ilbratàre , vrb: isbratare Definizione limpiare, fàere lughe; istesiare, bogare a fora, pigare a… (+ vrb. infiniu)/ domo isbratada = domu limpiada Sinonimi e contrari illertire, limpiai / bocare, caciare, irbersulare, sbordigiai Frasi pustis chi at intzegadu sa natura s'iscuru est comintzendhe a ilbratare (G.Monzitta) 2. che l'ant isbratadu dae domo ◊ a sas fusiladas, cudhos isbrateint a cúrrere che cane a lèpere (N.Falconi) Etimo itl. sbrattare.
ilbràulu , nm: irbràulu, irbréulu, isbràulu, sbràulu Definizione is tzérrios, is gúgulos de su grodhe e de su cane, fintzes po dolore, cropu Sinonimi e contrari aggrogotu, gràliu, grànghida, gródhida Frasi su digógliu iscassaiat sos canes, chi cumintzaiant a irbràulos, apedhanne chi pariant indemoniatos (M.Dui) Terminologia scientifica bga Etimo srd.
ilbrigunzídu ibbregunzíu
ilbroàre , vrb Definizione its cumproare? Frasi apo ilbroadu giaru e tundhu.
ilbronchiàda , nf Sinonimi e contrari atzupada, trabbucu, trambucada Frasi che at iscutu botz'e ilbronchiada!…(Z.Porcu)
ilbrunúsciu ibbrunúsciu
ilbrunzigòne , nm Definizione cropu chi si giaet a manu serrada Sinonimi e contrari bucicone, pinnegosu, puini, prunzu Frasi l'at iscutu un'ilbrunzigone e faladu est a frundha (G.Ruju).
ilbulàre , vrb: irbulare,
irvulare,
isbulare,
isvulare,
sgulai Definizione
bogaresindhe sa gana, su disígiu, gosare ccn. cosa, fintzes in su sensu de si orròschere
Sinonimi e contrari
imbulare,
irgulare,
mascare
/
afastiai,
arròschere,
cascaviare
Frasi
culta tua bellesa l'apo iscrita in su coro sentza mi ndhe ilbulare ◊ durches frinas isvules suta s'arcu de s'empireu! (P.Giudice Marras)◊ nos ant promissu chi bastaiat a bènnere, pro noche torrare irvuladas, e no nos sunt lassendhe divertire! ◊ ti ses de recreos irbulada ca sos amantes tenias a gala
2.
candho si ndh'irbulat de ispetare za si che at a andhare! ◊ a mi ndhe irvulo abboghinendhe addoliada dae sa miséria!…◊ bae chi ti ndh'irbulas rata rata, s'istas a betza a leare maridu! ◊ a ti ndh'irbulas, de isetare, si cres chi t'azuet calicunu!…
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
satisfaire
Inglese
to satisfy
Spagnolo
satisfacer
Italiano
soddisfare
Tedesco
befriedigen.
ilbulliàre , vrb Definizione betare a fora, bessare (nau de cosa chi ndhe brínchidat de s’istrégiu) Sinonimi e contrari bulliare 2. abbaidaiat isconsolada su cafè totu ilbulliadu e brusiadu subra de su furredhu.
ilbulzàre , vrb: irburzare,
isburzare,
irvurzare 1 Definizione
fàere o bogare pendhiligiones de unu trastu, de cosa téssia, in is oros a s’orrobba; pèrdere sa trama; pèrdere su filu de un’aina segante (lepedha, gurtedhu)
Sinonimi e contrari
afilinzonare,
afiriolae,
ifilognare,
illanivuzare,
irburgiulae,
irfiliocare,
irfilusare,
irfronzolare,
isfilitare,
issilare,
istèssere,
istramai,
scilionai,
sfibicitai,
spollaciai
/
ingurrai,
irmarrare
Frasi
cussu traste si est totu irburzendhe ◊ a sa robba li cheret fatu s'órulu ca sinono si che irburzat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
effiler,
effranger
Inglese
to unravel,
to blunt,
to fringe
Spagnolo
desilachar,
desflecar
Italiano
sfilacciare,
sfrangiare
Tedesco
ausfasern,
ausfransen.
ilbungiàre , vrb Definizione bogare s’abe de su casidhu (búngiu, bugnu) Etimo srd.
ilburríre , vrb Definizione nau de s’abba de is errios, calare, èssere calandho, currendho Frasi no dhue at riu chi no ilburrit.
ilbutatzàre , vrb Definizione surbare, fàere sulu, súrbiu, nau de su fodhe candho dhu tirant e surbat su fogu de sa forredha.
ilbutonàre ibbutonàre
ilciacaràre , vrb Definizione bogare ciàcara, prus che àteru illimpiare unu terrenu po dhu prènnere Sinonimi e contrari iscossighinare, scotzinai.
ilciacarínzu , nm Definizione illimpiamentu chi si faet aprontandho terrenu de prènnere, de semenare Sinonimi e contrari iscotighinonzu Etimo srd.
ilciafitàre , vrb: isciafitare Definizione pigare a bussinadas, a ciafos Sinonimi e contrari abbofetai, ciafitare, iscarigai, scantergiai Etimo srd.
ilciaríre , vrb: ilgiarire,
irciarire,
ixarire Definizione
fàere craru, prus craru (nau fintzes de sa die abbreschendho), bogare a craru / i. su coju = iscrarí, assegurai sa coja
Sinonimi e contrari
ilgiarare,
isclarire
Frasi
framaridas allughinzendhe s'aposentu ilciarint sa cara de babbu e mama ◊ sas aeras ilgiarint e torrat s'alenu a sa campagna ◊ ilgiàrimi s'iscuru in calchi cosa! ◊ s'oscuridade no at a ixarire mai ◊ su pensare ilgiarit sa duda ◊ at comintzau a irciarire, ciambare sa luche e a si víere sos colores
2.
ant ilgiaridu su coju e si sunt fidantzados
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'éclaircir,
éclairer
Inglese
to make clear,
to brighten
Spagnolo
aclarar,
clarear
Italiano
schiarire,
illuminare
Tedesco
erhellen.