afocazàre , vrb: afochizare,
afoghigiai,
afoghigliai,
afoghizare,
foghitzare Definizione
abbruxare, pònnere fogu fatuvatu, in medas tretos abbruxandho malesa po illimpiare is terrenos (po no fàere dannu unu fogu fuiu), o apostadamente po fàere male; iscallentare meda
Sinonimi e contrari
abbrugiai,
achighinare,
afogae,
infogai,
sfoghigiai
Frasi
custu suelzu est totu afoghizadu, fràzigu e pienu de niedhore ◊ za la tenent sa berza, afoghizendhe donzi istiu!…◊ mira chi tue etotu ti afoghizas sas alas! ◊ pro fàchere sa carchina poniant a còchere petra bianca bàtoro dies e bàtoro notes sèmpere afochizandhe ◊ si depeus afoghigliai po limpiai tocat a donai crobba de no fai dannu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
incendier
Inglese
to set on fire
Spagnolo
incendiar,
pegar fuego
Italiano
incendiare
Tedesco
anzünden,
verbrennen.
afolfigàre , vrb Definizione
nàrrere male de unu
Sinonimi e contrari
aferritai,
aforticare 1,
annegiai,
slinguai,
terraguzare
Frasi
già de l'intèndhere ndhe fia istracu, afolfighèndhemi su bighinadu cun sas sabunadoras in su lacu (G.Ruggiu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
médire
Inglese
to talk behind
Spagnolo
hablar mal
Italiano
sparlare
Tedesco
schlecht reden.
aforài, aforàre , vrb Definizione
giare s'aforu, cabarras, antibitzare una parte de su prétziu po una cosa chi si bolet comporare
Sinonimi e contrari
acabarrare
Frasi
cussu at aforadu su bestiàmine meu ca lu so bendhindhe
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
accaparer
Inglese
to hoarn
Spagnolo
dar una señal
Italiano
accaparrare
Tedesco
einen Handel durch eine Anzahlung abschließen.
aforrài , vrb: aforrare,
forrare Definizione
pònnere sa forra, unu pígiu de cosa po fortilesa, po carragiare mancàntzias, fartas, po bellesa / aforrai de arrobba, de màrmuri, de linna
Sinonimi e contrari
iforrare 1
Frasi
si aforrat sa linna druci (modhi) cun linna forti ◊ su bestire mi dh'aforro a seda
Etimo
spn.
aforrar
Traduzioni
Francese
doubler
Inglese
to line
Spagnolo
forrar
Italiano
foderare,
impiallacciare
Tedesco
füttern,
furnieren.
afortiài , vrb Definizione
aciúnghere fortzas, giare fortza, fàere o essire prus forte, pigare fortza; nau de is binos, pigare ardore, ispuntu, cumenciare a si aghedare
Sinonimi e contrari
acadriare,
afoltigare,
afortire,
afortzare,
arrefortzai,
fortalèssiri,
infortiai
/
achedare 1
| ctr.
abblandai,
irdebbilitare
Frasi
su bentu est afortiendi, no fait a nci parai! ◊ Luxia si afórtiat cun d-una chirriella de fuedhus chi non istant ne in celu ne in terra…◊ sa broca portat unu círculu de ferru chi dhi afórtiat su fundu ◊ imbèciat sa cusciéntzia de sa genti curpa de s'afortiai de sa mandronia intelletuali ◊ primu chi torrit a afortiai s'àcua incapat mi ndi andu!
