A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

pidràxu , nm Definitzione genia de pigione mannu, pudha càmpina Sinònimos e contràrios pitarra Frases at a èssi pidraxu, o marragau, o tzarpadheri? ◊ funt cabendi bentruxus e pidraxus Terminologia iscientìfica pzn, otrix tetrax orientalis Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu poule (champêtre) Ingresu little bustard Ispagnolu sisón Italianu gallina prataiòla Tedescu Zwergtrappe.

pidrigòni pedrigòne

pidringiànu pedringiànu

pidríssa pedríscia

pidrósu pedrósu

pídru peíderu

pídu , nm: piru 1 Definitzione sonu chi si faet in su pertusu Sinònimos e contràrios tródhia Maneras de nàrrere csn: tzacai unu p. = betare una tródhia; essí che p. di isposa = chentza mancu si ndhe abbizare, chentza bi pessare, chentza pessare in malu, nadu de unu segretu, de cosa chi no si depet nàrrere; contai pidus = chircare contos de s'unu e de s'àteru Frases antigu che pidu ◊ ita anc'as a fai, tui, piru spissu!…◊ est sempri andendi che piru de cuadhu, chi narant! ◊ nci dh'est essiu che piru de isposa chi s’at donau cosa furada!◊ culu sciagu no acherrat su piru Ètimu srd.

piduciósu peugósu

pidúciu, pidúcru , nm: preducu, pridocu, priducu Definitzione preugu canu, genia de bobboi pitichedhu chi si atacat a sa carena (de animales e de gente), mescamente ue dhue at pilu, e suspit su sàmbene: est símbulu de poberesa Sinònimos e contràrios ghinitu, mandioledha, mindia, mundhítzia, peogu* Frases s'ómine, si no est istirau a minore, morit che preducu in locu de custura ◊ priducu chin priducu fachent léndhine! Tradutziones Frantzesu pou Ingresu louse Ispagnolu piojo Italianu pidòcchio Tedescu Laus.

pidulía pedulía

piedàde, piedàdi piaidàde

piedadósu piadósu

pièdha , nf Definitzione abbruxaduredha a fogu, pitica, comente ndhe faet un'ischintídhia in s'orrobba.

piedíta piarítu

piedósu piadósu

piédu , nm: pietu Definitzione genia de sentidu chi si provat cricandho de cumprèndhere su male de unu, coment'e tenendhondhe làstima Sinònimos e contràrios dollu, friscione, làstima, piaidade Frases pietu, Deus meu, pietu! ◊ s'imberta de su tempus, chene coro… no connoschet piedu (G.Piga)◊ deos de piedu, dazemila bois sa morte, pro mi allejare s'agonia! ◊ petzi su tempus, chene piedu, est reséssiu a lu cranucare ◊ l'at ispojolau chene piedu Tradutziones Frantzesu pitié Ingresu mercy Ispagnolu piedad Italianu pietà Tedescu Mitleid.

pienàre , vrb: prenare Definitzione betare o pònnere calecuna cosa in istrégiu o in calecunu logu fintzes a candho no dhue ndhe cabet àtera: fintzes pònnere cosa o betare apitzu coment'e imbrutandho meda o totu, ocupandho logu; foedhandho de terrenos, betare su sèmene in sa terra arada; foedhandho de fémina, impringiare; in cobertantza, fintzes cumbínchere a ccn. a calecuna idea, su si crèdere meda, ocupare fintzes cun prexu sa mente, s'ànima, su coro / cong. pres. 1ˆp. sing. prenga, prene; pps. prenadu, prenu / prenare s'ogru a unu = (nau de calincuna cosa) pàrriri bella meda, bona, pràxiri Sinònimos e contràrios acolumare, cènnere, impreni, imprignare, improssimare, plèniri, semenai, umpire | ctr. abbuidai, ilgavantare, illichidare Frases so prenendhe su binu ◊ mi prenaia sas busacas de càriga ◊ comente at betadu cussa cosa mi at prenu de brúere! ◊ prena s'ozu a sas ampullas! ◊ at prenu fiascos de abba ◊ cussu traste s'est prenanne de rughintzu ◊ bodhindhe morisca mi so prenu de ispina ◊ sos istradones si torrant a prenare de fossos e de lutu ◊ is bangus si preniant de genti, montàrgius e bidhajus 2. mancari cun s'aradu de linna pienao su nalvone ◊ bos sezis irfassaos prenandhe sa terra a marrone ◊ ocannu prenamus s'ortu a basolu ◊ cust'arricu medas terras dhas preniat a trigu e a fà e poniat fintzas trinta giorronaderis a trabballai 3. custu contu consolat e ndhe pienat su coro ◊ iscummitu ca sa conca gei ti dh'at prena oi puru, cun is chistionis suas?! (A.Melas)◊ aici gei si dh'at prenu s'ogu!…◊ de cussa malesa ndhe as prenu su logu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu remplir jusqu'au bord Ingresu to fill Ispagnolu llenar Italianu riempire, colmare Tedescu füllen, auffüllen.

