ilcíulu , nm Definizione sa boghighedha de is pigiones, candho cantant puru Sinonimi e contrari barbúgliu, ciuciu, cíulu Frasi s'intendhiant in s'aera ilcíulos de aes Etimo srd.
ildanàre , vrb: isdanare Definizione orrúere a terra, betare, isciusciare Sinonimi e contrari idarrocai, iddoare, sciasciai Frasi ndh'est isdanadu unu muru auldu ◊ a sas bombas ndhe ildanant turres, muràglias e digas (P.Casu).
ildarrastàre , vrb: irdarrastai Definizione
cricare e pigare s’arrastu de peis, s’arrastu de sa fera
Sinonimi e contrari
addromare,
arrastai,
atratare,
trateare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dépister
Inglese
to trace
Spagnolo
rastrear
Italiano
rintracciare,
seguire le tracce
Tedesco
aufspüren.
ildentighedhàre , vrb Definizione prnl., pèrdere is dentes (nau de gente o fintzes de ainas a dentes) Sinonimi e contrari ilmarruncare, irdentae Etimo srd.
ildentigonàdu , agt: irdenticonatu, irdentigonadu, isdentigonadu Definizione chi est chentza dentes, chi at pérdiu o est perdendho is dentes Sinonimi e contrari identau, isdentigadu Frasi portat sa buca totu irdentigonada ◊ est una tzurra betza isdentigonada Etimo srd.
ildeóltu , agt, nm: indeoltu,
irdeortu,
irdeotu,
isdeoltu Definizione
chi o chie faet is cosas male, chentza crabbu, de mala manera; chi est trotu, totugantu atrotigau / mundhu i. = revessu, dortu
Sinonimi e contrari
iddonau,
ilgadólciu,
ilgrabbuladu,
isocu,
istramu,
istraoltu,
istrònscia,
manimuruncu
/
cdh. scimpiatu
/
dortu
| ctr.
aggrabbadu,
ammodau,
assetiosu
Frasi
cuss'irdeortu ue ponet manu faghet dannu! ◊ mundhu isdeoltu, trevessu ◊ si andhat a betare binu, s'indeoltu tróulat sas tatzas!
2.
ndhe sego truncos sicos e ratos ildeoltos ◊ sas pedras de su caminu sunt totu isdeoltas
Terminologia scientifica
ntl
Traduzioni
Francese
disgracieux
Inglese
awkward
Spagnolo
torpe,
desmañado
Italiano
sgraziato,
inciampóne
Tedesco
unschön,
ungeschickt.
ildeossàre , vrb: ildiossare,
irdaossare,
irdegossare,
irdeossare Definizione
bogare de pare o iscosciare unu trastu, fàere a orrugos; nau de ccn., immarrire meda de ndhe sentire dolore / i. una cradea, unu bancu, unu banchitu
Sinonimi e contrari
iddoare,
isconsiminzare,
istracassare
| ctr.
aconciai
Frasi
chie fit istrampadu a manca, chie imboladu a dresta, chie irdeossendhe unu banchitu…◊ bides piantas seculares fatas a carvone: ndhe faghent sa piedade, ildeossadas ◊ petzi mi che sapo in terra a unu muntone, irdaossadu che cuba betza ◊ leademilu, sinono l'ildiosso!
2.
oe so totu irdeossadu cun cussu triballu de deris!
Traduzioni
Francese
démolir,
traumatiser,
se casser les os
Inglese
to smash,
to traumatize,
to thrash s.o
Spagnolo
destrozar,
tener los huesos molidos
Italiano
sfasciare,
traumatizzare,
rómpere le òssa
Tedesco
zerbrechen,
ein Trauma bewirken,
zerschlagen.
ildíghere , vrb: isdèghere Definizione acabbare de fàere calecuna cosa, cessare Sinonimi e contrari acabbae, sensai, tzelare | ctr. sichire Frasi no dha ildighis ancora, no?! ◊ est abbarradu duas dies semper proinne chena ildíghere nudha (Z.Porcu)◊ est sighinne, no isdeghet no!
ildimajàre , vrb: isdimajai,
istrimagiare,
sdimajai Definizione
pèrdere is atuamentos coment’e morindho po calecunu dispraxere forte o dolore mannu
Sinonimi e contrari
abbadherigare,
ammortie,
ammustèlchere,
dilmagiare*,
disimainai,
intostai,
sdemmaniai
| ctr.
solbèschere
Frasi
sa pubidha, assustada, si est ildimajada
Traduzioni
Francese
s'évanouir
Inglese
to faint
Spagnolo
desmayarse
Italiano
svenire
Tedesco
in Ohnmacht fallen.
ildínu , nm Definizione
genia de idea, de pentzamentu
Sinonimi e contrari
apensamentu,
arraolu,
pedine,
pestighinzu,
pispinu
Frasi
pro me no aiat àteru ildinu ◊ batagliendhe sa vida at cuss'ildinu: a betzu, si podet, recuit a ue est nadu ◊ astrintu pro custu ildinu fia che tenatza inglesa (Limbudu)
Traduzioni
Francese
hantise
Inglese
worry
Spagnolo
obsesión
Italiano
assillo
Tedesco
quälende Sorge.
ildiossàre ildeossàre
ildoàda , nf Definizione su ildoare, nau fintzes po calada a terra, orruta Sinonimi e contrari arratroxa, iscartinada / cdh. sduata Frasi at dadu un'ildoada… mancari bella! ◊ cherfendhe mòvere de inoghe a cue no dant detzi ildoadas Etimo srd.
ildoàre iddoàre
ildobbàre , vrb: irdobbare, isdobbare Definizione pigare a cropos, a magiadura (fintzes po trebballu)/ i. su ferru = corpare, mazare su ferru pro l'illadiare o irfinigare Sinonimi e contrari addobbai, corpare, isciúdere Frasi chin sa matza, chi àrtias e abbassas milli bortas sa die, faches terrore: irdobbandhe a su crastu chin ardore a minas e a puntos l'irfiassas Etimo srd.
ildrigíre, ildrijíre , vrb: ildrixire,
isdrijire,
isdrisire,
isdrizire Definizione
su s’ispicigare po isfortzu de cosas agguantadas impare cun cosidura o àteru deasi
Sinonimi e contrari
iscosire,
scorriai,
steressai
Frasi
traperas de trastes isdrijidos ◊ unu tacone si mi est isdrijidu
Etimo
itl.t
sdricire
Traduzioni
Francese
découdre
Inglese
to tear
Spagnolo
rasgar,
desgarrar
Italiano
sdrucire
Tedesco
auftrennen.
ildríxa , nf Sinonimi e contrari iscosidura | ctr. cosidura Etimo srd.
ildrixíre ildrigíre
ildrúgu , agt: iltrugu,
istrugu 1 Definizione
chi no giaet atentzione, chi faet is cosas unu pagu a sa maconatza, chentza crabbu
Sinonimi e contrari
bròmbulu,
ildeoltu,
isocu,
istramu,
istrònscia
Frasi
ses un'istrugu finidu: onzi borta chi lampas sas manos a robba de bidru faghes zínziri! ◊ ti ndhe ruet totu dae manu: ses un'iltrugu!
Traduzioni
Francese
distrait
Inglese
heedless
Spagnolo
descuidado,
distraído
Italiano
sbadato
Tedesco
zersteut.
ilfaciàdu ifaciàdu
ilfàghere ifàghere