2.
tupa sa carrada ca su binu si afórtiat! ◊ su binu cun àrculu meda si podit afortiai ma no pudescit
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fortifier
Inglese
to strengthen
Spagnolo
reforzar
Italiano
afforzare
Tedesco
verstärken.
afortíre , vrb Definizione
fàere o essire prus forte, giare o pigare prus fortza
Sinonimi e contrari
afoltigare,
afortiai,
afortzare,
arrefortzai,
fortalèssiri,
infortigare
| ctr.
irdebbilitai
Frasi
aforti in mene un'ànimu dadivosu, Segnore! ◊ ti apo mutidu mi as respostu e mi as afortidu de prus ◊ fortzis cussa poveresa aiat afortiu s'amore de Bustianu e Mariantónia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
renforcer
Inglese
to reinforce
Spagnolo
reforzar
Italiano
rafforzare
Tedesco
verstärken.
afracàe , vrb: afracai 2,
afracare Definizione
passare a fraca, a fràmula de fogu (fintzes abbruxare cosa coendho in istrégiu)
Sinonimi e contrari
abbruschiai,
afracuai,
brugiare
Frasi
as lassau afracai sa cassola in su fogu ◊ sa pulenti si no dha mórigas si afracat (E.Nieddu)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler légèrement,
roussir
Inglese
to scorch
Spagnolo
chamuscar
Italiano
bruciacchiare
Tedesco
anbrennen.
afracongiài , vrb Definizione
su si pònnere a fàere, a trebballare, su istare sèmpere faendho
Sinonimi e contrari
afainai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
s'empresser avec assiduité
Inglese
to busy oneself
Spagnolo
ajetrear
Italiano
lavorare con assiduità,
affaccendarsi
Tedesco
sich beschäftigen.
aframatzàre , vrb Definizione
abbruxare a lébiu, unu pagu, a fràmula
Sinonimi e contrari
abbruscare,
aflachilai,
afogogliare,
afracuai,
aframiai,
aframucionare,
allampiai 1,
summuscrare
Frasi
su fogu no las at brusiadas, sas àrbures, ca su logu fit netu, ma las at aframatzadas ca est coladu acurtzu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler légèrement
Inglese
to scorch
Spagnolo
chamuscar
Italiano
bruciacchiare
Tedesco
anbrennen,
verbrennen.
aframiài, aframiàre , vrb: aframmiare,
flammiai Definizione
coment'e aframatzare, abbruxare unu pagu (a fogu, a fumu, cun arrancu malu)/ aframiai su casu cun is manus = abbatigare su casu in sa labia apustis morigada sa preta
Sinonimi e contrari
abbruscare,
aflachilai,
afogogliare,
aframatzare,
afumentai,
allampiai 1,
summuscrare
/
incèndhere
Frasi
istesiadinci de sa forredha, ca ndi essis aframiau! ◊ mi as aframiau cun cussus peis pudéscius! ◊ chi sighit custu sicori fintzas s'erba noa si afràmiat
2.
su lati callau dhu murigant, dh'afràmiant e ndi dhu piscant a is aiscus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
brûler légèrement
Inglese
to scorch
Spagnolo
soflamar,
socarrar
Italiano
passare alla fiamma
Tedesco
anbrennen.
aframicàre , vrb Definizione
fàere o essire famigosu, pedhitzone / aframicau de gana = mortu de fàmini
Sinonimi e contrari
aframicosare,
ammiserae
Traduzioni
Francese
appauvrir
Inglese
to impoverish
Spagnolo
empobrecer
Italiano
immiserire
Tedesco
arm machen.
aframicosàre , vrb Definizione
mantènnere, lassare o istare a fàmene
Sinonimi e contrari
aframicare,
ammiserae,
arremitanare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
affamer
Inglese
to starve (out)
Spagnolo
hacer pasar hambre,
hambrear
Italiano
affamare
Tedesco
aushungern.
afranchiàe, afranchiài, afranchiàre , vrb Definizione
pigare o arrasigare cun is farrancas
Sinonimi e contrari
abbranchiare,
afranciare,
farrascare,
iscalaviare,
scarrafiai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
escamoter
Inglese
to pinch
Spagnolo
birlar
Italiano
sgraffignare
Tedesco
wegnehmen.
afranchíre, afranchíri , vrb Definizione
fàere francu, su ndhe passare a unu de un'óbbrigu
Sinonimi e contrari
francare,
iscabbúllere
Frasi
si podit afranchiri un'iscrau, unu terrenu
Etimo
itl.
affranchire
Traduzioni
Francese
affranchir
Inglese
to release,
to free
Spagnolo
libertar
Italiano
affrancare,
liberare
Tedesco
befreien.