Pienàrza , nf Definitzione sa leada de sa Sardigna chi andhat de Macumere a Bosa.

pienèsa , nf Definitzione su èssere prenu, nau prus che àteru de cosas no materiales in su sensu de perfetzione, chi dhu’est totu su chi tocat Sinònimos e contràrios plenitúdini | ctr. bodiore Tradutziones Frantzesu plénitude, comble Ingresu fullness Ispagnolu plenitud Italianu pienézza Tedescu Fülle, Vollbesitz.

piénu , pps, agt, nm: plenu, prenu Definitzione de pienare e de plèniri, cun totu is matessi significaos; chi aintru no dhue at logu ca est totu ocupau, chi no dhue cabet àteru (ma a bortas nau fintzes in su sensu de meda, es. cussu móbbile est prenu de brúere, fróbbilu!; est su logu prenu de musca, sa linna betza prena de frommiga) Sinònimos e contràrios cenu, prenadu / cólimu / afiancu, atatu, mascadu, satzau / càrrigu, frunidu, prignu, semenadu | ctr. líchidu 1, sbuidu, tufudu Maneras de nàrrere csn: p. a ponte a ponte (nadu de isterzu)= a cucurru, a meda, a istibbu, a issacu; prenu che ou (nadu de isterzu o de chie at manigadu)= prenu ’eretu, de no càbere prus nudha; terra prena a trigu, a órgiu, a fà, o àteru = chi bi ant semenadu trigu, orzu, fae, o àteru; plenu de doloris = chi est totu dólimas, chi li dolet in totu sa carena; prenu de chentu e unu male = malu meda (nadu de ccn.); fàghere su prenu = prenare deunudotu; leare, iscúdere a punzu prenu = cun su punzu afissu o serradu; su pienu de sa Luna = candho sa Luna est tundha tundha, si bidet totu intrea; leare in prenu (iscudindhe) = fèrrere bene, de fàghere totu s'efetu Frases amus prenu s'ortu a fae ◊ cuss'isterzu l'apo prenu deo ◊ ndhe apo prenu su logu, at prenu sa broca ◊ sa piata s'ibboideit coment'etotu si fit piena ◊ de custas lendhas ndhe ant prenu su logu 2. sa die fit piena a ponte a ponte de càntigos, ballos, brincos, giogos e risos ◊ fit pienu de dépidos cun sa butega ◊ portat is manus prenas de ungas mannas ◊ su monte nostru fit prenu de onzi linna ◊ apu agatau cust'ampudha prena: is atras funt buidas ◊ sa note fit galu tépia e prena de istedhos 3. fit arendhe e at lassadu s'aradu intro de su sulcu, in su pienu ◊ in su prenu no bi depet colare bestiàmine ca faghet dannu ◊ cussus animalis faint dannu in is terras prenas a trigu! 4. cussos sunt tirriosos e prenos de pretesas ◊ fit unu trighínnia bellu, prenu, primariu, cumpridu ◊ fostei est sempri impressiu, sempri prenu de cosa de fai… (A.Garau) Sambenados e Provèrbios prb: sa brenti prena non creit a sa sbúida Ètimu ltn. plenus Tradutziones Frantzesu plein, rempli, encombré Ingresu full, hight, filled Ispagnolu lleno, colmado, repleto Italianu pièno, cólmo, sàturo, brulicante, infestato Tedescu voll, erfüllt.