trabbucài , vrb Definizione aconciare o tupare bucos, istampos.
trabbucài 1, trabbucàre , vrb: trambucare Definizione
fàere passu iscontriau, camminandho, betare su pei in buidu, pruschetotu atumbare sa punta de su pei a calecuna cosa firma, grae, chi faet orrúere o istrobbat s’andhare coment'e faendho orrúere mescamente si unu si movet lestru
Sinonimi e contrari
abbruncai,
atuviae,
atzupare,
imbronconai,
imbruncai 1,
intuviae,
istambecare,
istrambucare,
trambellare,
truncudhare
Frasi
in s'andhare trambucant sempre ◊ onzi tantu trambuco, ruo e mi ndhe peso ◊ sa pitzinna fughendhe trambucat e rughet, coment'e illughinada ◊ fintzas in su paris netu a bortas si trambucat, puru dendhe tentu ◊ so antzianu e timo a trambucare
2.
no li passat mancu in su carvedhu de pòdere trambucare in calchi errore
Etimo
ctl.
trabucar
Traduzioni
Francese
trébucher
Inglese
to stumble
Spagnolo
tropezar
Italiano
inciampare
Tedesco
stolpern.
trabbucósu , agt Definizione chi faet trambucare, imbruconare o, nau de foedhu, chi est difícile a nàrrere e faet ibballiare, chi est malu a cumprèndhere Frasi is fuedhus de custa cantzoni funt trabbucosus e no fait a dha cantai (S.Ulleri) Etimo srd.
trabbúcu , nm: trambucu Definizione
su trambucare; logu malu meda inue si podet prus imbruconare
Sinonimi e contrari
impeta,
trambucada
/
trambuchete
Frasi
atentu, no che ruas in su trambucu! ◊ isco bene cales sunt sos trambucos chi m'ispetant in sa vida, ma su coràgiu de sighire no mi mancat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
trébuchement
Inglese
obstacle
Spagnolo
tropiezo
Italiano
inciampo
Tedesco
Stolpern.
trabbúcu 1 , nm Definizione genia de mesura de dóighi prammos Etimo itl.p trabuch.
trabbúcu 2 , nm Definizione fruschedha pitica chi essit in buca a is animales, asuta de sa limba Etimo srd.
tràbe , nf: trabi, trae Definizione linnàmene grussu e longu de pònnere a poderare sa teulada, fàere pontes e àteru / t. pitica = traiciola, traicedha, traizolu; fai de dónnia pallisina una trai = fàere is chistiones prus mannas de su chi funt, de una musca unu boe Sinonimi e contrari biga, petzu, traja / cdh. trai Frasi tue che bides sa paza in s'oju anzenu, ma no avertis sa trae in s'oju tou! ◊ muru chi sustenet trae no est fràzigu ne sortu Etimo ltn. trabe(m).
trabécu , agt, nm Sinonimi e contrari achichiadore, limbicheche, limbidentu, limbitróchinu.
trabedhósu , agt: trebedhosu,
trobedhosu,
trobegliosu Definizione
chi faet coment'e troboire sa mente, sa limba, chi est pagu craru, difícile, malu a cumprèndhere o a nàrrere
Sinonimi e contrari
abberrisonadu,
imbusticau,
introbicau,
trobojadu,
trobojosu
| ctr.
fàcile,
ladinu,
simple
Frasi
cristionat achichiendu e s'impuntat me is fuedhus trabedhosus ◊ fatzu sonnu trumbullau e bisus trabedhosus ◊ nci pigat gustu a isciolli dogna trama trabedhosa ◊ est una chistioni trobedhosa e impirigada, epuru at cumpréndiu ◊ custu caminu est longu e trabedhosu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
embrouillé
Inglese
entangled
Spagnolo
enredado,
enmarañado
Italiano
ingarbugliato,
intricato
Tedesco
verwickelt.
trabentadúra , nf Definizione su trabentare Etimo srd.
trabentàre , vrb: atrabentare,
traventare,
treventare Definizione
betare o cuare o fintzes pigare e pònnere in d-unu trabentu, in d-una péntuma o gruta, in logu chi no dhu potzant o est difícile mannu a dh'agatare; fintzes solu andhare, tzucare a calecunu logu / trabentare fogu = traghedhare fogu, isparare
Sinonimi e contrari
irborrocare,
irrainare,
ispantumare,
isperrumai,
issussiare,
trapantare
/
abbuare,
acuae,
apatai,
aprecolare,
cuerrai,
impertusare,
intuvedhare,
intuzare,
istugiai,
tudai
/
furai
Frasi
si ch'est trabentadu in sas badhes ue teniat su bestiàmine ◊ mi mancat su poledhu: cale lampu nche l'at trabentau?! ◊ pro isse fit giómpida s’ora de si traventare e lassare sa bidha ◊ sas fórtighes a ue che las azis traventadas, chi no las agato?! ◊ a su secuestradu si l'ant traventadu aterue ◊ menzus mortu o traventadu, pro li atacare cussos!
