afrisciài , vrb rfl Definizione
su si arrangiare male comente si podet, su si adatare a is cosas noas po abbisóngiu, a s'apretu
Sinonimi e contrari
abesare,
arragnare
Frasi
cussa c'est cambiada a càmbera bella e dèu cun su babbu si seus afrisciaus in custu aposentedhu (A.Garau)◊ depit cumpadessi chi s'afrisciaus a cenai innòi ◊ no apu pótziu agatai froris e mi seus dépia afrisciai cun unu brancu de afàbbica ◊ ti ant nau fuedhus de cunfortu po chi t'afriscis a sa passiéntzia ◊ afrisciadí a bivi modestu!
Traduzioni
Francese
s'adapter
Inglese
to fit
Spagnolo
adaptarse
Italiano
adattarsi
Tedesco
sich anpassen.
afriscionàre , vrb: afrissionare,
afritzionare Definizione
provare, fàere provare làstima; fàere torrare masedu
Sinonimi e contrari
apiadai,
cummòvere
/
ammasedae
Frasi
canno s’afritzionat a carcunu si ponet a prànghere ◊ babbu si mi fit afriscionadu meda e no li bastaiat s'ànimu de mi che istexiare dae domo
2.
afriscionat finas sas feras
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
apitoyer
Inglese
to pity
Spagnolo
conmover
Italiano
impietosire
Tedesco
Mitleid haben.
afriscorài, afriscoràre , vrb Definizione
fàere friscura, ifridare cosa caente, pigare friscura
Sinonimi e contrari
afriscai,
arrefriscai,
friscurare,
ifriscare
| ctr.
caentare
Frasi
s'arrosu iat afriscorau su pruini de sa bia ◊ seu afriscorendi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
rafraîchir
Inglese
to cool
Spagnolo
refrescar
Italiano
rinfrescare
Tedesco
abkühlen.
afrituríre , vrb Definizione
ifridare, pigare fritu meda
Sinonimi e contrari
impistulai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
attraper froid
Inglese
to feel cold
Spagnolo
enfriarse
Italiano
infreddolire
Tedesco
frösteln.
afritzàre , vrb: ferciai* Definizione
púnghere o trapassare a fritzas o cun àtera cosa a punta (o chi dolet) che is fritzas etotu (es. dispraxere)
Frasi
custas sunt ispinas chi afritzant su coro ◊ trapant pulpas e ossos e afritzant che lantza sa carena ◊ sos cundennados de s'inferru dent èssere afritzados in totu sos sensos
2.
sa maladia tua pro nois fit puntas de pugnale chi nos at afritzadu su coro ◊ so cun su coro afritzadu de dolore ◊ cantecantu mi faghes chei cudha, chi mi torresit su coro afritzadu!
Traduzioni
Francese
darder
Inglese
to shoot arrows
Spagnolo
asaetear
Italiano
saettare
Tedesco
durch Pfeilschuss verwunden.
afrochedhàre , vrb: afrochillai,
afrochillare Definizione
pònnere frocos, fàere bella una cosa ponendhodhi frocos, fetas
Sinonimi e contrari
aflochitai,
frochillare,
imbitai,
infiochitare
Frasi
su tempus ti at afrochillau de scabudu! (D.Erriu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enrubanner
Inglese
to beribbon
Spagnolo
adornar con lazos
Italiano
infiocchettare
Tedesco
mit Schleifchen schmücken.
afrochedhàre 1 , vrb Sinonimi e contrari
aciapuciae,
aciarollai,
improdhai,
indrovigare
Traduzioni
Francese
gâcher,
travailler grossièrement
Inglese
to mess up
Spagnolo
chapucear
Italiano
lavorare in modo disordinato e confusionàrio
Tedesco
unordentlich arbeiten.
afrodhiài, afrodhiàre , vrb Definizione
fàere sa cosa chentza atuamentu, chentza tinu, foedhare a s’afaiu, cun pagu cunsideru; su si fichire in dónnia cosa chentza mancu èssere capatzos e chentza dhis interessare, istare criticandho
Sinonimi e contrari
abbodhetai,
aciarollai,
atrodhionai
/
cotulare,
infrichiri,
infruncuai,
intraudhare,
intraudhulare,
intraugliare
/
criticai
Frasi
a afrodhiai e a nai mali de sa genti gei seis capatzas!
