu 1 Definizione
chi o chie furat
Sinonimi e contrari
afufadore,
arpiadori,
arrapiante,
fraíciu,
francudu,
furànciu,
furone,
ladrone,
mostrengheri,
scabeciadori,
ungiudu
Frasi
mori, cane furuncu e traitore, non piús respires in Sardigna mia! (S.Lay Deidda)◊ tengu duas gatus furuncas
Cognomi e Proverbi
prb:
maridu pistrincu, muzere furunca!
Terminologia scientifica
ntl
Etimo
ltn.
furunculus
Traduzioni
Francese
petit voleur
Inglese
petty thief
Spagnolo
ratero
Italiano
ladrùncolo
Tedesco
diebisch,
Dieb.
fòsas , nf pl: vosas Sinonimi e contrari brutzighinus.
foscíbi , nm Definizione cugigone, una bandha de sa forredha Terminologia scientifica dmo.
fósciga fóltighe
foscigàda , nf Definizione
su foscigare, atrotogiare
Sinonimi e contrari
fortzicada,
profizada,
tontírgiu,
trofigiada,
trotoxadura
| ctr.
isprofizada
Frasi
issu fit giambendhe: mi ndhe abbizaia dae su mudímine chi li beniat induninduna, de calchi momentu de isvàriu o una foscigada de mutzighile ◊ foscigadas de dolore de mata
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
contorsion
Inglese
contortion
Spagnolo
contorsión
Italiano
contorsióne
Tedesco
Verwickelung,
Verdrehung.
foscigadúra , nf Definizione
su foscigare, su atrotogiare sa lana o àteru filandho / f. a mata = buluzamentu, tríulu a mata (pro cosa manigada chi at fatu male)
Sinonimi e contrari
fortzicadura,
foscigada,
profizada,
trofigiada,
trotoxadura
| ctr.
isprofizadura
Frasi
sas bajanas de ocannu ballant a foscigadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tordage
Inglese
twisting
Spagnolo
torcido
Italiano
torcitura
Tedesco
Zwirnen.
foscigàre , vrb Definizione tròchere, su si tròchere totu a dónnia parte Sinonimi e contrari acordiolai, atrotixai, folfigiare, forrighitare, fortzicare, incordigliolai, profizare Frasi apena l'at bidu, su panateri at foscigadu su nare nendhe chi fit dinari faltzu ◊ si foscigaiat a dresta e a manca leadu dai sos dolores ◊ che a sa colora si fóscigat a esse ◊ a su pudhu li at foscigadu su tuxu e cotu! 2. no bi at de si foscigare su coro e ne de si trupiare sos chervedhos ◊ cantos desizos ant foscigadu cudhos chi disizaiant a tie!…◊ tantos suspetos li ant foscigadu su coro ◊ si ammentat cudhas làgrimas li ant foscigadu su coro!
foscigavósciga , avb Definizione foscighèndhesi totu, trochendhosi a dónnia parte / andhare a su foscigavósciga = de una parti a s'àtera, a egas e a ogas Etimo srd.
fóscighe fóltighe
foscighínzu , nm Definizione
su foscigare, movimentu a foscigadura
Sinonimi e contrari
tortóigu,
totórgiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tortillement
Inglese
twisting
Spagnolo
retorcimiento
Italiano
attortigliaménto
Tedesco
Aufwickeln.
fósciu , nm: fossu Definizione
logu o tretu, minore o fintzes mannu, fatu coment'e a forada, prus bàsciu de su paris de inghíriu, comente abbarrat conculutzu o cofudu leandhondhe o incracandho sa cosa (terra, àteru)/ min. fossichedhu, foscedhu, fossedhu
Sinonimi e contrari
forada,
tofu
Modi di dire
csn:
su f. de su gúturu = zenia de fossighedhu a s'ala de fora, in bula; fai f. (nadu de unu) = ispèndhere su dinari chi li ant fidadu; marcare a f. = a libbereto, fàghere a dépidu; fàghere a f. (nau de su logu) = èssiri unu f., abarrai a f., prus bàsciu
Frasi
in donzi gianna at giaos, in donzi pedhe at fiancu, ne bi at riu sentza fossu ◊ su caminu est totu fossos ◊ pro prantare àrbure cheret fatu su fossu ◊ sa tramata cheret iscontza e torrada a fàghere, ca est a fossu comente bi corcamus ◊ mancai siat a màchina non podet curre in mesu a sa giarra, a su prúere e a is fòscios!◊ is piciochedhos ant fatu unu foscedhu po giogae a birillas
Terminologia scientifica
slg
Etimo
ltn.