afranciàre , vrb Sinonimi e contrari
abbranchiare,
afranchiare
/
afianzare
2.
candho a denote si perdiant isetaiant a s'incràs avreschendhe afranciados a una maja o abbratzados a un’àlvure
Traduzioni
Francese
rafler
Inglese
to grasp
Spagnolo
agarrar
Italiano
arraffare
Tedesco
raffen.
afrangillonài , vrb: afringillonai Definizione
fàere s’orrobba totu a tzirbisas de comente est posta male
Sinonimi e contrari
acarrongiai,
acripudhire,
afrascillonai,
aggruncipire,
aggruncire,
ammaugionai,
apigiare,
arruntzai,
atavellai,
atripitzare,
infrongie,
frongire,
granculai
| ctr.
istirai,
pranciai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
froisser,
chiffonner
Inglese
to crumple
Spagnolo
arrugar
Italiano
sgualcire
Tedesco
zerknittern.
afrascillonài , vrb: afriscillonai Definizione
fàere totu a frascillonis, a tzirbisas de dónnia betu, nau de orrobba posta male, ammurigonada e fintzes de cosa chi est coment'e sicandhosi)
Sinonimi e contrari
acarrongiai,
afrangillonai,
afrascionae,
aggruncipire,
aggruncire,
ammaugionai,
apigiare,
arruntzai,
atavellai,
atripodhare,
frongire,
iscrafangiai,
sirmigai
| ctr.
istirai,
prenciai
Frasi
si afriscillonat s'arrobba sciacuada ◊ sa camisa est afriscillonada o prenciada a imbidoni?
2.
no bollu tenni sa menti afriscillonada de ideas noas e malas
3.
nci bolit pagu a s'afriscillonai cussu portafógliu prenu chi portas! (Lai)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
froisser,
entasser
Inglese
to wrinkle,
to bundle up
Spagnolo
arrugar,
hacinar
Italiano
sgualcire,
affastellare
Tedesco
runzeln,
zerknittern,
bündeln.
afrenài , vrb: afrenare,
frenae Definizione
abbrandhare, pònnere frenu a calecuna cosa; pònnere su frenu, cricare de firmare unu mezu o animale camminandho
Sinonimi e contrari
arregulai,
infrenai,
medrare,
medrire,
moderai
| ctr.
acadriare,
apretai
Frasi
si est afrenendhe in su màndhigu pro no ingrassare
Traduzioni
Francese
freiner
Inglese
to restrain
Spagnolo
refrenar
Italiano
raffrenare
Tedesco
bremsen,
aufhalten.
afrentài , vrb Definizione
ofèndhere tocandho s'onore, tocandho su bonu númene de s'àteru
Sinonimi e contrari
abbituperare,
aciociai,
aggravae,
arrochizare,
desdorai,
disprejare,
ilzenzare,
innorare,
ispresciare,
ofèndhere
Frasi
seus totus abbambiaus a faci de custu mundu traíxiu e afrentau
Etimo
spn.
afrentar
Traduzioni
Francese
outrager
Inglese
to outrage
Spagnolo
afrentar
Italiano
oltraggiare
Tedesco
beleidigen.
afrinzàre , vrb Definizione
passare acanta agiummai tocandho, tocare a lébiu a lébiu, imbarare; fintzes istare a s'atrollada cun ccn., su si pònnere impare a istare o a fàere calecunu afàriu / no ndhe afrinzat ne a perda e ne a muru = no ndi fait bèni una
Sinonimi e contrari
afrinare,
ifrixare
Frasi
sas carradas, candho sunt prenas dat gosu fintzas su las afrinzare! ◊ crachina bella sa de Narbolia: candho ti afrinzas a su muru no atacat a su bestimentu!
2.
ais biu cun chie si ch'est afrinzada cussa? Ma no at a durare meda!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
frôler,
raser
Inglese
to graze
Spagnolo
rozar,
rasar
Italiano
rasentare
Tedesco
streifen.