A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

ilcíulu , nm Definitzione sa boghighedha de is pigiones, candho cantant puru Sinònimos e contràrios barbúgliu, ciuciu, cíulu Frases s'intendhiant in s'aera ilcíulos de aes Ètimu srd.

ildanàre , vrb: isdanare Definitzione orrúere a terra, betare, isciusciare Sinònimos e contràrios idarrocai, iddoare, sciasciai Frases ndh'est isdanadu unu muru auldu ◊ a sas bombas ndhe ildanant turres, muràglias e digas (P.Casu).

ildarrastàre , vrb: irdarrastai Definitzione cricare e pigare s’arrastu de peis, s’arrastu de sa fera Sinònimos e contràrios addromare, arrastai, atratare, trateare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dépister Ingresu to trace Ispagnolu rastrear Italianu rintracciare, seguire le tracce Tedescu aufspüren.

ildentighedhàre , vrb Definitzione prnl., pèrdere is dentes (nau de gente o fintzes de ainas a dentes) Sinònimos e contràrios ilmarruncare, irdentae Ètimu srd.

ildentigonàdu , agt: irdenticonatu, irdentigonadu, isdentigonadu Definitzione chi est chentza dentes, chi at pérdiu o est perdendho is dentes Sinònimos e contràrios identau, isdentigadu Frases portat sa buca totu irdentigonada ◊ est una tzurra betza isdentigonada Ètimu srd.

ildeóltu , agt, nm: indeoltu, irdeortu, irdeotu, isdeoltu Definitzione chi o chie faet is cosas male, chentza crabbu, de mala manera; chi est trotu, totugantu atrotigau / mundhu i. = revessu, dortu Sinònimos e contràrios iddonau, ilgadólciu, ilgrabbuladu, isocu, istramu, istraoltu, istrònscia, manimuruncu / cdh. scimpiatu / dortu | ctr. aggrabbadu, ammodau, assetiosu Frases cuss'irdeortu ue ponet manu faghet dannu! ◊ mundhu isdeoltu, trevessu ◊ si andhat a betare binu, s'indeoltu tróulat sas tatzas! 2. ndhe sego truncos sicos e ratos ildeoltos ◊ sas pedras de su caminu sunt totu isdeoltas Terminologia iscientìfica ntl Tradutziones Frantzesu disgracieux Ingresu awkward Ispagnolu torpe, desmañado Italianu sgraziato, inciampóne Tedescu unschön, ungeschickt.

ildeossàre , vrb: ildiossare, irdaossare, irdegossare, irdeossare Definitzione bogare de pare o iscosciare unu trastu, fàere a orrugos; nau de ccn., immarrire meda de ndhe sentire dolore / i. una cradea, unu bancu, unu banchitu Sinònimos e contràrios iddoare, isconsiminzare, istracassare | ctr. aconciai Frases chie fit istrampadu a manca, chie imboladu a dresta, chie irdeossendhe unu banchitu…◊ bides piantas seculares fatas a carvone: ndhe faghent sa piedade, ildeossadas ◊ petzi mi che sapo in terra a unu muntone, irdaossadu che cuba betza ◊ leademilu, sinono l'ildiosso! 2. oe so totu irdeossadu cun cussu triballu de deris! Tradutziones Frantzesu démolir, traumatiser, se casser les os Ingresu to smash, to traumatize, to thrash s.o Ispagnolu destrozar, tener los huesos molidos Italianu sfasciare, traumatizzare, rómpere le òssa Tedescu zerbrechen, ein Trauma bewirken, zerschlagen.

ildíghere , vrb: isdèghere Definitzione acabbare de fàere calecuna cosa, cessare Sinònimos e contràrios acabbae, sensai, tzelare | ctr. sichire Frases no dha ildighis ancora, no?! ◊ est abbarradu duas dies semper proinne chena ildíghere nudha (Z.Porcu)◊ est sighinne, no isdeghet no!

ildimajàre , vrb: isdimajai, istrimagiare, sdimajai Definitzione pèrdere is atuamentos coment’e morindho po calecunu dispraxere forte o dolore mannu Sinònimos e contràrios abbadherigare, ammortie, ammustèlchere, dilmagiare*, disimainai, intostai, sdemmaniai | ctr. solbèschere Frases sa pubidha, assustada, si est ildimajada Tradutziones Frantzesu s'évanouir Ingresu to faint Ispagnolu desmayarse Italianu svenire Tedescu in Ohnmacht fallen.

ildínu , nm Definitzione genia de idea, de pentzamentu Sinònimos e contràrios apensamentu, arraolu, pedine, pestighinzu, pispinu Frases pro me no aiat àteru ildinu ◊ batagliendhe sa vida at cuss'ildinu: a betzu, si podet, recuit a ue est nadu ◊ astrintu pro custu ildinu fia che tenatza inglesa (Limbudu) Tradutziones Frantzesu hantise Ingresu worry Ispagnolu obsesión Italianu assillo Tedescu quälende Sorge.

ildiossàre ildeossàre

ildoàda , nf Definitzione su ildoare, nau fintzes po calada a terra, orruta Sinònimos e contràrios arratroxa, iscartinada / cdh. sduata Frases at dadu un'ildoada… mancari bella! ◊ cherfendhe mòvere de inoghe a cue no dant detzi ildoadas Ètimu srd.

ildoàre iddoàre

ildobbàre , vrb: irdobbare, isdobbare Definitzione pigare a cropos, a magiadura (fintzes po trebballu)/ i. su ferru = corpare, mazare su ferru pro l'illadiare o irfinigare Sinònimos e contràrios addobbai, corpare, isciúdere Frases chin sa matza, chi àrtias e abbassas milli bortas sa die, faches terrore: irdobbandhe a su crastu chin ardore a minas e a puntos l'irfiassas Ètimu srd.

ildrigíre, ildrijíre , vrb: ildrixire, isdrijire, isdrisire, isdrizire Definitzione su s’ispicigare po isfortzu de cosas agguantadas impare cun cosidura o àteru deasi Sinònimos e contràrios iscosire, scorriai, steressai Frases traperas de trastes isdrijidos ◊ unu tacone si mi est isdrijidu Ètimu itl.t sdricire Tradutziones Frantzesu découdre Ingresu to tear Ispagnolu rasgar, desgarrar Italianu sdrucire Tedescu auftrennen.

ildríxa , nf Sinònimos e contràrios iscosidura | ctr. cosidura Ètimu srd.

ildrixíre ildrigíre

ildrúgu , agt: iltrugu, istrugu 1 Definitzione chi no giaet atentzione, chi faet is cosas unu pagu a sa maconatza, chentza crabbu Sinònimos e contràrios bròmbulu, ildeoltu, isocu, istramu, istrònscia Frases ses un'istrugu finidu: onzi borta chi lampas sas manos a robba de bidru faghes zínziri! ◊ ti ndhe ruet totu dae manu: ses un'iltrugu! Tradutziones Frantzesu distrait Ingresu heedless Ispagnolu descuidado, distraído Italianu sbadato Tedescu zersteut.

ilfaciàdu ifaciàdu

ilfàghere ifàghere