2.
chie no at it'e fàghere s'afródhiat sempre in sos fatos de sos àteros (P.Casu)◊ cussa tzia est sèmpere afrodhiendhe e chirchendhe a chie non la chircat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jaser,
jacasser
Inglese
to chat
Spagnolo
chapucear,
charlar
Italiano
ciarlare
Tedesco
schwatzen.
afroghedhàre , vrb: froghedhare Definizione
bogare cambos noos, fàere pigionatzos
Sinonimi e contrari
afrunzedhare,
apillonai,
brotai,
puzonire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
bourgeonner
Inglese
to bud
Spagnolo
brotar
Italiano
rampollare
Tedesco
hervorsprießen.
afrongiài , vrb Definizione
bogare fròngias noas, cambos noos; giare iscomu, cambos friscos, sida a papare a is animales; foedhandho de orrobba, disegnare, pintare a fròngias, cun cambos
Sinonimi e contrari
afrunzedhare,
piglionai
/
addascare,
aescai,
abbrovendhae,
assepare,
assidai
2.
is pastoris afrongiànt su bestiàmini aggruxendi suèrgius e ollastus
3.
issa tenit mucadoris afrongiaus e àterus ricamaus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
affourager
Inglese
to forage
Spagnolo
dar forraje
Italiano
foraggiare
Tedesco
füttern.
afrontài , vrb: afrontare,
afrontari Definizione
nàrrere cosa, coment'e a briga o a murrúngiu (e fintzes ibregungire), parare fronte a ccn.; acapiare o pònnere un'animale a cara o a conca a calecuna cosa, acapiau a s'afronta o àteru; èssere a muru o a làcana in mesu, foedhandho de propiedades o de meres; prnl. tènnere bregúngia, birgonzare / èssere afrontau che becu = oféndhiu meda
Sinonimi e contrari
afachilare,
acarai,
agiostrare,
atzuridare,
cadojare,
iscamurriare,
refaciai,
rumbicare
/
prèndhere
/
allacanai 1,
stremenai
2.
a Cristus dh'ant afrontau a una colunna po dh'aciotai ◊ agatais su burricu afrontau: ifrontaedhu e batiennedhu!
Traduzioni
Francese
affronter
Inglese
to face
Spagnolo
afrontar
Italiano
affrontare
Tedesco
entgegentreten.
afroscàre , vrb rfl: afruscare Definizione
coment'e bogare pigionatzos, nau fintzes in su sensu de crèschere, fàere a ómine po sa capacidade de fàere fígios
Sinonimi e contrari
ifroscare
/
acimbellai
Frasi
su pisedhu fit afruscadu ca no ischiat comente fàghere a si ch'essire dae sa conchedha
Traduzioni
Francese
se préoccuper,
atteindre l'âge de la puberté
Inglese
to be worried,
to become pubertal
Spagnolo
preocuparse,
desarrollarse
Italiano
preoccuparsi,
divenir pùbere
Tedesco
sich Sorgen machen,
geschlechtsreif werden.
afrucargiài, afrucaxài , vrb: afurcargiae,
afurcarzare Definizione
pònnere frucàgios; manigiare o ispínghere cosa cun sa frochidha
Sinonimi e contrari
apontedhae,
apuntalai,
impuntedhai,
inforchidhare,
trumpai
Frasi
cotos che pipa, prus de unu mancu si l'afurcarzant istat reu ◊ pro no si ndhe iscratzare, sas cambas de su péssighe tocat a las afurcarzare ca sunt gàrrigas meda
2.
est afrucaxendi sarmentu a intru de su forru, a su fogu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
étayer
Inglese
to shore up
Spagnolo
apuntalar
Italiano
puntellare
Tedesco
abstützen.
afrungiulàre , vrb rfl Definizione
su si aprigare in calecunu logu o apartare
Sinonimi e contrari
incheremire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'abriter
Inglese
to shelter
Spagnolo
refugiarse
Italiano
ricoverarsi
Tedesco
sich flüchten.