fossus
Traduzioni
Francese
fossé
Inglese
ditch
Spagnolo
foso,
zanja
Italiano
fòsso
Tedesco
Graben.
fosciúdu , agt Definizione chi calat a fundhu, chi giughet su fundhu in bàsciu meda; nau de pratu, chi est a oros prus artos Sinonimi e contrari fungudu, trevucu / copudu Etimo srd.
fosfàtu , nm Definizione sale de s'àcidu fosfóricu Terminologia scientifica ist.
fosfixàre folfigiàre
fosforescènte , agt Definizione chi abbarrat coment'e luminosu, chi si podet bíere in s'iscuru, nau de calecunu materiale chi tenet sa capacidade de pàrrere illuminau in s'iscuru.
fosfóricu , agt Definizione chi giughet fòsforu, cumpostu cun fòsforu.
fòsforu , nm: fúsfaru Definizione
elementu chímicu de símbulu P, númeru atómicu 15 e pesu atómicu 30,98: est materiale chi si podet bíere in s'iscuru puru
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
phosphore
Inglese
phosphorus
Spagnolo
fósforo
Italiano
fòsforo
Tedesco
Phosphor.
fosíle , nm: frusili,
fusile,
fusili,
fusíliu,
fuxili Definizione
arma a canna longa po isparare, de leare cun ambas manos / partes de su f.: sa canna (sa parte longa coment’e tubbu ue che essit su tiru), sa càssia (ue portat sa càrriga), su cane (genia de martedhu chi iscudendho a cropu a sa càssula de sa cartúcia faet partire su tiru), su grillete (genia de leva chi si tirat po che isparare su cane), sa segura (genia de butone o àteru chi, segundhu comente si ponet, impedit de isparare de malascigura), su pè, parte de asegus de linna, sa cuàrtziga (sa parte chi si arrimat a su codhu isparandho), sa bindella (tira de pedhe po dhu pigare intrau in su codhu)
Sinonimi e contrari
busile,
isciapete,
iscopeta,
trumboni,
tzistupu
Modi di dire
csn:
garrigare su f. = pònnere sa o sas cartutzas a lu muntènnere prontu de pòdere isparare; su f. at fatu topi = at negadu, no bi at isparadu; a f. a muru codhu = cun su f. a codhu, apicadu a su codhu cun sa bindella
Frasi
bidia custos amigos fatendhe sulavogos dae sas cannas de cussos fusiles (A.Palita)◊ su fusile meu no fadhit unu corpu ◊ at intesu sa tràchida de sos canes de unu fusile e si nch'est arritzadu ◊ in dainnantis de sa fera li negabat semper su fusile
Terminologia scientifica
rms
Traduzioni
Francese
fusil
Inglese
rifle
Spagnolo
fusil
Italiano
fucile
Tedesco
Gewehr.
fòssa , nf Definizione
fossu mannu fatu apostadamente, prus che àteru a interrare unu mortu / min. fossedha; èssere a pes in sa f., a runcu a sa f. = béciu acanta de mòrriri
Sinonimi e contrari
tofa
Frasi
in sa fossa iscavada in campusantu terra a punzos benide a mi ghetare ◊ sa izaza de mamma prima de si che crocare faiat in sa banita una fossighedha chi cheriat narre sa sepultura
Etimo
ltn.
fossa
Traduzioni
Francese
fosse
Inglese
trench
Spagnolo
fosa
Italiano
fòssa
Tedesco
Grab.