pidràxu , nm Definizione
genia de pigione mannu, pudha càmpina
Sinonimi e contrari
pitarra
Frasi
at a èssi pidraxu, o marragau, o tzarpadheri? ◊ funt cabendi bentruxus e pidraxus
Terminologia scientifica
pzn, otrix tetrax orientalis
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
poule (champêtre)
Inglese
little bustard
Spagnolo
sisón
Italiano
gallina prataiòla
Tedesco
Zwergtrappe.
pidrigòni pedrigòne
pidringiànu pedringiànu
pidríssa pedríscia
pidrósu pedrósu
pídru peíderu
pídu , nm: piru 1 Definizione sonu chi si faet in su pertusu Sinonimi e contrari tródhia Modi di dire csn: tzacai unu p. = betare una tródhia; essí che p. di isposa = chentza mancu si ndhe abbizare, chentza bi pessare, chentza pessare in malu, nadu de unu segretu, de cosa chi no si depet nàrrere; contai pidus = chircare contos de s'unu e de s'àteru Frasi antigu che pidu ◊ ita anc'as a fai, tui, piru spissu!…◊ est sempri andendi che piru de cuadhu, chi narant! ◊ nci dh'est essiu che piru de isposa chi s’at donau cosa furada!◊ culu sciagu no acherrat su piru Etimo srd.
piduciósu peugósu
pidúciu, pidúcru , nm: preducu,
pridocu,
priducu Definizione
preugu canu, genia de bobboi pitichedhu chi si atacat a sa carena (de animales e de gente), mescamente ue dhue at pilu, e suspit su sàmbene: est símbulu de poberesa
Sinonimi e contrari
ghinitu,
mandioledha,
mindia,
mundhítzia,
peogu*
Frasi
s'ómine, si no est istirau a minore, morit che preducu in locu de custura ◊ priducu chin priducu fachent léndhine!
Traduzioni
Francese
pou
Inglese
louse
Spagnolo
piojo
Italiano
pidòcchio
Tedesco
Laus.
pidulía pedulía
piedàde, piedàdi piaidàde
piedadósu piadósu
pièdha , nf Definizione abbruxaduredha a fogu, pitica, comente ndhe faet un'ischintídhia in s'orrobba.
piedíta piarítu
piedósu piadósu
piédu , nm: pietu Definizione
genia de sentidu chi si provat cricandho de cumprèndhere su male de unu, coment'e tenendhondhe làstima
Sinonimi e contrari
dollu,
friscione,
làstima,
piaidade
Frasi
pietu, Deus meu, pietu! ◊ s'imberta de su tempus, chene coro… no connoschet piedu (G.Piga)◊ deos de piedu, dazemila bois sa morte, pro mi allejare s'agonia! ◊ petzi su tempus, chene piedu, est reséssiu a lu cranucare ◊ l'at ispojolau chene piedu
Traduzioni
Francese
pitié
Inglese
mercy
Spagnolo
piedad
Italiano
pietà
Tedesco
Mitleid.
pienàre , vrb: prenare Definizione
betare o pònnere calecuna cosa in istrégiu o in calecunu logu fintzes a candho no dhue ndhe cabet àtera: fintzes pònnere cosa o betare apitzu coment'e imbrutandho meda o totu, ocupandho logu; foedhandho de terrenos, betare su sèmene in sa terra arada; foedhandho de fémina, impringiare; in cobertantza, fintzes cumbínchere a ccn. a calecuna idea, su si crèdere meda, ocupare fintzes cun prexu sa mente, s'ànima, su coro / cong. pres. 1ˆp. sing. prenga, prene; pps. prenadu, prenu / prenare s'ogru a unu = (nau de calincuna cosa) pàrriri bella meda, bona, pràxiri
Sinonimi e contrari
acolumare,
cènnere,
impreni,
imprignare,
improssimare,
plèniri,
semenai,
umpire
| ctr.
abbuidai,
ilgavantare,
illichidare
Frasi
so prenendhe su binu ◊ mi prenaia sas busacas de càriga ◊ comente at betadu cussa cosa mi at prenu de brúere! ◊ prena s'ozu a sas ampullas! ◊ at prenu fiascos de abba ◊ cussu traste s'est prenanne de rughintzu ◊ bodhindhe morisca mi so prenu de ispina ◊ sos istradones si torrant a prenare de fossos e de lutu ◊ is bangus si preniant de genti, montàrgius e bidhajus
2.