afrustài , vrb: frustai* Definizione
aciotare peri is orrugas púbblicas is malafatores
Sinonimi e contrari
aciotai,
aciotarai,
afrustatzare,
irbrunchiare,
passillai
Traduzioni
Francese
fouetter
Inglese
to lash
Spagnolo
azotar
Italiano
frustare
Tedesco
peitschen.
afuetài , vrb: fuetare Definizione
iscúdere, pigare a cropos de foete; nau in cobertantza, tratare male, fintzes pigare a foedhos malos
Sinonimi e contrari
fertzire,
irfoetare
2.
pòberus Cristus, afuetaus, istrisonaus, cravillaus de tírria e prepoténtzia! ◊ est isciancada, tzumburuda, bisoga e sentza dentis, ma afuetat cun sa língua a totus ◊ est genti afuetada de s'abbisóngiu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cravacher
Inglese
to whip
Spagnolo
azotar
Italiano
scudisciare
Tedesco
peitschen.
afufài , vrb: afufare Definizione
cuare sa cosa, furare; fintzes afundhare in s'abba, ammodhigare
Sinonimi e contrari
atrabentare,
frànghere,
intuvedhare,
intuzare,
istichire,
istumponai,
tudai
/
arpiai,
arrapagnare,
aungrare,
furai,
sdorrobbai
Frasi
issu si afufat asuta de sa terra ◊ in su matedu est afufadu su puzonedhu nudu! ◊ cada passu est una suferéntzia: s'istrachitúdine si fachet intèndhere sèmpere de prus e cumintzant a si afufare (N.Nieddu)
Etimo
spn.
afufar
Traduzioni
Francese
cacher,
soustraire
Inglese
to hide,
to steal
Spagnolo
substraer,
robar
Italiano
nascóndere,
trafugare
Tedesco
verbergen,
entwenden.
afumài, afumàre , vrb: afumiai,
afumiare Definizione
fàere niedhu o brutu de fumu; sicare o asciutare a fumu / afumaisí (nau de cosas chi si ponent a còere) = pigare su fragu o su sabore de su fumu, abbruxare unu pagu
Sinonimi e contrari
afumentai,
infumegliare,
inniedhigare
Frasi
nd'istudu sa sigareta, non bollu chi su pipiu si afumit!
2.
sa sartitza, su casu si podent pònnere a los afumare unu pagu
3.
su late si est afumadu ca l'apo irmentigadu in su fogu ◊ si no dha càstias, cussa cosa in su fogu si afumat ◊ su soru si depit murigai in su cardaxu ca, si s'atacat a su fundu, s'arriscotu si afúmiat
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enfumer
Inglese
to cure
Spagnolo
ahumar
Italiano
affumicare
Tedesco
Räucherfaß.
afumentài, afumentàre , vrb: fumentai Definizione
fàere fumu, imbrutare o prènnere su logu de fumu, fàere fumentu; fàere su fumentu in is funtziones de crésia, o a ccn. po fortilesa / nde dh'ant afumentau = at leadu assuconu malu
Sinonimi e contrari
afumai,
ifumentare
/
timongiai
Frasi
fit una domo totu afumentada ◊ cussa linna no bi cheret tènnere, petzi est afumentendhe su logu ◊ at afumentadu su pinnetu pro che fagher fuire sos babbautzos
2.
no timas, fillu miu, ca ti apu afumentau a timòngia e a pramma benedita (M.T.Garau)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fumiger
Inglese
to fumigate
Spagnolo
ahumar,
incensar
Italiano
suffumicare,
incensare
Tedesco
räuchern.
afunài , vrb: afunare Definizione
acapiare, pigare a fune, imbojàresi cun sa fune, troboire cun sa fune
Sinonimi e contrari
infunai,
prèndhere
/
pinnicai
Frasi
sos chi crent de àere in punzu s'anzena volontade sunt ammanitzendhe trobeas pro afunare ideas e fadigas ◊ at afunau su muenti a su tzugu
2.
sos carabbineris s'ant afunatu dae s'ufissu de sa coperativa totu sos documentos ◊ aiat irrobbatu su bancu, s'aiat afunatu gamas de erveches e vulos ◊ sos rivos ufratos si afunant totu, pessones, béstias e tupas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enchevêtrer
Inglese
to tie in a rope
Spagnolo
encabestrar
Italiano
incapestrare
Tedesco
das Halfter anlegen