zío , nm Definizione tziu, foedhu solu po mutire o inditare unu tziu (fintzes de intradura), frade o fradile de àteru parente custrintu (es. mama, babbu).
zipòne zibbòne
zíra , nf Definizione
tira de css. cosa (orrobba, làuna o àteru), ma fintzes terrenu istrintu e longhitu
Sinonimi e contrari
tira
Frasi
connosco su fele trummentosu chi s'ànimu a ziras mi riduet (M.Meridda)◊ cuaiant carres e birgonzas sas ziras mias fatas a latranga
2.
sa terra nostra sica e nuda si bestat de birdura in dogni zira! ◊ su sole est nadu e subra ’e sas giaras terras aradas, cun alas lezeras, ruet sa lughe in coloradas ziras (P.Casu)
Etimo
spn.
jira
Traduzioni
Francese
bande
Inglese
strip
Spagnolo
tira
Italiano
strìscia
Tedesco
Streifen.
zíra 1 , nf Definizione its, tziria? Frasi cantent sas ziras!
zirabbarchínu , nm: girabbachinu*, zirafarchinu Definizione genia de tràbbanu a manu: sa punta chi dhi ponent = mècia Sinonimi e contrari girabbarrina, tràbbanu, trapante.
ziràda , nf: girada*, zirata Definizione su girare, su si girare, fintzes po si difèndhere Sinonimi e contrari birada, furriada Modi di dire csn: z. de ostinu = cambiamentu mannu de sa sorte, furriada in malu; sa zirata de sa note = coladu mesanote; sa vita est una zirata de manu = una furriada de ogus, colat impresse Frasi a sa zirada chi s'at fatu a ndh'as bidu de zente fuindhe!…◊ a sa zirada, in fúghida si pesat, ocros a chelu, ammachiau de sa currenta, s'astore (A.Mura)◊ dàeli una zirada a sa cosa coghindhe in su furru!
ziradòre , nm Definizione palita po aconciare o murigare o fintzes umprire e pigare fogu Sinonimi e contrari ancidadoa, ancidadore, aradhadore, giradoa, tiradore Frasi gheta duos ziradores de chisina a s'abba ca faghimus sa líssiba! Terminologia scientifica ans Etimo srd.
ziràfa , nf: girafa* Definizione animale mannu areste, chi faet abbitu in s'Àfrica: si distinghet ca portat su tzugu longu longu (lompet fintzes a un'artària de chimbe metros).
zirafarchínu zirabbarchínu
zirài , vrb: girai*,
zirare Definizione
andhare peri su logu, fàere giros (fintzes po averguare o cricare cosa), castiare a un'àtera parte, furriare de parte una cosa; ammostare, fàere a bíere; afrontare a unu difendhendhosi; fintzes torrare o portare a domo, arrecuire, ghirare
Sinonimi e contrari
furriai,
furrietare,
ghindhare
/
arringai
Modi di dire
csn:
zira! (narendi a unu chi portat cosa in manu) = ammustra!, fai a biri!; zirare bentu = cambiare filada de su bentu e, in suspu, andhare sas cosas in contràriu; zirare a bidha, a domo = ghirare, contoniai
Frasi
ma est rundhellu, mih, custu: istat die die zirendhe! ◊ apo ziradu totu sas butegas ma no apo àpidu su chi cheria ◊ ziradilu totu, su cunzadu, fintzas a bídere no bi agates carchi àidu! ◊ ndh'at dépidu zirare, de logos, bendhindhe ozu!…◊ ite che sunt zirendhe, in bidha, sas finantzas?◊ ite bi sezis zirendhe intro de s'ortu meu?
2.
zira, a bídere comente l'as fata custa cosa!
3.
zira zira, bastat etotu, mih, cussa cosa! ◊ ti podet bènnere su tempus contràriu: no cherfat Deus chi ti ziret bentu!
4.
arratza de gama chi ndhe at ziratu, Andriedhu, dae teracare! ◊ a bidha bi ziraiat unu comporatore chi las pacaiat bene sas pedhes cràpinas
Traduzioni
Francese
pérégriner
Inglese
to wander
Spagnolo
peregrinar,
volver
Italiano
peregrinare
Tedesco
wandern.
ziramólia , nm Definizione zira e mólia: faghevaghe, inghíriu perdendho tempus, girandho chentza imprastu, chentza profetu / zogare a z. = furriandhosi lestros a tantas bortas a bisura de orroda, prantaos, fintzes a s'illuinare Sinonimi e contrari inghiriamólia Frasi istat faghindhe su ziramólia da'una cosa a s'àtera chentza batire nudha a concruos ◊ sas màchinas in tzitade faghent su ziramólia chirchendhe logu a si frimmare Etimo srd.
zirandhàre , vrb Definizione girare, istare in giru chentza cabu, a su gira gira peri su logu Sinonimi e contrari arrogliai, bagamundai, garronai, ingiriolai Etimo srd.
zirànte , nm Definizione
genia de fosiledhu fatu de samucu, a isparare ballas de ortigu
Sinonimi e contrari
ischirtzarolu,
tirante
Frasi
in manu zuchiat una bollonca chi si at fatu fachendhe unu zirante ◊ zuchet cambas de tiralàsticu, unu zirante de sabucu, sa bardófula
Terminologia scientifica
ggs
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
sarbacane
Inglese
blowgun
Spagnolo
cerbatana,
taco
Italiano
cerbottana
Tedesco
Blasrohr.
ziràre zirài
zirassòle , nm: girasole* Definizione erba de soli, genia de erba chi faet frore mannu e ladu, grogo, e su sèmene ogiosu: dhu sèmenant difatis po fàere ógiu Terminologia scientifica lrs, Helianthus annuus.
ziràta ziràda
zirèlla , nf Definizione tretu tundhu minore, partza, a inghíriu de su truncu de una mata Sinonimi e contrari colte Etimo srd.
zirèlla 1 , nf Definizione su istare o abbarrare in giru chentza fàere nudha (èssere o istare a z.).
ziréllu , agt, nm Definizione
chi o chie istat in giru
Sinonimi e contrari
andariegu,
arroliadori,
bacamundhu,
bandhuleri,
corruntoneri,
garroneri,
rundhellu,
tzincavesu,
zirolu,
ziroteri
Frasi
Luna zirella chi andhas a inghíriu de sa Terra
Etimo
itl.
girello
Traduzioni
Francese
flâneur
Inglese
vagrant
Spagnolo
callejero,
trotacalles
Italiano
gironzolóne
Tedesco
Müßiggänger.