mancari cun s'aradu de linna pienao su nalvone ◊ bos sezis irfassaos prenandhe sa terra a marrone ◊ ocannu prenamus s'ortu a basolu ◊ cust'arricu medas terras dhas preniat a trigu e a fà e poniat fintzas trinta giorronaderis a trabballai
3.
custu contu consolat e ndhe pienat su coro ◊ iscummitu ca sa conca gei ti dh'at prena oi puru, cun is chistionis suas?! (A.Melas)◊ aici gei si dh'at prenu s'ogu!…◊ de cussa malesa ndhe as prenu su logu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
remplir jusqu'au bord
Inglese
to fill
Spagnolo
llenar
Italiano
riempire,
colmare
Tedesco
füllen,
auffüllen.
Pienàrza , nf Definizione sa leada de sa Sardigna chi andhat de Macumere a Bosa.
pienèsa , nf Definizione
su èssere prenu, nau prus che àteru de cosas no materiales in su sensu de perfetzione, chi dhu’est totu su chi tocat
Sinonimi e contrari
plenitúdini
| ctr.
bodiore
Traduzioni
Francese
plénitude,
comble
Inglese
fullness
Spagnolo
plenitud
Italiano
pienézza
Tedesco
Fülle,
Vollbesitz.
piénu , pps, agt, nm: plenu,
prenu Definizione
de pienare e de plèniri, cun totu is matessi significaos; chi aintru no dhue at logu ca est totu ocupau, chi no dhue cabet àteru (ma a bortas nau fintzes in su sensu de meda, es. cussu móbbile est prenu de brúere, fróbbilu!; est su logu prenu de musca, sa linna betza prena de frommiga)
Sinonimi e contrari
cenu,
prenadu
/
cólimu
/
afiancu,
atatu,
mascadu,
satzau
/
càrrigu,
frunidu,
prignu,
semenadu
| ctr.
líchidu 1,
sbuidu,
tufudu
Modi di dire
csn:
p. a ponte a ponte (nadu de isterzu)= a cucurru, a meda, a istibbu, a issacu; prenu che ou (nadu de isterzu o de chie at manigadu)= prenu ’eretu, de no càbere prus nudha; terra prena a trigu, a órgiu, a fà, o àteru = chi bi ant semenadu trigu, orzu, fae, o àteru; plenu de doloris = chi est totu dólimas, chi li dolet in totu sa carena; prenu de chentu e unu male = malu meda (nadu de ccn.); fàghere su prenu = prenare deunudotu; leare, iscúdere a punzu prenu = cun su punzu afissu o serradu; su pienu de sa Luna = candho sa Luna est tundha tundha, si bidet totu intrea; leare in prenu (iscudindhe) = fèrrere bene, de fàghere totu s'efetu
Frasi
amus prenu s'ortu a fae ◊ cuss'isterzu l'apo prenu deo ◊ ndhe apo prenu su logu, at prenu sa broca ◊ sa piata s'ibboideit coment'etotu si fit piena ◊ de custas lendhas ndhe ant prenu su logu
2.
sa die fit piena a ponte a ponte de càntigos, ballos, brincos, giogos e risos ◊ fit pienu de dépidos cun sa butega ◊ portat is manus prenas de ungas mannas ◊ su monte nostru fit prenu de onzi linna ◊ apu agatau cust'ampudha prena: is atras funt buidas ◊ sa note fit galu tépia e prena de istedhos
3.
fit arendhe e at lassadu s'aradu intro de su sulcu, in su pienu ◊ in su prenu no bi depet colare bestiàmine ca faghet dannu ◊ cussus animalis faint dannu in is terras prenas a trigu!
4.
cussos sunt tirriosos e prenos de pretesas ◊ fit unu trighínnia bellu, prenu, primariu, cumpridu ◊ fostei est sempri impressiu, sempri prenu de cosa de fai… (A.Garau)
Cognomi e Proverbi
prb:
sa brenti prena non creit a sa sbúida
Etimo
ltn.
plenus
Traduzioni
Francese
plein,
rempli,
encombré
Inglese
full,
hight,
filled
Spagnolo
lleno,
colmado,
repleto
Italiano
pièno,
cólmo,
sàturo,
brulicante,
infestato
Tedesco
voll,
erfüllt.