A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z
Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

zío , nm Definitzione tziu, foedhu solu po mutire o inditare unu tziu (fintzes de intradura), frade o fradile de àteru parente custrintu (es. mama, babbu).

zipòne zibbòne

zíra , nf Definitzione tira de css. cosa (orrobba, làuna o àteru), ma fintzes terrenu istrintu e longhitu Sinònimos e contràrios tira Frases connosco su fele trummentosu chi s'ànimu a ziras mi riduet (M.Meridda)◊ cuaiant carres e birgonzas sas ziras mias fatas a latranga 2. sa terra nostra sica e nuda si bestat de birdura in dogni zira! ◊ su sole est nadu e subra ’e sas giaras terras aradas, cun alas lezeras, ruet sa lughe in coloradas ziras (P.Casu) Ètimu spn. jira Tradutziones Frantzesu bande Ingresu strip Ispagnolu tira Italianu strìscia Tedescu Streifen.

zíra 1 , nf Definitzione its, tziria? Frases cantent sas ziras!

zirabbarchínu , nm: girabbachinu*, zirafarchinu Definitzione genia de tràbbanu a manu: sa punta chi dhi ponent = mècia Sinònimos e contràrios girabbarrina, tràbbanu, trapante.

ziràda , nf: girada*, zirata Definitzione su girare, su si girare, fintzes po si difèndhere Sinònimos e contràrios birada, furriada Maneras de nàrrere csn: z. de ostinu = cambiamentu mannu de sa sorte, furriada in malu; sa zirata de sa note = coladu mesanote; sa vita est una zirata de manu = una furriada de ogus, colat impresse Frases a sa zirada chi s'at fatu a ndh'as bidu de zente fuindhe!…◊ a sa zirada, in fúghida si pesat, ocros a chelu, ammachiau de sa currenta, s'astore (A.Mura)◊ dàeli una zirada a sa cosa coghindhe in su furru!

ziradòre , nm Definitzione palita po aconciare o murigare o fintzes umprire e pigare fogu Sinònimos e contràrios ancidadoa, ancidadore, aradhadore, giradoa, tiradore Frases gheta duos ziradores de chisina a s'abba ca faghimus sa líssiba! Terminologia iscientìfica ans Ètimu srd.

ziràfa , nf: girafa* Definitzione animale mannu areste, chi faet abbitu in s'Àfrica: si distinghet ca portat su tzugu longu longu (lompet fintzes a un'artària de chimbe metros).

zirafarchínu zirabbarchínu

zirài , vrb: girai*, zirare Definitzione andhare peri su logu, fàere giros (fintzes po averguare o cricare cosa), castiare a un'àtera parte, furriare de parte una cosa; ammostare, fàere a bíere; afrontare a unu difendhendhosi; fintzes torrare o portare a domo, arrecuire, ghirare Sinònimos e contràrios furriai, furrietare, ghindhare / arringai Maneras de nàrrere csn: zira! (narendi a unu chi portat cosa in manu) = ammustra!, fai a biri!; zirare bentu = cambiare filada de su bentu e, in suspu, andhare sas cosas in contràriu; zirare a bidha, a domo = ghirare, contoniai Frases ma est rundhellu, mih, custu: istat die die zirendhe! ◊ apo ziradu totu sas butegas ma no apo àpidu su chi cheria ◊ ziradilu totu, su cunzadu, fintzas a bídere no bi agates carchi àidu! ◊ ndh'at dépidu zirare, de logos, bendhindhe ozu!…◊ ite che sunt zirendhe, in bidha, sas finantzas?◊ ite bi sezis zirendhe intro de s'ortu meu? 2. zira, a bídere comente l'as fata custa cosa! 3. zira zira, bastat etotu, mih, cussa cosa! ◊ ti podet bènnere su tempus contràriu: no cherfat Deus chi ti ziret bentu! 4. arratza de gama chi ndhe at ziratu, Andriedhu, dae teracare! ◊ a bidha bi ziraiat unu comporatore chi las pacaiat bene sas pedhes cràpinas Tradutziones Frantzesu pérégriner Ingresu to wander Ispagnolu peregrinar, volver Italianu peregrinare Tedescu wandern.

ziramólia , nm Definitzione zira e mólia: faghevaghe, inghíriu perdendho tempus, girandho chentza imprastu, chentza profetu / zogare a z. = furriandhosi lestros a tantas bortas a bisura de orroda, prantaos, fintzes a s'illuinare Sinònimos e contràrios inghiriamólia Frases istat faghindhe su ziramólia da'una cosa a s'àtera chentza batire nudha a concruos ◊ sas màchinas in tzitade faghent su ziramólia chirchendhe logu a si frimmare Ètimu srd.

zirandhàre , vrb Definitzione girare, istare in giru chentza cabu, a su gira gira peri su logu Sinònimos e contràrios arrogliai, bagamundai, garronai, ingiriolai Ètimu srd.

zirànte , nm Definitzione genia de fosiledhu fatu de samucu, a isparare ballas de ortigu Sinònimos e contràrios ischirtzarolu, tirante Frases in manu zuchiat una bollonca chi si at fatu fachendhe unu zirante ◊ zuchet cambas de tiralàsticu, unu zirante de sabucu, sa bardófula Terminologia iscientìfica ggs Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sarbacane Ingresu blowgun Ispagnolu cerbatana, taco Italianu cerbottana Tedescu Blasrohr.

zirànu , nm: gerània* Sinònimos e contràrios erbarosa, malvarosa.

ziràre zirài

zirassòle , nm: girasole* Definitzione erba de soli, genia de erba chi faet frore mannu e ladu, grogo, e su sèmene ogiosu: dhu sèmenant difatis po fàere ógiu Terminologia iscientìfica lrs, Helianthus annuus.

ziràta ziràda

zirèlla , nf Definitzione tretu tundhu minore, partza, a inghíriu de su truncu de una mata Sinònimos e contràrios colte Ètimu srd.

zirèlla 1 , nf Definitzione su istare o abbarrare in giru chentza fàere nudha (èssere o istare a z.).

ziréllu , agt, nm Definitzione chi o chie istat in giru Sinònimos e contràrios andariegu, arroliadori, bacamundhu, bandhuleri, corruntoneri, garroneri, rundhellu, tzincavesu, zirolu, ziroteri Frases Luna zirella chi andhas a inghíriu de sa Terra Ètimu itl. girello Tradutziones Frantzesu flâneur Ingresu vagrant Ispagnolu callejero, trotacalles Italianu gironzolóne Tedescu Müßiggänger.