2.
si fit colau marzane si nche aiat trabentau peri sa gama! ◊ su riu che traventaiat totu candho si leaiat sas campuras
3.
pone in motu sa màchina ca traventamus a Orune!
4.
sos carabbineris li ant trabentau focu e li ant chimentau su bratzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jeter dans un rocher
Inglese
to throw down
Spagnolo
despeñar,
precipitar
Italiano
dirupare
Tedesco
abstürzen.
trabéntu , nm: traventu Definizione
logu artu, perigulosu de che pòdere orrúere / èssere de t. = de su corru de sa furca, de unu logu chi no s'ischit (nau cun afuta)
Sinonimi e contrari
ispéntimu,
ispérruma,
scabiossu,
sgarropu
Frasi
in d-una note mala de iscuria ndhe boltat dae s'oru de su trabentu cudhu tristu chi andhendhe a perdimentu andhendhe si pariat in sa bia! (A.Serra)◊ ahi, si tandho abbertu su terrinu mi aiat suta de pes unu trabentu!…◊ andhat ruendhe de trabentu in trabentu
2.
za l'ischimus inuve est su banzu, no semus de traventu!
Terminologia scientifica
slg
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
précipice
Inglese
precipice
Spagnolo
precipicio
Italiano
precipìzio
Tedesco
Absturz.
trabétu , nm Definizione genia de fílighe: creschet in is truncos de is matas, bonu a curare maladias de s'isprene Terminologia scientifica rba.
tràbi tràbe
trabiànu , agt: travianu Definizione
nau de mascu, de ómine, chi tenet pecu a butones: chi ndhe dhi ammancat unu, o ndhe portat unu chentza calau a sa bussa
Sinonimi e contrari
renicozu
Traduzioni
Francese
cryptorchide
Inglese
monorchides,
cryptorchides
Spagnolo
monórquidos,
criptórquidos
Italiano
monòrchide,
criptòrchide
Tedesco
einhodig.
trabicàre , vrb: atravigare,
traficai,
trafigare,
trapicai,
trapicare,
travicare,
travigai,
travigare,
traviscai Definizione
passare in calecunu logu, essire a o istare in giru; fàere abbitu a unu logu de dhue andhare meda / trapicadi! = fàghedi a bídere, essi a fora!
Sinonimi e contrari
atraessare
/
abbitai,
afitianae,
trassigiai,
travinare
Frasi
su giassu chi si tràvigat in terra cilindradu de perlas lughet che ispiju (A.Spano)◊ in sa cussorja nostra no bi ndhe trabicabat de mustrencheris ◊ acantu de si perdi fut su fillu, travischendi in foresu bixinau! (M.Pani)
2.
isse tràvicat in bidha sua a cara arta ◊ isse est trabicandhe chin zente bona ◊ a s'ala de su Campidanu lu connoschiant ca bi travigaiat meda ◊ babbu no boliat a traviscai tropu in monti
3.
su logu fiat totu trapicau, cassadoris, canis e crabas iant fatu moris e morixedhus
Etimo
spn.
trafagar
Traduzioni
Francese
parcourir,
fréquenter
Inglese
to go along,
to frequent
Spagnolo
recorrer,
frecuentar
Italiano
percórrere,
frequentare
Tedesco
verkehren.
tràbicu , nm: atràvigu,
tràvigu Definizione
su trabicare; su passare in is logos, su istare andhandho, viagiandho, movimentu de gente e fintzes s'arrastu o ormina chi abbarrat in terra de comente dhue at passau gente o bestiàmene / èssere o istare a t. = andhendhe, fiazendhe
Sinonimi e contrari
andhetorra,
orminamentu,
trassígiu
/
tràficu,
trapicu
2.
fit a tràbicu in sa carrela ◊ ite bi faghides in cue a tràvigu? a colare in mesu de su trigu no cherzo!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
trafic,
circulation
Inglese
traffic
Spagnolo
tráfico
Italiano
tràffico
Tedesco
Verkehr.
tràbila , nf: tràela,
tràila,
tràira,
tràvila,
tràvile Definizione
vitella de duos o tres annos ma chi no at ancora angiau; pértiga de bide chi portat duos o prus gurdones / min. trainedha; leare una cosa a fasches tràilas = betada in su codhu una parte a denanti e una a daesegus, in duas partes acapiadas impare
Sinonimi e contrari
magiola
/
tràica
Frasi
aviat duas tràvilas purpurinas, sa vinza, s'íscia e s'olivarju ◊ sa tràila ispana si l'ant inghiriada e furada!
2.
in binza bi at bellas bides cun tràilas una meraviza
Etimo
ltn.
*taurula
Traduzioni
Francese
génisse
Inglese
heifer
Spagnolo
novilla
Italiano
giovènca
Tedesco
Färse.
trabilótu , nm Definizione magiolu piticu, giòvono Etimo srd.